Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə . |
Setif və Gelma qətliamı — 8 may 1945-ci ildə Əlcəzairin Setif, və şəhərlərində Fransa ordusunun mülki əhaliyə qarşı törətmiş olduğu qətliam. Fransa hökumətinin verdiyi rəsmi məlumatda öldürülmüş əlcəzairlilərin sayı 1200, yaralıların sayı 1500 göstərilsə də digər mənbələrdə öldürülmüş əlcəzairlilərin sayının 6000 ilə 45 000 arasında olduğu bildirilir.
| Setif və Gelma qətliamı | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölü sayı |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Əlcəzair Fransa üçün olduqca əhəmiyyətli ərazi olmuşdur. XIX əsrə qədər Osmanlı hakimiyyətinin tərkibində olan Əlcəzair torpaqları 1830-cu ildə Fransanın torpaqlarına qatıldı və 132 il boyunca Fransanın müstəmləkəsi olaraq qaldı.
1954-cü ildən 1962-ci ilə qədər davam edən müstəqillik mübarizəsi əsnasında, Əlcəzair qiyamını ört-basdır etmək üçün 1.5 milyon insanı qətlə yetirən Fransa rəhbərliyi, bu tətbiqi əsnasında tək deyildi. Dünyadakı hər cür İslami addımı özünə qarşı təhdid sayan İsrail rəhbərliyi, Əlcəzair qiyamını yatırtmaq üçün fransızlara böyük dəstək vermişdi.
Dövrün "La Croix" jurnalı müxbirlərindən olan Jacques Duquesne işgəncələr haqqında belə yazır: "İşgəncə və insanların itməsi problemləri beyinləri davamlı şəkildə məşğul edirdi. Kişilər, bəzən də qadınlar həbs olunur və daha sonra onlardan heç bir xəbər olmurdu. Cəsədlərinin daş bağlanaraq dənizə atıldığı bilinirdi. Saylarının 3 mindən artıq olduğu irəli sürülürdü, amma Əlcəzair bələdiyyə başçısı Jacques Chevallier, 5 mindən artıq bir rəqəmdən bəhs edirdi. Fransız əsgərlərin təzyiq və sındırma üsullarına namusa təcavüz və kəndləri tamamilə məhv etmək kimi əməlləri də daxil idi. Bir əsgərin söylədiyinə görə, həkim kimi işlədiyi hərbi hissədə demək olar ki, gün ərzində işgəncəyə məruz qalmış şəxsləri müalicə edirmiş. Demək olar ki, hər yerdə ən çox tətbiq olunan işgəncə üsulu isə, qadınların cinsi orqanları da daxil olmaqla bədənin hər yerinə elektrodlar yerləşdirilərək cərəyan vermək idi. Digər işgəncə üsulları isə insanı yox etmək məqsədi daşıyırdı. Qurbanın ya xortumla ağzının içinə su vurulur, ya dırnaqları çıxarılır, ya başı su dolu ləyənə salınır, ya da ayaqları çətinliklə yerə dəyəcək şəkildə saatlarla biləklərindən asılı saxlanması təmin edilirdi. Bu hələ işgəncə üsullarından bəziləridir. Bütün bunları yazmaq asan deyil. Mən bildiklərimin yalnız çox az qismini söylədim."
Şahidlərin dilindən
- Kef əl Bumbadan olan bir şahidin dilindən: "Mən gözlərimlə gördüm ki fransızlar beş nəfəri əlləri bağlı yerə sərərək üzərilərinə benzin tökərək diri-diri yandırdılar."
- Fransa ordusu alçaldıcı mərasim düzəldərək: Yerli sakinləri - əlcəzairliləri Fransa bayrağı altına yerə yıxaraq xorla: "Biz itik və Fərhat Abbasda itdir" deməyə məcbur edirdilər. Yüzlərlə əlcəzairli tabe olmadıqlarına görə qətlə yetirirdi.
- Yazıçı Ketab Yasin o dövrdə məktəbli olmuş və Setifdəki qətliamı belə xatırlayır: "8 may nümayişi dinc keçirdi, amma nəticəsi onlarla qurbanlar oldu, anam huşunu itirdi (...) Biz gördük ki, hər küçədə çoxlu meyidlər var. Ədalət kordur, bu böyük bir qətliyamdır".
İstinadlar
- "Mohamed Harbi: Die Anfänge des Algerienkrieges, 2005". 2021-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-12-25.
- . 2013-09-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-25.
