Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sind əyaləti—Pakistanın 4 böyük bölgəsindən biri. Mərkəzi Kəraçi şəhəridir.
| Sind əyaləti | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| سنڌ سندھ | |||||
 | |||||
| |||||
|
| |||||
| Ölkə | |||||
| İnzibati mərkəz | Kəraçi | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Yaradılıb | 14 avqust 1947 | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| ISO kodu | PK-SD | ||||
| Rəsmi sayt | |||||
 | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Hazırda Pakistanın ərazisi olan Sind əyaləti Məhəmməd ümmətinin Hindistanda fəth etdiyi birinci əyaləti idi. Sind hakimi böyük şücaətlə müqavimət göstərib. Amma bir dəfə ona deyirlər ki, işğalçılar öz dualarını birağızdan oxuyur, onlar dua edəndə adama elə gəlir, ibadət edən bircə nəfərdi. Hakimin canını qorxu alır. O başa düşür ki, dünyada təzə bir güc peyda olub, bu, müsəlmanların fəxr etdiyi həmin xalq birliyinin gücüdür. Belə qardaşlıq ideyası insanlara hakim kəsilir.
Hindistanda feodal dağınıqlığı 6 əsr (VI–XII əsrlər) davam etdi. VIII əsrin əvvəllərində ərəblər Hindistana hücum etdilər. Feodal dağınıqlığı, ara müharibələri, sürətlə hərəkət edən ərəb süvariləri Hindistanın işğalını asanlaşdırdı. VIII əsrin əvvəllərində ərəb sərkərdəsi Məhəmməd ibn Qasimin qoşunu Sind əyalətini, Hind çayının sahillərini tutdu. Ərəblər Qərbi Hindistanı işğal etdilər. Burada iki ərəb əmirliyi yarandı: Mənsurə (Sindin cənubunda) və Multan əmirlikləri.
Sind və Nadir şah
Hindistanda 57 gün qaldıqdan sonra 1 ramazan 1152 (2 dekabr 1739)-ci ildə bərabərində yüklü miqdarda sərvətlə Dehlidən ayrılan Nadir Avşar, Kabilə çatmıştı. Ancaq o, birdənbirə geri dönərək Sind hakimi qarşı hərəkətə keçmişdi.
Nadir 6 gün Kabildə qaldıqdan sonra o tərəfin hakimiyyətini Nasir xana tapşırdı və göstəriş verdi ki, Hindistandan gətirilən xəzinəni Herata aparsınlar. Bir qədər qabaq Nadir Sind və Zəmindar hakimi Miyan Nurməhəmməd Xudayar xan Abbasiyə əmr göndərmişdiki, Kabilə gəlib onunla görüşsün. Öz qüdrətinə arxayın olan Xudayar xan fikirləşmişdi ki, Nadir uzun səfər yorğunluğu nəticəsində onu təqib edə bilməyəcək, odur ki, əmrə qulaq asmayıb Kabilə gəlmədi.
Nadir şah özü isə Kabuldan Sind vilayətinə yollandı ki, bu vilayəti də itaət altına gətirsin. "Aləm Ara-ye Naderi"də bildirilir ki, Nadir şah hələ Hindistanda olarkən Məhəmməd şah, Sind hakimlərinin üzüdönüklüyü haqqında ona məlumat vermiş və onların yola gətirilməsini xahiş etmişdi. Mənbədə o da bildirilir ki, Nadir şah Hindistandan qoşunları ilə birbaşa Sində yollandı.
"Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi"də, habelə digər mənbə və tədqiqat əsərlərində isə Nadir şahın Kabuldan Sində tərəf hərəkətə başladığı bildirilir. "Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi"də təsdiq olunur ki, Sind hakimi Xudayar xan Abbasi hətta Hindistanın fəth edilməsindən sonra belə Nadir şaha itaət etməyə meyl göstərmədi. Əksinə, ətrafına topladığı qoşunların sayını artırmaqla özünün müstəqil hakimliyini qoruyub saxlamaq istəyirdi. Onun bu iddialığı heç şübhəsiz ki, Nadir şahı qane etmirdi və Türküstana yürüş etməzdən əvvəl Sind hakimini də itaət altına gətirməyi qərarlaşdırdı. Qış mövsümünün olması Sind yürüşünü mürəkkəbləşdirsə də Nadir şah bu qərarından dönmədi. Mövcud olan məlumatlara görə, Nadir şah əvvəlcə bu məsələni sülh yolu ilə həll etməyə çalışdı və bu məqsədlə Sind hakimi Xudayar xanı Kabula dəvət etdi. Xudayar xan bununla razılaşıb öz itaətini bildirsəydi daha həmin vilayətə qoşun çəkməyə də ehtiyac qalmazdı. Amma Xudayar xan imtina etdi və Kabula gəlmədi. Çox güman ki, Xudayar xan qış dövründə dağlıq ərazilərə hərəkət etmək çətinliyinə görə, Nadir şahın Sində yürüş edəcəyinə inanmırdı. Lakin onun höcətliyi Nadir şahı məcbur etdi ki, Sində doğru hərəkətə başlasın.
Nadir şah Sində doğru iki istiqamətdən hücuma başladı. Bir tərəfdən Fars bəylərbəyi Məhəmməd Tağı xana göstəriş verdi ki, tabeliyində olan Fars, Kerman və ətraf məntəqələrin qoşunları ilə Sind çayının mənsəbindən yuxarıya doğru hərəkətə başlasın. Piyada qüvvələri və artilleriya quru yolu ilə Sində doğru irəliləməli idi. Nadir şah özü isə dekabr ayının 8-də artilleriyası və bir neçə alayı ilə Bənkeş və Direcat yolu ilə Sində doğru irəlilədi. Bəzi tədqiqatçılar Sində doğru hərəkət edən Nadir şah qoşunlarının 50 min nəfər olduğunu göstərirlər.
Onların ifadəsindən sonra aydın oldu ki, Nadir şah qoşunlarının hərəkətindən xəbər tutan kimi Sind hakimi Xudayar xan da ( "Aləm Ara-ye Naderi"də Kiya Nasir adlanır) vilayət paytaxtı olan Xudaabadı tərk edib dağlara üz tutdu. Ailəsini və yaxınlarını özü ilə aparan Xudayar xan Nadir şahın qəzəbinə tuş gəlməyəcəyinə əmin olmaq üçün sığınmağı qərara aldı.Bu qala Sinddən 40 mənzillik bir məsafədə yerləşirdi. Ora aparan yol üzərində su və ərzaq mənbələri, hətta yaşayış məntəqələri belə yox idi. Xudayar xanın əyanları və yaxınları da bu uzaq səfərə çıxmağın son dərəcə təhlükəli olduğunu bildirirdilər. Lakin Nadir şahın qəzəbi və qorxusu Xudayar xanı məcbur etdi ki, Sinddən qaçıb Ömərkut qalasına sığınsın. Xudayar xan ona əmin idi ki, özü çətin yolun ağırlığına dözsə də, Nadir şah qoşunu ilə belə bir marşrutla irəliləməyə cəsarət etməz.
