Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dunqan dili (öz adları Xueyzü üyyan, jin-yan xua)— çin dilində danışan Çin müsəlmanları dunqanların dili. 1862–1877-ci illərdə Çinin şimal-qərbində yaşayan çinli müsəlmanların qiyamının yatırılmasından sonra müsair Qırğızıstan, Qazaxıstan və Özbəkistan ərazisinə köşmüş əhalidir. Çin-Tibet dilləri ailəsinə aiddir. SSRİ-də 1924-cü ildə zamanı köçkün müsəlman çinlilərə rus dilində dunqan etnonimi adı verilmişdir. Çində bu ad məlum deyildir. Bir versiyaya görə sözün türk mənşəyi vardır.
| Dunqan dili | |
|---|---|
| Ölkələr | |
| Danışanların ümumi sayı |
|
| Təsnifatı | |
| Yazı | kiril əlifbası |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-3 | dng |
| 1670 | |
| dng | |
| ELCat | 4096 |
| IETF | dng |
| Glottolog | dung1253 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yaşadıqları ərazi və sayları
Əsasən Qırğızıstanda, Qazaxıstanda və Özbəkistanda yaşayırlar. Sayları təxminən 100 min nəfərdirlər (2000-ci illərin ortalarına olan qiymətləndirmə), o cümlədən
- Qırğızıstanda 52 min nəfər. (siyahıyaalma, 1999),
- Qazaxıstanda 46 min nəfər. (qiymətləndirmə, 2006),
- Özbəkistanda təxminən 3 min nəfər. (qiymətləndirmə, 2006),
- Rusiyada 502 nəfər. (siyahıyaalma, 2010).
Həmçinin bax
Ədəbiyyat
- Вопросы дунганской лексикологии и лексикографии. Бишкек, 1991.
- Вопросы орфографии дунганского языка. Фрунзе, 1937.
- Драгунов А. А. Исследования в области дунганской грамматики // Труды Института востоковедения АН СССР. Т. 27. М.; Л., 1940.
- Завьялова О. И. Тоны в дунганском языке // Народы Азии и Африки. 1973. № 3. С. 109–119.
- Завьялова О. И. Тоны в шэньсийском диалекте дунганского языка // Проблемы реконструкции. М.: Наука, 1978.
- Завьялова О. И. Диалекты Ганьсу. М., 1979. С.20–34, 65. Рис. 17–43 на с. 92–38.
- Завьялова О. И. Сино-мусульманские тексты: графика — фонология — морфонология // Вопросы языкознания. 1992. № 6. С. 113–122.
- Завьялова О. И. Диалекты китайского языка / РАН. ИДВ. М.: Научная книга, 1996. С. 52, 53,114, 143–157.
- Завьялова О. И. Китайские мусульмане хуэйцзу: язык и письменные традиции // . 2007. № 3. C. 153–160.
- Зевахина Т. С. Паремиологические единицы в дунганском и китайском языках: параметризация, эксперимент, базы данных // "Лингвистика. Язык и общество. Язык и сознание", выпуск 21. Москва, МАКС Пресс,
- Зевахина Т. С., Олейникова Е. Е. Искусство убедительной аргументации: ценности и оценки (От семантики слова к семантике дискурса) // "Лингвистика. Язык и общество. Язык и сознание", выпуск 21. Москва, МАКС Пресс,
- Зевахина Т. С., Имазов М. Х. Дунганский язык // Языки Российской Федерации и соседних государств. Энциклопедия. Т. 1. С. . 349–362. М., 1997. .
- Зевахина Т. С. Функционально-грамматическая параметризация прилагательного (по данным полевого исследования дунганского языка) // "Лингвистика. Язык и общество. Язык и сознание", выпуск 20. Москва, МАКС Пресс, 2001 г. Стр. 69–86.
- Имазов М. Х. Очерки по синтаксису дунганского языка. Фрунзе, 1987.
- Калимов А. А. Несколько замечаний о путях развития дунганского языка // Социолингвистические проблемы развивающихся стран. М., 1975.
- Сушанло М. Я. У истоков дунганской фонетической письменности // Ориенталистика в Киргизии. Фрунзе, 1987. С. 3–11.