Xarici keçidlər
- Algerian Genocide by France
- ƏLCƏZAİR SOYQIRIMI - Made in France 2012-02-11 at the Wayback Machine
- Fransa'nın Cezayir Katliamı
- Algeria Asks France to Recognize Algerian Genocide
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Setif ve Gelma qetliami 8 may 1945 ci ilde Elcezairin Setif ve seherlerinde Fransa ordusunun mulki ehaliye qarsi toretmis oldugu qetliam Fransa hokumetinin verdiyi resmi melumatda oldurulmus elcezairlilerin sayi 1200 yaralilarin sayi 1500 gosterilse de diger menbelerde oldurulmus elcezairlilerin sayinin 6000 ile 45 000 arasinda oldugu bildirilir Setif ve Gelma qetliamiUmumi melumatlar28 sm e 2 s u Olu sayi 1 50045 000 Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatElcezair Fransa ucun olduqca ehemiyyetli erazi olmusdur XIX esre qeder Osmanli hakimiyyetinin terkibinde olan Elcezair torpaqlari 1830 cu ilde Fransanin torpaqlarina qatildi ve 132 il boyunca Fransanin mustemlekesi olaraq qaldi 1954 cu ilden 1962 ci ile qeder davam eden musteqillik mubarizesi esnasinda Elcezair qiyamini ort basdir etmek ucun 1 5 milyon insani qetle yetiren Fransa rehberliyi bu tetbiqi esnasinda tek deyildi Dunyadaki her cur Islami addimi ozune qarsi tehdid sayan Israil rehberliyi Elcezair qiyamini yatirtmaq ucun fransizlara boyuk destek vermisdi Dovrun La Croix jurnali muxbirlerinden olan Jacques Duquesne isgenceler haqqinda bele yazir Isgence ve insanlarin itmesi problemleri beyinleri davamli sekilde mesgul edirdi Kisiler bezen de qadinlar hebs olunur ve daha sonra onlardan hec bir xeber olmurdu Cesedlerinin das baglanaraq denize atildigi bilinirdi Saylarinin 3 minden artiq oldugu ireli surulurdu amma Elcezair belediyye bascisi Jacques Chevallier 5 minden artiq bir reqemden behs edirdi Fransiz esgerlerin tezyiq ve sindirma usullarina namusa tecavuz ve kendleri tamamile mehv etmek kimi emelleri de daxil idi Bir esgerin soylediyine gore hekim kimi islediyi herbi hissede demek olar ki gun erzinde isgenceye meruz qalmis sexsleri mualice edirmis Demek olar ki her yerde en cox tetbiq olunan isgence usulu ise qadinlarin cinsi orqanlari da daxil olmaqla bedenin her yerine elektrodlar yerlesdirilerek cereyan vermek idi Diger isgence usullari ise insani yox etmek meqsedi dasiyirdi Qurbanin ya xortumla agzinin icine su vurulur ya dirnaqlari cixarilir ya basi su dolu leyene salinir ya da ayaqlari cetinlikle yere deyecek sekilde saatlarla bileklerinden asili saxlanmasi temin edilirdi Bu hele isgence usullarindan bezileridir Butun bunlari yazmaq asan deyil Men bildiklerimin yalniz cox az qismini soyledim Sahidlerin dilindenKef el Bumbadan olan bir sahidin dilinden Men gozlerimle gordum ki fransizlar bes neferi elleri bagli yere sererek uzerilerine benzin tokerek diri diri yandirdilar Fransa ordusu alcaldici merasim duzelderek Yerli sakinleri elcezairlileri Fransa bayragi altina yere yixaraq xorla Biz itik ve Ferhat Abbasda itdir demeye mecbur edirdiler Yuzlerle elcezairli tabe olmadiqlarina gore qetle yetirirdi Yazici Ketab Yasin o dovrde mektebli olmus ve Setifdeki qetliami bele xatirlayir 8 may numayisi dinc kecirdi amma neticesi onlarla qurbanlar oldu anam husunu itirdi Biz gorduk ki her kucede coxlu meyidler var Edalet kordur bu boyuk bir qetliyamdir Istinadlar Mohamed Harbi Die Anfange des Algerienkrieges 2005 2021 06 17 tarixinde Istifade tarixi 2011 12 25 2013 09 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 25 Xarici kecidlerAlgerian Genocide by France ELCEZAIR SOYQIRIMI Made in France 2012 02 11 at the Wayback Machine Fransa nin Cezayir Katliami Algeria Asks France to Recognize Algerian Genocide