Nadir şah bu xəbəri eşidən kimi qarşıdakı yolun bütün çətinliyinə baxmayaraq hərəkət etməyi qərara aldı. Yolun çətinliyi üzündən o, bütün qoşunu özü ilə aparmağa ehtiyac görmədi. Qoşunun bir hissəsini, o cümlədən bütün yükləri oğlu Nəsrulla mirzəni nəzarəti altında Larkan adlanan məntəqədə saxladı və bir neçə alayla özü Xudayar xanın təqibinə başladı.Sind çayının və eləcə də qalın meşələrin keçilməsi üçün Nadir şah 7 gün vaxt itirməli oldu və yeddi günün tamamında Şəhdadpur adlanan məntəqəyə yetişdi. Burada qısa müddətli istirahətdən sonra Ömərkuta doğru hərəkət davam etdirildi. Nadir şaha məlum idi ki, Ömərkut yolu boyu yalnız hər 4–5 mənzildən sonra bir su quyusuna rast gəlmək olar ki, həmin quyunun suyu da Nadir şah qoşunlarının ehtiyacını ödəyə bilməz. Ona görə Nadir şah əmr etdi ki, hər bir döyüşçü özü ilə əlavə bir at götürsün və həmin atlara 3–4 tuluq su yüklənsin. Eyni zamanda Nadir şah qarşıdakı yolun sürətlə qət edilməsi üçün lazımi göstərişləri verdi. "Aləm Ara-ye Naderi"yə görə, son dayanacaqdan hərəkət edən Nadir yalnız 9 gündən sonra Ömərkt qalasına çata bildi.
"Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi" və bir sıra tədqiqat əsərləri bildirirlər ki, Nadir şah Şəhdadpurdan 1740-cı il fevralın 26-da hərəkət etdi və bir gün sonra Ömərkut qalasına çatdı. Hər halda o, məlumdur ki, Ömərkuta yetişmək üçün böyük əziyyətlərə qatlaşmalı oldu və Xudayar xan qəfil şəkildə bu qalada yaxalandı. Mövcud olan məlumata görə, Xudayar xan həmişəki adəti üzrə səhər yuxusundan qalxıb qaladan kənara baxanda Nadir şah qoşunlarının mühasirəsində olduğunu gördü.Xudayar xan yenə qaladan qaçmağa cəhd göstərsə də bu ona müyəssər olmadı və qılıncını boynundan asıb təslim olmaq üçün Nadir şahın hüzuruna yollandı. Nadir şah onu da, onun tayfasının əhalisini də bağışladı və Xudayar xanın malik olduğu zəngin xəzinəni ələ keçirdi. Nadir şah onun xanlığına toxunmadı və Xudaabada geri qayıtmağı tapşırdı. Özü isə bir müddətdən sonra Larkana, qoşununun bir hissəsi ilə Nəsrulla Mirzənin dayandığı məntəqəyə döndü. Onun Larkana dönüşü artıq 1740-cı ilin Novruz bayramı günlərinə təsadüf edirdi. Nadir şah qoşunu ilə Novruz bayramını məhz burada qeyd etdi.
Kəlhorlar sülaləsi
Talpurlar sülaləsi
Talpur tayfası —bəlucların böyük qollarından biridir. Bəlucların şəhadətinə görə talpurlar Əmir Həmzənin (ona salamlar olsun) törəmələridir. O qədər məlumdur ki, Hindistan şahı Məhəmməd Əkbərin şahlığı zamanında, təqribən hicri 995 (1587-ci il miladi) -ci ildə ərəblərin ölkəsində yerləşən Hələb şəhərindən köçüb Bəlucistana gəldilər. Buranı özlərinə dolanışıq məskəni seçdilər.
Coğrafiyası
İqlimi
İqtisadiyyatı
Qaleriya
-
![image]()
Faiz Mahal, -
![image]()
Ranikot qalası, dünyanın en büyük kalesidir -
![image]()
Karaçidə Cinnahın qəbri -
![image]()
-
![image]()
Keenjhar gölü, Thatta -
![image]()
-
![image]()
Sukkurda İndus çayı -
![image]()
Bakri Varo Gölü, Kairpur -
![image]()
Manora Yarımadası -
![image]()
-
![image]()
İstinadlar
- archINFORM (alm.). 1994.
- Minorsky, ‘‘Nadir’’, s.25–26; Dowson, ‘‘ Hıstory of India’’, s.92.
- Məhəmməd Hüseyn Qüddusi, Nadir şah, Bakı, "Gənclik", 1998, səh.82.
