Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Özlülük indeksi (Öİ) – temperaturdan asılı olaraq yağın özlülüyünun dəyişmə dərəcəsini göstərən və temperaturdan asılılıq əyrisinin düzlülüyünü təyin edən nisbi bir kəmiyyətdir.
Özlülük indeksinin qiymətləndirilməsi
Öİ-nin qiymətləndirilməsi üçün Din və məlumdur. İki yağ etalon olaraq qəbul edilir: biri çox düzgün, digəri isə çox sərt xüsusiyyətə malik. Birinci yağ üçün özlülüyün dəyişmə dərəcəsi şərti olaraq 100, ikincisi üçün 0 kimi qəbul edilir. Tədqiq olunan yağın kinematik özlülüyünün temperaturdan asılılığını etalon yağların özlülük dəyişikliyinin əyriləri ilə müqayisəsi etmək üçün Öİ-ninxüsusi düsturundan istifadə edərək hesablama yolu ilə təyin olunur. Nəzərə alınmalıdır ki, Öİ-nin qiyməti nə qədər yüksəkdirsə, özlülüyün temperaturdan asılılıq xarakteristikası bir o qədər düz olar, başqa sözlə, özlülük indeksinin ədədi qiyməti nə qədər yüksək olarsa, yağın özlülüyü temperaturdan o qədər az asılı olar. Daha yüksək özlülük indeksinə malik yağ aşağı temperaturlarda daha yaxşı axıcılığa (soyuq başlanğıc) və mühərriyin işçi temperaturunda daha yüksək özlülüyə malık olur. Bütün fəsillərdə işləyən yağlar və bəzi hidravlik yağlar (mayelər) üçün yüksək özlülük indeksi tələb olunur.
Özlülük indeksinin təyini metodları
Özlülük indeksi iki etelon yağından istifadə edilərək müəyyən edilir (ASTM D 2270, DIN ISO 2909 standartları ilə). Onlardan birinin özlülüyü temperaturdan çox asılıdır (özlülük indeksi sıfıra bərabər qəbul edilir, Öİ = 0), digərinin özlülüyü isə temperaturdan az asılıdır (özlülük indeksi 100 vahidə bərabər qəbul edilir, Öİ = 100). 100°C temperaturda, həm hər iki etalon yağının, həm də tədqiq olunan yağın özlülüyü eyni olmalıdır. Özlülük indeksi şkalası etalon yağlarının 40°C-dəki özlülüklərindəki fərqi 100 bərabər hissəyə bölməklə əldə edilir. Tədqiq olunan yağın özlülük göstəricisi 40°C temperaturda özlülük müəyyən edildikdən sonra şkala üzrə tapılır, əgər özlülük indeksi 100-dən çox olarsa, hesablama yolu ilə tapılır [1].
Özlülük indeksinin asılı olduğu əsas amillər
Özlülük indeksi, əsas mineral yağları təşkil edən birləşmələrin molekul quruluşundan çox asılıdır. Ən yüksək özlülük indeksi parafin əsaslı baza yağlarında (təxminən 100) olur, naften əsaslı yağlarda – daha aşağı (30-60) və aromatik yağlarda – sıfırdan aşagı olur. Yağlar təmizləndikcə, onların özlülük indeksi artmağa meylli olur, bu da əsasən, aromatik birləşmələrin yağların tərkibindən çıxarılması ilə əlaqədardır. Hidrokrekinq yağları yüksək özlülük indeksinə malikdir. Hidrokreking, yüksək özlülük indeksinə malik yağların alınmasında əsas üsullardan biridir. Sintetik baza yağlarının yüksək özlülük indeksi belədir : – 130-a qədər, – 150-ə qədər, mürəkkəb poliefirlər – təxminən 150. Yağların özlülük indeksi onların tərkibinə xüsusi aşqarlar – polimer qatılaşdırıcılar əlavə etməklə artırıla bilər [2].
