Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ekoloji faktorlar — canlıya təsir edən mühit komponentlərinin cəmi. Ətraf mühitin ekoloji faktorları orqanizimdə gedən biokimyəvi və fizioloji proseslərə-qidalanma, tənəffüs, fotosintez və s. proseslərə, elə cə də onun yayılmasına, inkişafına, məhsuldarlığına, ömrünə, sutkalıq və illik fəaliyyətinə təsir edir. Faktorların orqanizmə təsiri müxanizminə görə xüsusi hallar ilə yanaşı müəyyən ümumilik də mövcuddur. Hansı faktor olursa olsun, onun canlıya təsiri optimal (ən əlverişli) hissədən kənarlaşdıqca zəiflədici, lap kənarda isə öldürücü olur.
Ekoloji faktorlar 3 böyük qrupa ayrılırlar:
Abiotik faktorlar-Ətraf mühitdən canlılara təsir edən cansız komponentlər- işıq, temperatur, hava, rütubət, təzyiq, sıxlıq, kimyəvi tərkib və s.
Biotik faktorlar-ətraf mühitdən canlıya təsir edən digər canlılar. Canlıların bir-birinə təsiri növdaxili və növlərarası olur. Biotik faktorlar 3 əsas istiqamətdə inkişaf edir və ya 3 əsas səbəbdən əmələ gəlir: 1.qida əlaqəsi, 2. sahə əlaqəsi, 3. reproduktiv (nəsil vermək) əlaqə. Qida əlaqəsi növlər arasında, sahə və reproduktiv əlaqələr isə növ daxilində, yəni növün fərdləri arasında olur.
Antropogen faktorlar-insanın başqa canlılara təsiri deməkdir. Antropogen faktorlar öz növbəsində 2 qrupa ayrılırlar:
- İnsanın digər canlılara birbaşa təsiri. Məsələn, ov etmək, balıq tutmaq və s.
- İnsanın başqa canlılara dolayı təsiri-onların yaşama şəraitini dəyişdirməklə etdiyi təsir. Canlılnın yaşama şəraitini dəyişdirmək ona ətraf mühitdən təsir edən faktorları dəyişdirmək deməkdir. Deməli insan faktorların faktorudur. Unutmaq olmaz ki, orqanizmlərin mühitə uyğunlaşması nisbi xarakter daşıyır. İnsan ətraf mühiti dəyişdirməklə, orqanizimləri yeni-yeni uyğunlaşmalar qazanmağa məcbur edir. Hər bir yeni uyğunlaşma orqanizmin davranışında görünən dəyişikliklərlə başlayır(etoloji uyğunlaşma), sonra onun həyat tərzinə keçir (ekoloji uyğunlaşma), ən axırda morfoloji əlamətlər dəyişir. Budur təkamülün ümumi yolu.
Mənbə
- Mustafayev Q. T. Ekologiyadan konspekt. Bakı, Şərq-Qərb,1993, 184 s
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ekoloji faktorlar canliya tesir eden muhit komponentlerinin cemi Etraf muhitin ekoloji faktorlari orqanizimde geden biokimyevi ve fizioloji proseslere qidalanma teneffus fotosintez ve s proseslere ele ce de onun yayilmasina inkisafina mehsuldarligina omrune sutkaliq ve illik fealiyyetine tesir edir Faktorlarin orqanizme tesiri muxanizmine gore xususi hallar ile yanasi mueyyen umumilik de movcuddur Hansi faktor olursa olsun onun canliya tesiri optimal en elverisli hisseden kenarlasdiqca zeifledici lap kenarda ise oldurucu olur Ekoloji faktorlar 3 boyuk qrupa ayrilirlar Abiotik faktorlar Etraf muhitden canlilara tesir eden cansiz komponentler isiq temperatur hava rutubet tezyiq sixliq kimyevi terkib ve s Biotik faktorlar etraf muhitden canliya tesir eden diger canlilar Canlilarin bir birine tesiri novdaxili ve novlerarasi olur Biotik faktorlar 3 esas istiqametde inkisaf edir ve ya 3 esas sebebden emele gelir 1 qida elaqesi 2 sahe elaqesi 3 reproduktiv nesil vermek elaqe Qida elaqesi novler arasinda sahe ve reproduktiv elaqeler ise nov daxilinde yeni novun ferdleri arasinda olur Antropogen faktorlar insanin basqa canlilara tesiri demekdir Antropogen faktorlar oz novbesinde 2 qrupa ayrilirlar Insanin diger canlilara birbasa tesiri Meselen ov etmek baliq tutmaq ve s Insanin basqa canlilara dolayi tesiri onlarin yasama seraitini deyisdirmekle etdiyi tesir Canlilnin yasama seraitini deyisdirmek ona etraf muhitden tesir eden faktorlari deyisdirmek demekdir Demeli insan faktorlarin faktorudur Unutmaq olmaz ki orqanizmlerin muhite uygunlasmasi nisbi xarakter dasiyir Insan etraf muhiti deyisdirmekle orqanizimleri yeni yeni uygunlasmalar qazanmaga mecbur edir Her bir yeni uygunlasma orqanizmin davranisinda gorunen deyisikliklerle baslayir etoloji uygunlasma sonra onun heyat terzine kecir ekoloji uygunlasma en axirda morfoloji elametler deyisir Budur tekamulun umumi yolu MenbeMustafayev Q T Ekologiyadan konspekt Baki Serq Qerb 1993 184 s