- Mirzа Mehdi хаn Аstrаbаdi. Tаriхi-Nаdiri. Təbriz-1268 h.,
- Lockhart L., Nadir-Shah, L., 1938. c.191
- Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi … s. 436–436, 442; Moqtəder Q., … s.90; Larudi N., …s. 190
- Aləm Ara-ye Naderi, c.II, … s. 756–757
- Yenə orada, s.759
- Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi … s. 438; Локкарт Л., … C..194
- Larudi N….. s.191; Локкарт Л., … c.195
- Худадад-хан, Сущность истории Синда, Москва, Наука. 1989, стр. 43.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sind eyaleti Pakistanin 4 boyuk bolgesinden biri Merkezi Keraci seheridir Sind eyaletiسنڌ سندھBayraq Gerb24 52 12 sm e 67 03 00 s u Olke PakistanInzibati merkez KeraciTarixi ve cografiyasiYaradilib 14 avqust 1947Sahesi 140 914 km EhalisiEhalisi 55 245 497 nef Reqemsal identifikatorlarISO kodu PK SDResmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiEsas meqale Sind tarixi Hazirda Pakistanin erazisi olan Sind eyaleti Mehemmed ummetinin Hindistanda feth etdiyi birinci eyaleti idi Sind hakimi boyuk sucaetle muqavimet gosterib Amma bir defe ona deyirler ki isgalcilar oz dualarini biragizdan oxuyur onlar dua edende adama ele gelir ibadet eden birce neferdi Hakimin canini qorxu alir O basa dusur ki dunyada teze bir guc peyda olub bu muselmanlarin fexr etdiyi hemin xalq birliyinin gucudur Bele qardasliq ideyasi insanlara hakim kesilir Hindistanda feodal daginiqligi 6 esr VI XII esrler davam etdi VIII esrin evvellerinde erebler Hindistana hucum etdiler Feodal daginiqligi ara muharibeleri suretle hereket eden ereb suvarileri Hindistanin isgalini asanlasdirdi VIII esrin evvellerinde ereb serkerdesi Mehemmed ibn Qasimin qosunu Sind eyaletini Hind cayinin sahillerini tutdu Erebler Qerbi Hindistani isgal etdiler Burada iki ereb emirliyi yarandi Mensure Sindin cenubunda ve Multan emirlikleri Sind ve Nadir sah Hindistanda 57 gun qaldiqdan sonra 1 ramazan 1152 2 dekabr 1739 ci ilde beraberinde yuklu miqdarda servetle Dehliden ayrilan Nadir Avsar Kabile catmisti Ancaq o birdenbire geri donerek Sind hakimi qarsi herekete kecmisdi Nadir 6 gun Kabilde qaldiqdan sonra o terefin hakimiyyetini Nasir xana tapsirdi ve gosteris verdi ki Hindistandan getirilen xezineni Herata aparsinlar Bir qeder qabaq Nadir Sind ve Zemindar hakimi Miyan Nurmehemmed Xudayar xan Abbasiye emr gondermisdiki Kabile gelib onunla gorussun Oz qudretine arxayin olan Xudayar xan fikirlesmisdi ki Nadir uzun sefer yorgunlugu neticesinde onu teqib ede bilmeyecek odur ki emre qulaq asmayib Kabile gelmedi Nadir sah ozu ise Kabuldan Sind vilayetine yollandi ki bu vilayeti de itaet altina getirsin Alem Ara ye Naderi de bildirilir ki Nadir sah hele Hindistanda olarken Mehemmed sah Sind hakimlerinin uzudonukluyu haqqinda ona melumat vermis ve onlarin yola getirilmesini xahis etmisdi Menbede o da bildirilir ki Nadir sah Hindistandan qosunlari ile birbasa Sinde yollandi Tarix e Cahanqosa