- Янщянсын Ю. Хуэйзў йүянди Тохма фон-ян (Токмакский диалект дунганского языка). Фрунзе, 1968.
- Zavjalova Olga I. Some Phonological Aspects of the Dungan Dialects // Computational Analyses of Asian and African Languages. Tokyo, 1978. No. 9. pp. 1–24.
- 杜松寿。 东干语拼音文字资料 (Ду Суншоу. Дунганьюй пиньинь вэньцзы цзыляо — Материалы по алфавитной письменности дунганского языка). // 拼音文字研究参考资料集刊 (Пиньинь вэньцзы яньцзю цанькао цзыляо цзикань — Исследования и справочные материалы по алфавитной письменности). Т. 1. Пекин, 1959.
- 海峰。 中亚东干语言研究 (Хай Фэн. Чжунъя дунгань юйянь яньцзю — Исследование языка среднеазиатских дунган). Урумчи, 2003. 479 с.
- 海峰。"东干"来自"屯垦" (Хай Фэн. "Дунгань" лай цзы "тунькэнь" Термин дунгань "дунгане" восходит к термину тунькэнь "военные поселения пограничных земель") // 西北民族研究 (Сибэй миньцзу яньцзю). Вып. 1. 2005.
Lüğətlər
- Краткий дунганско-русский словарь / Җеёди хуэйзў-вурус хуадян, под редакцией М.Сушанло. Академия наук Киргизской ССР. Фрунзе, 1968. (тираж 500 экз., нет ISBN).
- Русско-дунганский словарь. Т. 1–3. Фрунзе, 1981.
- Яншансин Ю. Краткий дунганско-русский словарь. Фрунзе, 1968.
Mənbə
- Статья на "Кругосвет"е
- http://www.aa.tufs.ac.jp/~kmach/xiaoerjin/index.htm
- Olli Salmi. Central Asian Dungan as a Chinese Dialect. http://www.uusikaupunki.fi/~olsalmi/dungan/Dungan%20as%20Chinese%20Dialect.html 2008-04-18 at the Wayback Machine
- ScriptSource - Kazakhstan.
- ScriptSource - Kyrgyzstan.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dunqan dili oz adlari Xueyzu uyyan jin yan xua cin dilinde danisan Cin muselmanlari dunqanlarin dili 1862 1877 ci illerde Cinin simal qerbinde yasayan cinli muselmanlarin qiyaminin yatirilmasindan sonra musair Qirgizistan Qazaxistan ve Ozbekistan erazisine kosmus ehalidir Cin Tibet dilleri ailesine aiddir SSRI de 1924 cu ilde zamani kockun muselman cinlilere rus dilinde dunqan etnonimi adi verilmisdir Cinde bu ad melum deyildir Bir versiyaya gore sozun turk menseyi vardir Dunqan diliOlkeler Qazaxistan QirgizistanDanisanlarin umumi sayi 41 400 nef 2001 Tesnifati d Cin Tibet dilleriCin dilimandarin cincesi d Dunqan dili dd dd dd dd dd Yazi kiril elifbasiDil kodlariISO 639 1 ISO 639 2 ISO 639 3 dng1670dngELCat 4096IETF dngGlottolog dung1253 Vikianbarda elaqeli mediafayllarYasadiqlari erazi ve saylariEsasen Qirgizistanda Qazaxistanda ve Ozbekistanda yasayirlar Saylari texminen 100 min neferdirler 2000 ci illerin ortalarina olan qiymetlendirme o cumleden Qirgizistanda 52 min nefer siyahiyaalma 1999 Qazaxistanda 46 min nefer qiymetlendirme 2006 Ozbekistanda texminen 3 min nefer qiymetlendirme 2006 Rusiyada 502 nefer siyahiyaalma 2010 Hemcinin baxKiril qrafikali elifbali diller siyahisiEdebiyyatVoprosy dunganskoj leksikologii i leksikografii Bishkek 1991 Voprosy orfografii dunganskogo yazyka Frunze 1937 Dragunov A A Issledovaniya v oblasti dunganskoj grammatiki Trudy Instituta vostokovedeniya AN SSSR