Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
İnsanlarda dörd qan qrupu mövcuddur: I(O), II(A), III(B), IV(AB). Qan qrupları tərkibindəki zülallara əsasən adlandırılır. Aydınlaşdırılmışdır ki, qanın eritrositlərində A və B aqqlütinogenləri və qanın plazmasında isə a(alfa) və ß (beta) aqqlütininləri vardır. İnsan qanında bu maddələrin kombinasiyası 4 variantda mövcuddur: I. Əgər insanın qanının eritrositlərində aqqlütinogenlər yoxdursa, lakin plazmada a və ß aqqlütininləri varsa belə şəxslərin qanı 1-ci qrupa aid edilir. II. Qanın eritrositlərində A aqqlütinogeni, plazmada isə ß aqqlütinini mövcuddursa belə şəxslərin qanı 2-ci qrup hesab olunur. III. Qanın eritrositlərində B aqqlütinogeni, plazmada isə a aqqlütinini varsa belə şəxslərin qanı 3-cü qrup hesab olunur. IV. Qanın eritrositində A və B aqqlütinogeni olduğu halda, plazmada aqqlü tininlər olmursa belə şəxslərin qanı 4-cü qrupa aid edilir. Qan qrupları ömür boyu dəyişməz olaraq qalır və valideyndən yeni nəslə irsən verilir. Birinci qan qrupu insanlar arasında ən geniş yayılmış, dördüncü qan qrupu isə ən az yayılmış qan qrupudur.
İlk qan köçürtmə prosesi 1667-ci ildə insana heyvan qanı köçürmüşlər. Lakin bu proses uğursuzluqla nəticlənmişdir. Sonrakı illərdə insanlara insan qanı köçürməyə başlamışlar. Çox vaxt bu da istənilən nəticəni verməmişdir. Qan qrupu "-" olan şəxs "+" qan qrupu şəxsə qan verə bilər. Amma qan qrupu "+" olan şəxs, qan qrupu "-" olan şəxsə bir dəfə qan verə bilər.
K. Landşteyner 1900-cü ildə I, II, III qan qruplarını, 1940-cı ildə qanda rezus-amil aşkar etmişdir. Qan qruplarını aşkar etdiyinə görə Nobel mükafatı alıb.
Yanski 1907-ci ildə IV qan qrupunu kəşf etmişdir.
Rezus-amil
İnsanların eritrositlərində antigen xassəli xüsusi zülallar var. Belə insanlar rezus-müsbət qanı olan insanlardır. Bəzi insanlarda isə bu amil yoxdur. Belə insanların qanı isə rezus-mənfi hesab olunur. Belə insanlara öz qrupundan olan müsbət qanı köçürtdükdə belə çox böyük fəsadlar yarana bilər. Bu zaman qan laxtalana və insanın ölümü ilə nəticələnə bilər. İnsanların 85%-də rezus-amil müsbət, 15%-də isə mənfi olur.
Qanvermə
Donor və resipient
Qan verən insan donor adlanır. Qan alan insan isə resipient adlanır. Donordan alınan qana Natrium sitrat adlı maddəni qatırlar ki, qan laxtalanmasın və Kalsium duzları çöksün. Bunun üçün onu ağzı kip qablarda saxlayırlar. Qan verən insan 18–65 yaş arasında olan, çəkisi 50 kiloqramdan aşağı olmayan sağlam insanlar ildə dörd dəfə qan verə bilər.
I qan qrupu I, II, III, IV qan qruplarına qan verir. Yalnız I qan qrupundan qan ala bilir.
II qan qrupu II və IV qan qruplarına qan verir. I və II dən qan ala bilir.
III qan qrupu III və IV qan qruplarına qan verir. I və III dən qan ala bilir.
IV qan qrupu IV qan qrupuna qan verir. I, II, III, IV dən qan ala bilir.
Faydaları
Qan vermək insanda qan hüceyrələrinin təzələnməsinə, qandakı yağın miqdarının azalmasına, baş ağrıları, stress, yüksək qan-damar təzyiqi və yorğunluq kimi narahatlıqların azalmasına yaxşı təsir edir. Qan verən insanda ürək xəstəliklərinin baş vermə riski 90% aşağı düşür. Hər dəfə qan verildikdə qan analizi edilir. 18–65 yaşları arasında, çəkisi 50 kiloqramdan çox olan hər sağlam insan qan verə bilər. Kişilər ən tez 2 aydan bir, qadınlarsa ən tez 3 aydan bir, ildə 4 dəfədən çox olmamaq şərtilə qan verə bilərlər. Hüceyrələrin yenilənməsi isə 2 aya qədər vaxt alır.