ye Naderi de habele diger menbe ve tedqiqat eserlerinde ise Nadir sahin Kabuldan Sinde teref herekete basladigi bildirilir Tarix e Cahanqosa ye Naderi de tesdiq olunur ki Sind hakimi Xudayar xan Abbasi hetta Hindistanin feth edilmesinden sonra bele Nadir saha itaet etmeye meyl gostermedi Eksine etrafina topladigi qosunlarin sayini artirmaqla ozunun musteqil hakimliyini qoruyub saxlamaq isteyirdi Onun bu iddialigi hec subhesiz ki Nadir sahi qane etmirdi ve Turkustana yurus etmezden evvel Sind hakimini de itaet altina getirmeyi qerarlasdirdi Qis movsumunun olmasi Sind yurusunu murekkeblesdirse de Nadir sah bu qerarindan donmedi Movcud olan melumatlara gore Nadir sah evvelce bu meseleni sulh yolu ile hell etmeye calisdi ve bu meqsedle Sind hakimi Xudayar xani Kabula devet etdi Xudayar xan bununla razilasib oz itaetini bildirseydi daha hemin vilayete qosun cekmeye de ehtiyac qalmazdi Amma Xudayar xan imtina etdi ve Kabula gelmedi Cox guman ki Xudayar xan qis dovrunde dagliq erazilere hereket etmek cetinliyine gore Nadir sahin Sinde yurus edeceyine inanmirdi Lakin onun hocetliyi Nadir sahi mecbur etdi ki Sinde dogru herekete baslasin Nadir sah Sinde dogru iki istiqametden hucuma basladi Bir terefden Fars beylerbeyi Mehemmed Tagi xana gosteris verdi ki tabeliyinde olan Fars Kerman ve etraf menteqelerin qosunlari ile Sind cayinin mensebinden yuxariya dogru herekete baslasin Piyada quvveleri ve artilleriya quru yolu ile Sinde dogru irelilemeli idi Nadir sah ozu ise dekabr ayinin 8 de artilleriyasi ve bir nece alayi ile Benkes ve Direcat yolu ile Sinde dogru ireliledi Bezi tedqiqatcilar Sinde dogru hereket eden Nadir sah qosunlarinin 50 min nefer oldugunu gosterirler Onlarin ifadesinden sonra aydin oldu ki Nadir sah qosunlarinin hereketinden xeber tutan kimi Sind hakimi Xudayar xan da Alem Ara ye Naderi de Kiya Nasir adlanir vilayet paytaxti olan Xudaabadi terk edib daglara uz tutdu Ailesini ve yaxinlarini ozu ile aparan Xudayar xan Nadir sahin qezebine tus gelmeyeceyine emin olmaq ucun siginmagi qerara aldi Bu qala Sindden 40 menzillik bir mesafede yerlesirdi Ora aparan yol uzerinde su ve erzaq menbeleri hetta yasayis menteqeleri bele yox idi Xudayar xanin eyanlari ve yaxinlari da bu uzaq sefere cixmagin son derece tehlukeli oldugunu bildirirdiler Lakin Nadir sahin qezebi ve qorxusu Xudayar xani mecbur etdi ki Sindden qacib Omerkut qalasina siginsin Xudayar xan ona emin idi ki ozu cetin yolun agirligina dozse de Nadir sah qosunu ile bele bir marsrutla irelilemeye cesaret etmez Nadir sah bu xeberi esiden kimi qarsidaki yolun butun cetinliyine baxmayaraq hereket etmeyi qerara aldi Yolun cetinliyi uzunden o butun qosunu ozu ile aparmaga ehtiyac gormedi Qosunun bir hissesini o cumleden butun yukleri oglu Nesrulla mirzeni nezareti altinda Larkan adlanan menteqede saxladi ve bir nece alayla ozu Xudayar xanin teqibine basladi Sind cayinin ve elece de qalin