T 27 M L 1940 Zavyalova O I Tony v dunganskom yazyke Narody Azii i Afriki 1973 3 S 109 119 Zavyalova O I Tony v shensijskom dialekte dunganskogo yazyka Problemy rekonstrukcii M Nauka 1978 Zavyalova O I Dialekty Gansu M 1979 S 20 34 65 Ris 17 43 na s 92 38 Zavyalova O I Sino musulmanskie teksty grafika fonologiya morfonologiya Voprosy yazykoznaniya 1992 6 S 113 122 Zavyalova O I Dialekty kitajskogo yazyka RAN IDV M Nauchnaya kniga 1996 S 52 53 114 143 157 Zavyalova O I Kitajskie musulmane huejczu yazyk i pismennye tradicii 2007 3 C 153 160 Zevahina T S Paremiologicheskie edinicy v dunganskom i kitajskom yazykah parametrizaciya eksperiment bazy dannyh Lingvistika Yazyk i obshestvo Yazyk i soznanie vypusk 21 Moskva MAKS Press Zevahina T S Olejnikova E E Iskusstvo ubeditelnoj argumentacii cennosti i ocenki Ot semantiki slova k semantike diskursa Lingvistika Yazyk i obshestvo Yazyk i soznanie vypusk 21 Moskva MAKS Press Zevahina T S Imazov M H Dunganskij yazyk Yazyki Rossijskoj Federacii i sosednih gosudarstv Enciklopediya T 1 S 349 362 M 1997 ISBN 5 02 011237 2 Zevahina T S Funkcionalno grammaticheskaya parametrizaciya prilagatelnogo po dannym polevogo issledovaniya dunganskogo yazyka Lingvistika Yazyk i obshestvo Yazyk i soznanie vypusk 20 Moskva MAKS Press 2001 g Str 69 86 Imazov M H Ocherki po sintaksisu dunganskogo yazyka Frunze 1987 Kalimov A A Neskolko zamechanij o putyah razvitiya dunganskogo yazyka Sociolingvisticheskie problemy razvivayushihsya stran M 1975 Sushanlo M Ya U istokov dunganskoj foneticheskoj pismennosti Orientalistika v Kirgizii Frunze 1987 S 3 11 Yanshyansyn Yu Huejzy jүyandi Tohma fon yan Tokmakskij dialekt dunganskogo yazyka Frunze 1968 Zavjalova Olga I Some Phonological Aspects of the Dungan Dialects Computational Analyses of Asian and African Languages Tokyo 1978 No 9 pp 1 24 杜松寿 东干语拼音文字资料 Du Sunshou Dunganyuj pinin venczy czylyao Materialy po alfavitnoj pismennosti dunganskogo yazyka 拼音文字研究参考资料集刊 Pinin venczy yanczyu cankao czylyao czikan Issledovaniya i spravochnye materialy po alfavitnoj pismennosti T 1 Pekin 1959 海峰 中亚东干语言研究 Haj Fen Chzhunya dungan yujyan yanczyu Issledovanie yazyka sredneaziatskih dungan Urumchi 2003 479 s 海峰 东干 来自 屯垦 Haj Fen Dungan laj czy tunken Termin dungan dungane voshodit k terminu tunken voennye poseleniya pogranichnyh zemel 西北民族研究 Sibej minczu yanczyu Vyp 1 2005 LugetlerKratkij dungansko russkij slovar Җeyodi huejzy vurus huadyan pod redakciej M Sushanlo Akademiya nauk Kirgizskoj SSR Frunze 1968 tirazh 500 ekz net ISBN Russko dunganskij slovar T 1 3 Frunze 1981 Yanshansin Yu Kratkij dungansko russkij slovar Frunze 1968 MenbeStatya na Krugosvet e http www aa tufs ac jp kmach xiaoerjin index htm Olli Salmi Central Asian Dungan as a Chinese Dialect http www uusikaupunki fi olsalmi dungan Dungan 20as 20Chinese 20Dialect html 2008 04 18 at the Wayback MachineScriptSource Kazakhstan ScriptSource Kyrgyzstan