Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Epidemiya (yunan dilində ἐπί epi "üst, yuxarı" və δῆμος demos "insanlar" deməkdir) — İnsanın hәr hansı bir infeksion, yaxud invazion xәstәliyinin mәlum әrazidә adi (sporadik) xәstәlәnmә sәviyyәsindәn xeyli artıq yayılması, tez vaxtda geniş yayılan xəstəlik. Yaşayış yerində (ölkədə, rayonda, kollektivdə) hər hansı infeksion xəstəliyin kütləvi şəkildə yayılması. Epidemiya yerli və gətirilmə ola bilər. Epidemiya bir neçə ölkəni, qitəni və ya bütün yer kürəsini əhatə etdikdə pandemiya, birdən-birə baş verdikdə eksploziv adlanır. Epidemiya ilə mübarizə bu istiqamətdə təşkil olunur: infeksiyanı zərərsizləşdirmək və ya tamam məhv etmək (məs. taun tulyaremiya xəstəliyi zamanı gəmiriciləri qırmaq, xəstələri təcrid etmək və s.); xəstəlik törədiciləri yoluxma yolunda dizenseksiya və dizenfeksiya üsulları ilə məhv etmək; əhali arasında xəstəliyə qarşı kütləvi peyvənd etməklə immunitet yaratmaq.
İnfeksion xәstәliklәrin yüksәk yayılma sәviyyәsi bioloji vә sosial amillәrlә bağlıdır. Epidemiyanın әsasında epidemik proses, yәni infeksiya törәdicisinin fasilәsiz ötürülmәsi, hәm dә kollektivdә ardıcıl inkişaf edәn vә qarşılıqlı әlaqәli yoluxma halının fasilәsiz zәnciri (xәstәlik, bakteriyadaşıyıcısı) dayanır. Bәzәn xәstәliyin yayılması pandemiya xarakterli olur; müәyyәn tәbii, yaxud sosial-gigiyenik şәraitlәrdә xәstәlәnmәnin nisbәtәn yüksәk sәviyyәsi mәlum әrazidә uzun müddәt qeydә alına bilәr. Epidemiya xәstәliyin kütlәviliyi, xәstәliyin yoluxma yollarının ümumiliyi vә çoxluğu, inkubasiya dövründә xәstәliyin baş vermәsinin eyni vaxta tәsadüf etmәsi vә fasilәsizliyi, xәstәliyin ayrı-ayrı hallarında әrazi yaxınlığı ilә sәciyyәlәnir. “Epidemiya”. termini bәzәn infeksiya törәdicisinin yayılmasının әsas yollarını qeyd etmәk üçün istifadә olunur; mәs., süd, qida Epidemiyası, hәmçinin Epidemiyanın olub keçdiyi yer, mәs., mәktәb Epidemiyası Epidemiyanın meydana çıxmasına vә davam etmәsinә hәm tәbii şәraitdә gedәn proseslәr (tәbii ocaqlar, epizootiyalar vә s.), hәm dә, әsasәn, sosial amillәr (kommunal abadlığın, mәişәt şәraitinin, sәhiyyәnin vәziyyәti vә s.) tәsir göstәrir. Xәstәliyin xarakterindәn asılı olaraq Epidemiya dövründә yoluxma, әsasәn, qida vә su qәbulu zamanı (dizenteriya vә qarın yatalağında), havadamcı yolu ilә (qripdә), transmissiv yolla (malyariya vә yatalaqda) ola bilәr. Epidemiyanın öyrәnilmәsi, onunla mübarizә üsullarının işlәnib-hazırlanması ilә epidemiologiya mәşğul olur.
Ədəbiyyat
- R.Ə.Əliyeva, Q.T.Mustafayev, S.R.Hacıyeva. “Ekologiyanın əsasları” (Ali məktəblər üçün dərslik). Bakı, “Bakı Universiteti” nəşriyyatı, 2006, s. 478 — 528.
- Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Ekoloqların məlumat kitabı. Bakı, "Elm", 2003, 516 səh.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Epidemiya yunan dilinde ἐpi epi ust yuxari ve dῆmos demos insanlar demekdir Insanin hәr hansi bir infeksion yaxud invazion xәstәliyinin mәlum әrazidә adi sporadik xәstәlәnmә sәviyyәsindәn xeyli artiq yayilmasi tez vaxtda genis yayilan xestelik Yasayis yerinde olkede rayonda kollektivde her hansi infeksion xesteliyin kutlevi sekilde yayilmasi Epidemiya yerli ve getirilme ola biler Epidemiya bir nece olkeni qiteni ve ya butun yer kuresini ehate etdikde pandemiya birden bire bas verdikde eksploziv adlanir Epidemiya ile mubarize bu istiqametde teskil olunur infeksiyani zerersizlesdirmek ve ya tamam mehv etmek mes taun tulyaremiya xesteliyi zamani gemiricileri qirmaq xesteleri tecrid etmek ve s xestelik toredicileri yoluxma yolunda dizenseksiya ve dizenfeksiya usullari ile mehv etmek ehali arasinda xesteliye qarsi kutlevi peyvend etmekle immunitet yaratmaq Infeksion xәstәliklәrin yuksәk yayilma sәviyyәsi bioloji vә sosial amillәrlә baglidir Epidemiyanin әsasinda epidemik proses yәni infeksiya torәdicisinin fasilәsiz oturulmәsi hәm dә kollektivdә ardicil inkisaf edәn vә qarsiliqli әlaqәli yoluxma halinin fasilәsiz zәnciri xәstәlik bakteriyadasiyicisi dayanir Bәzәn xәstәliyin yayilmasi pandemiya xarakterli olur muәyyәn tәbii yaxud sosial gigiyenik sәraitlәrdә xәstәlәnmәnin nisbәtәn yuksәk sәviyyәsi mәlum әrazidә uzun muddәt qeydә alina bilәr Epidemiya xәstәliyin kutlәviliyi xәstәliyin yoluxma yollarinin umumiliyi vә coxlugu inkubasiya dovrundә xәstәliyin bas vermәsinin eyni vaxta tәsaduf etmәsi vә fasilәsizliyi xәstәliyin ayri ayri hallarinda әrazi yaxinligi ilә sәciyyәlәnir Epidemiya termini bәzәn infeksiya torәdicisinin yayilmasinin әsas yollarini qeyd etmәk ucun istifadә olunur mәs sud qida Epidemiyasi hәmcinin Epidemiyanin olub kecdiyi yer mәs mәktәb Epidemiyasi Epidemiyanin meydana cixmasina vә davam etmәsinә hәm tәbii sәraitdә gedәn proseslәr tәbii ocaqlar epizootiyalar vә s hәm dә әsasәn sosial amillәr kommunal abadligin mәisәt sәraitinin sәhiyyәnin vәziyyәti vә s tәsir gostәrir Xәstәliyin xarakterindәn asili olaraq Epidemiya dovrundә yoluxma әsasәn qida vә su qәbulu zamani dizenteriya vә qarin yatalaginda havadamci yolu ilә qripdә transmissiv yolla malyariya vә yatalaqda ola bilәr Epidemiyanin oyrәnilmәsi onunla mubarizә usullarinin islәnib hazirlanmasi ilә epidemiologiya mәsgul olur EdebiyyatR E Eliyeva Q T Mustafayev S R Haciyeva Ekologiyanin esaslari Ali mektebler ucun derslik Baki Baki Universiteti nesriyyati 2006 s 478 528 Memmedov Q S Xelilov M Y Ekoloqlarin melumat kitabi Baki Elm 2003 516 seh