meselerin kecilmesi ucun Nadir sah 7 gun vaxt itirmeli oldu ve yeddi gunun tamaminda Sehdadpur adlanan menteqeye yetisdi Burada qisa muddetli istirahetden sonra Omerkuta dogru hereket davam etdirildi Nadir saha melum idi ki Omerkut yolu boyu yalniz her 4 5 menzilden sonra bir su quyusuna rast gelmek olar ki hemin quyunun suyu da Nadir sah qosunlarinin ehtiyacini odeye bilmez Ona gore Nadir sah emr etdi ki her bir doyuscu ozu ile elave bir at gotursun ve hemin atlara 3 4 tuluq su yuklensin Eyni zamanda Nadir sah qarsidaki yolun suretle qet edilmesi ucun lazimi gosterisleri verdi Alem Ara ye Naderi ye gore son dayanacaqdan hereket eden Nadir yalniz 9 gunden sonra Omerkt qalasina cata bildi Tarix e Cahanqosa ye Naderi ve bir sira tedqiqat eserleri bildirirler ki Nadir sah Sehdadpurdan 1740 ci il fevralin 26 da hereket etdi ve bir gun sonra Omerkut qalasina catdi Her halda o melumdur ki Omerkuta yetismek ucun boyuk eziyyetlere qatlasmali oldu ve Xudayar xan qefil sekilde bu qalada yaxalandi Movcud olan melumata gore Xudayar xan hemiseki adeti uzre seher yuxusundan qalxib qaladan kenara baxanda Nadir sah qosunlarinin muhasiresinde oldugunu gordu Xudayar xan yene qaladan qacmaga cehd gosterse de bu ona muyesser olmadi ve qilincini boynundan asib teslim olmaq ucun Nadir sahin huzuruna yollandi Nadir sah onu da onun tayfasinin ehalisini de bagisladi ve Xudayar xanin malik oldugu zengin xezineni ele kecirdi Nadir sah onun xanligina toxunmadi ve Xudaabada geri qayitmagi tapsirdi Ozu ise bir muddetden sonra Larkana qosununun bir hissesi ile Nesrulla Mirzenin dayandigi menteqeye dondu Onun Larkana donusu artiq 1740 ci ilin Novruz bayrami gunlerine tesaduf edirdi Nadir sah qosunu ile Novruz bayramini mehz burada qeyd etdi Kelhorlar sulalesi Esas meqale Talpurlar sulalesi Esas meqale Talpur tayfasi beluclarin boyuk qollarindan biridir Beluclarin sehadetine gore talpurlar Emir Hemzenin ona salamlar olsun toremeleridir O qeder melumdur ki Hindistan sahi Mehemmed Ekberin sahligi zamaninda teqriben hicri 995 1587 ci il miladi ci ilde ereblerin olkesinde yerlesen Heleb seherinden kocub Belucistana geldiler Burani ozlerine dolanisiq meskeni secdiler CografiyasiIqlimiIqtisadiyyatiQaleriyaFaiz Mahal Ranikot qalasi dunyanin en buyuk kalesidir Karacide Cinnahin qebri Keenjhar golu Thatta Mohenco daro Sukkurda Indus cayi Bakri Varo Golu Kairpur Manora YarimadasiIstinadlararchINFORM alm 1994 Minorsky Nadir s 25 26 Dowson History of India s 92 Mehemmed Huseyn Quddusi Nadir sah Baki Genclik 1998 seh 82 Mirza Mehdi han Astrabadi Tarihi Nadiri Tebriz 1268 h Lockhart L Nadir Shah L 1938 c 191 Tarix e Cahanqosa ye Naderi s 436 436 442 Moqteder Q s 90 Larudi N s 190 Alem Ara ye Naderi c II s 756 757 Yene orada s 759 Tarix e Cahanqosa ye Naderi s 438 Lokkart L C 194 Larudi N s 191 Lokkart L c 195 Hudadad han Sushnost istorii Sinda Moskva Nauka 1989 str 43 Hemcinin baxXarici kecidler