Mənbə
- Stachowiak, Gwidon W. Engineering Tribology / Gwidon W.Stachowiak, Andrew W.Batchelor.— 2nd.— Boston : Butterworth-Heinemann, 2001.
- Viscosity Index. UK: Anton Paar. Дата обращения: 29 августа 2018.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ozluluk indeksi OI temperaturdan asili olaraq yagin ozluluyunun deyisme derecesini gosteren ve temperaturdan asililiq eyrisinin duzluluyunu teyin eden nisbi bir kemiyyetdir Ozluluk indeksinin qiymetlendirilmesiOI nin qiymetlendirilmesi ucun Din ve melumdur Iki yag etalon olaraq qebul edilir biri cox duzgun digeri ise cox sert xususiyyete malik Birinci yag ucun ozluluyun deyisme derecesi serti olaraq 100 ikincisi ucun 0 kimi qebul edilir Tedqiq olunan yagin kinematik ozluluyunun temperaturdan asililigini etalon yaglarin ozluluk deyisikliyinin eyrileri ile muqayisesi etmek ucun OI ninxususi dusturundan istifade ederek hesablama yolu ile teyin olunur Nezere alinmalidir ki OI nin qiymeti ne qeder yuksekdirse ozluluyun temperaturdan asililiq xarakteristikasi bir o qeder duz olar basqa sozle ozluluk indeksinin ededi qiymeti ne qeder yuksek olarsa yagin ozluluyu temperaturdan o qeder az asili olar Daha yuksek ozluluk indeksine malik yag asagi temperaturlarda daha yaxsi axiciliga soyuq baslangic ve muherriyin isci temperaturunda daha yuksek ozluluye malik olur Butun fesillerde isleyen yaglar ve bezi hidravlik yaglar mayeler ucun yuksek ozluluk indeksi teleb olunur Ozluluk indeksinin teyini metodlariOzluluk indeksi iki etelon yagindan istifade edilerek mueyyen edilir ASTM D 2270 DIN ISO 2909 standartlari ile Onlardan birinin ozluluyu temperaturdan cox asilidir ozluluk indeksi sifira beraber qebul edilir OI 0 digerinin ozluluyu ise temperaturdan az asilidir ozluluk indeksi 100 vahide beraber qebul edilir OI 100 100 C temperaturda hem her iki etalon yaginin hem de tedqiq olunan yagin ozluluyu eyni olmalidir Ozluluk indeksi skalasi etalon yaglarinin 40 C deki ozluluklerindeki ferqi 100 beraber hisseye bolmekle elde edilir Tedqiq olunan yagin ozluluk gostericisi 40 C temperaturda ozluluk mueyyen edildikden sonra skala uzre tapilir eger ozluluk indeksi 100 den cox olarsa hesablama yolu ile tapilir 1 Ozluluk indeksinin asili oldugu esas amillerOzluluk indeksi esas mineral yaglari teskil eden birlesmelerin molekul qurulusundan cox asilidir En yuksek ozluluk indeksi parafin esasli baza yaglarinda texminen 100 olur naften esasli yaglarda daha asagi 30 60 ve aromatik yaglarda sifirdan asagi olur Yaglar temizlendikce onlarin ozluluk indeksi artmaga meylli olur bu da esasen aromatik birlesmelerin yaglarin terkibinden cixarilmasi ile elaqedardir Hidrokrekinq yaglari yuksek ozluluk indeksine malikdir Hidrokreking yuksek ozluluk indeksine malik yaglarin alinmasinda esas usullardan biridir Sintetik baza yaglarinin yuksek ozluluk indeksi beledir 130 a qeder 150 e qeder murekkeb poliefirler texminen 150 Yaglarin ozluluk indeksi onlarin terkibine xususi asqarlar polimer qatilasdiricilar elave etmekle artirila biler 2 MenbeStachowiak Gwidon W Engineering Tribology Gwidon W Stachowiak Andrew W Batchelor 2nd Boston Butterworth Heinemann 2001 Viscosity Index UK Anton Paar Data obrasheniya 29 avgusta 2018