Bu adın digər istifadə formaları üçün bax Aşıq Məhəmməd çoban Məhəmməd 1857 Ağkilsə Yeni Bəyazid qəzası 1937 Ağkilsə Bas

Çoban Məhəmməd (1857, Ağkilsə, Yeni Bəyazid qəzası – 1937, Ağkilsə, Basarkeçər rayonu) — şair, ustad aşıq.

Çoban Məhəmməd
Məhəmməd Alməmməd oğlu
Doğum adı	Məhəmməd
Təxəllüsləri	Çoban, Şair
Doğum tarixi	1857
Doğum yeri	Ağkilsə, Yeni Bəyazid qəzası, İrəvan quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	1937
Vəfat yeri	Ağkilsə, Basarkeçər rayonu, Ermənistan SSR, SSRİ
Dəfn yeri	Ağkilsə
Milliyyəti	Türk
Uşağı	Həsən
Atası	Alməmməd
Fəaliyyəti	şairlik
Əsərlərinin dili	Azərbaycan
Çoban Məhəmməd Vikimənbədə

Həyatı

Aşıq Məhəmməd Alməmməd oğlu 1857-ci ildə Göyçə mahalının Ağkilsə kəndində doğulmuşdur.

Aşıq Ələsgərin qardaşıdır. Ömrünün çox hissəsini təsərrüfat işlərində, xüsusən də çobançılıqda keçirsə də, o, el arasında Şair Məhəmməd, bəzən də Çoban Məhəmməd kimi tanınıb.

Onun bədahətən şeir demək qabiliyyəti, yaxşı hafizəsi varmış.

Yaradıcılığı

Ailələrində babası da, atası da, qardaşları da şer yazdıqlarından bəzən onların sənət nümunələrini biri-birindən fərqləndirmək çətinlik törətsə də, Şair Məhəmmədin şeirlərində Göyçə yaylaqlarının abı-havası duyulur. Yaylaqlarda, el-obada baş verən hadisələr onun gözündən yayınmamış, böyük sənətkarlıqla onları nəzmə çəkmişdir. Milli qırğın vaxtı dədə-baba yurdunu tərk edib Kəlbəcərə köçməli olan Məhəmməd zamanın ağır sınaqlarını "Fələk" rədifli şikayətnaməsində təfsilatı ilə təsvir edə bilmişdir. İngilis silahı ilə silahlanan erməni millətçilərinin qəddarcasına Göyçəyə divan tutması, mahalda törədilən qırğınlar, qaçanların dağlarda borana düşüb qırılması tarixi bir sənəd nümunəsidir:

İngilisdən gələn şalon,
Göyçəni qoydu viran.
Öləni öldü, qaçanı
Dağlarda düşdü borana.
Ac qaldı, uşaq ağlaşdı,
Hamı yön tutdu arana.
Çiynimizə xurcun verdin,
Döndərdin hammala, fələk.

Şair Məhəmməd "Məhəmməd və gürcü qızı", "Məhəmmədin Qars səfəri", "Məhəmmədin Çələbiyan səfəri" və "Məhəmmədin Yalanbol vilayətinə səfəri" kimi bir neçə dastanı aşıqların dilində məclislərdə söylənilmişdir.

Şəcərəsi

Heydər
- Əbdüləzim
  - Təhməz
    - Talıbxan
      - Allahverdi
        Alməmməd kişi
        Aşıq Məhəmməd

İstinadlar

Vahid, T. Çoban Məhəmmədin müdriklik dünyası: [Aşıq Ələsgərin qardaşı Aşıq Məhəmməd haqqında] //Mədəniyyət.- 2012.- 15 avqust.- S. 14.
"Sazlı-sözlü Göyçə (II kitab)" (PDF) (az.). Elm və təhsil. 2018. 2018-06-01 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-06-01.
Azərbaycan Aşıqlar Birliyi. (PDF) (az.). “Zərdabi Nəşr” MMC nəşriyyatı. 2020. Archived from the original on 2023-06-16. İstifadə tarixi: 17 iyun 2023.

Həmçinin bax

[1] Vahid, T. Çoban Məhəmmədin müdriklik dünyası: [Aşıq Ələsgərin qardaşı Aşıq Məhəmməd haqqında] //Mədəniyyət.- 2012.- 15 avqust.- S. 14.

[2] "Sazlı-sözlü Göyçə (II kitab)" (PDF) (az.). Elm və təhsil. 2018. 2018-06-01 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-06-01.

[3] Azərbaycan Aşıqlar Birliyi. (PDF) (az.). “Zərdabi Nəşr” MMC nəşriyyatı. 2020. Archived from the original on 2023-06-16. İstifadə tarixi: 17 iyun 2023.