Davamlı qan vermənin insan orqanizmi üçün bir çox xeyirli tərəfləri var. Qanazlığı olan insanlar donor ola bilməzlər. Anemiya qan testləri vasitəsilə müəyyən olunur. Qan vermək üçün əsas meyar hemoqlobinin dəyərləndirilməsidir. Qan verən şəxsin qan təzyiqi 140 mm civə sütununu keçməməlidir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Insanlarda dord qan qrupu movcuddur I O II A III B IV AB Qan qruplari terkibindeki zulallara esasen adlandirilir Aydinlasdirilmisdir ki qanin eritrositlerinde A ve B aqqlutinogenleri ve qanin plazmasinda ise a alfa ve ss beta aqqlutininleri vardir Insan qaninda bu maddelerin kombinasiyasi 4 variantda movcuddur I Eger insanin qaninin eritrositlerinde aqqlutinogenler yoxdursa lakin plazmada a ve ss aqqlutininleri varsa bele sexslerin qani 1 ci qrupa aid edilir II Qanin eritrositlerinde A aqqlutinogeni plazmada ise ss aqqlutinini movcuddursa bele sexslerin qani 2 ci qrup hesab olunur III Qanin eritrositlerinde B aqqlutinogeni plazmada ise a aqqlutinini varsa bele sexslerin qani 3 cu qrup hesab olunur IV Qanin eritrositinde A ve B aqqlutinogeni oldugu halda plazmada aqqlu tininler olmursa bele sexslerin qani 4 cu qrupa aid edilir Qan qruplari omur boyu deyismez olaraq qalir ve valideynden yeni nesle irsen verilir Birinci qan qrupu insanlar arasinda en genis yayilmis dorduncu qan qrupu ise en az yayilmis qan qrupudur Ilk qan kocurtme prosesi 1667 ci ilde insana heyvan qani kocurmusler Lakin bu proses ugursuzluqla neticlenmisdir Sonraki illerde insanlara insan qani kocurmeye baslamislar Cox vaxt bu da istenilen neticeni vermemisdir Qan qrupu olan sexs qan qrupu sexse qan vere biler Amma qan qrupu olan sexs qan qrupu olan sexse bir defe qan vere biler K Landsteyner 1900 cu ilde I II III qan qruplarini 1940 ci ilde qanda rezus amil askar etmisdir Qan qruplarini askar etdiyine gore Nobel mukafati alib Yanski 1907 ci ilde IV qan qrupunu kesf etmisdir Rezus amilInsanlarin eritrositlerinde antigen xasseli xususi zulallar var Bele insanlar rezus musbet qani olan insanlardir Bezi insanlarda ise bu amil yoxdur Bele insanlarin qani ise rezus menfi hesab olunur Bele insanlara oz qrupundan olan musbet qani kocurtdukde bele cox boyuk fesadlar yarana biler Bu zaman qan laxtalana ve insanin olumu ile neticelene biler Insanlarin 85 de rezus amil musbet 15 de ise menfi olur QanvermeDonor ve resipient Qan veren insan donor adlanir Qan alan insan ise resipient adlanir Donordan alinan qana Natrium sitrat adli maddeni qatirlar ki qan laxtalanmasin ve Kalsium duzlari coksun Bunun ucun onu agzi kip qablarda saxlayirlar Qan veren insan 18 65 yas arasinda olan cekisi 50 kiloqramdan asagi olmayan saglam insanlar ilde dord defe qan vere biler I qan qrupu I II III IV qan qruplarina qan verir Yalniz I qan qrupundan qan ala bilir II qan qrupu II ve IV qan qruplarina qan verir I ve II den qan ala bilir III qan qrupu III ve IV qan qruplarina qan verir I ve III den qan ala bilir IV qan qrupu IV qan qrupuna qan verir I II III IV den qan ala bilir Faydalari Qan vermek insanda qan huceyrelerinin tezelenmesine qandaki yagin miqdarinin azalmasina bas agrilari stress yuksek qan damar tezyiqi ve yorgunluq kimi narahatliqlarin azalmasina yaxsi tesir edir Qan veren insanda urek xesteliklerinin bas verme riski 90 asagi dusur Her defe qan verildikde qan analizi edilir 18 65 yaslari arasinda cekisi 50 kiloqramdan cox olan her saglam insan qan vere biler Kisiler en tez 2 aydan bir qadinlarsa en tez 3 aydan bir ilde 4 defeden cox olmamaq sertile qan vere bilerler Huceyrelerin yenilenmesi ise 2 aya qeder vaxt alir Davamli qan vermenin insan orqanizmi ucun bir cox xeyirli terefleri var Qanazligi olan insanlar donor ola bilmezler Anemiya qan testleri vasitesile mueyyen olunur Qan vermek ucun esas meyar hemoqlobinin deyerlendirilmesidir Qan veren sexsin qan tezyiqi 140 mm cive sutununu kecmemelidir