Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Böyük Kölə gölü (ing. Great Slave Lake, fr. Grand Lac des Esclaves) — buzlaq-tektonik məhşəlli göl. Sahəsinə görə Kanadanın Şimal-Qərb ərazilərinin ikinci (Böyük Ayı gölündən sonra), Şimali Amerikanın beşinci, dünyanın isə onuncu böyük gölüdü, həmçinin Şimali Amerikanın ən dərin gölüdü (dərinliyi 614 m)
| Böyük Kölə gölü | |
|---|---|
| ing. Great Slave Lake, fr. Grand Lac des Esclaves | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 156 m |
| Eni | 225 qədər |
| Uzunluğu | 480 km |
| Sahil uzunluğu | 3057 km |
| Sahəsi | 28568 km² |
| Həcmi | 1580 km³ |
| Su tutumu | 971000 km² |
| Dərin yeri | 614 m |
| Orta dərinliyi | 41 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Kanada |
| Region | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adı
Qreyt-Sleyv-Leyk (ing. Great Slave Lake) adını gölə onun ilk açılışını edən avropalı səyyah Samuel Hirn vermişdir. Bu ad gölün ətrafında yaşayan və Atabask məşəli olan hindu xalqı Sleyvinin adından əmələ gəlib.
Gölün adı Sleyv etnik qrupunun adının ingilscə ing. slave (kölə) sözü ilə səhv salma nəticəsində meydana gəlmişdir, buna görə də gölün adı dünyanın müxtəlif dillərinə "Kölə" kimi tərcümə olunur. Əslində isə Sleyvlər xüsusiyyət baxımından döyüşkən xalqdır. Kanada ərazisində sayları 10000 nəfərdir (XXI əsrin başlığında), və Kanadanın bir çox digər hindu xalqları ilə müqayisədə yaşayış sahələri nisbətən daha böyükdü. Analoji qarışıqlıq və ilə də mövcuddur.
Ümumi xüsusiyyətləri
Uzunluğu 480 km, eni 19 – 225 km arasında dəyişir. Gölün sahəsi 28 568 km², həcmi 1580 km³ təşkil edir.
8 ay müddətində (oktyabrdan iyuna qədər) buzla örtülü olur. 1967-ci ilə qədər (şose inşa edilənə qədər) nəqliyyat vastələri sərbəst şəkildə gölün üzəri ilə hərəkət edə bilirdilər. İndiyədək mallar və yanacaq qışda almaz mədənlərinə qədər buzun üstü ilə çatdırılır.
Gölə axan əhəmiyyətli çaylar: Hey, Kölə, Tolson, Snoudrift və Yellounayf. Göldən isə başlayır. Böyük Ayı və Atabaska gölləri ilə birlikdə Böyük Kölə gölü keçmişdə geniş olan buzlaq gölün qalığıdı. Qərb sahilləri meşələrlə örtülüdür, şərqi və şimalı isə tundradır.
Gölü şərqi olduqca mənzərəlidir. Şərq hissəsində yeganə qəsəbə Lutsel Kedir (Lutsel K’e). Burada cəmi 350 nəfər yaşayır, və əhalisinin çoxusunu hindular təşkil edirlər.
Tarixi
Hələ qədim zamanlardan gölün sahilində hindular yaşayır.
XVIII əsrin əvvəllərindən gölün ərtafında yaşayan hindular Hudzon körfəzi şirkəti üçün xəz tədarükü ilə məşğul idilər.
1771-ci ildə dəri ticarəti ilə məşğul olan Samuel Hirn (Samuel Hearne) ilk dəfə bölgəyə ayaq basır və burada donmuş gölü aşkarlayır. İyirmi ildə sonra isə gölü şotland səyyah Aleksandr Makkenzi müəyyənləşdirir.
1934-cü ildə göl kənarında qızıl aşkarlanır. Bu isə nəticədə burada ərazinin paytaxtı olan Yellounayf şəhərinin salınmasına səbəb olur.
1967-ci ildə göl ətrafında ilin istənilən fəslində istismar üçün yararlı olan şose çəkilir
1978-ci ildə bölgəyə sovet peyki olan «Kosmos-954» düşür və böyük radioaktivlik yaradır.
1990-ci illərdə gölün yerləşdiyi rayonda almaz aşkarlanmışdır.
İstinadlar
- Great Slave Lake 2016-11-09 at the Wayback Machine. — "The Canadian Encyclopedia"dan məqalə:thecanadianencyclopedia.com 2008-08-27 at the Wayback Machine
- Great Slave Lake 2022-07-14 at the Wayback Machine (ing.). — "Encyclopædia Britannica"dan məqalə
- Schertzer, William M.; Rouse, Wayne R.; Blanken, Peter D.; Walker, Anne E. (PDF). Journal of Hydrometeorology. American Meteorological Society. 4 (4). August 2003: 650. Bibcode:2003JHyMe...4..649S. doi:10.1175/1525-7541(2003)004<0649:OMAEBH>2.0.CO;2. 2016-10-02 tarixində orijinalından (pdf) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-21.
The surface area of Great Slave Lake is 27,200 km2 with a total volume of 1,070 km3 (van der Leeden et al. 1990)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyuk Kole golu ing Great Slave Lake fr Grand Lac des Esclaves buzlaq tektonik mehselli gol Sahesine gore Kanadanin Simal Qerb erazilerinin ikinci Boyuk Ayi golunden sonra Simali Amerikanin besinci dunyanin ise onuncu boyuk goludu hemcinin Simali Amerikanin en derin goludu derinliyi 614 m Boyuk Kole goluing Great Slave Lake fr Grand Lac des EsclavesUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 156 mEni 225 qederUzunlugu 480 kmSahil uzunlugu 3057 kmSahesi 28568 km Hecmi 1580 km Su tutumu 971000 km Derin yeri 614 mOrta derinliyi 41 mYerlesmesi61 40 00 sm e 114 07 00 q u Olke KanadaRegion Simal Qerb ErazileriBoyuk Kole golu Vikianbarda elaqeli mediafayllarAdiQreyt Sleyv Leyk ing Great Slave Lake adini gole onun ilk acilisini eden avropali seyyah Samuel Hirn vermisdir Bu ad golun etrafinda yasayan ve Atabask meseli olan hindu xalqi Sleyvinin adindan emele gelib Golun adi Sleyv etnik qrupunun adinin ingilsce ing slave kole sozu ile sehv salma neticesinde meydana gelmisdir buna gore de golun adi dunyanin muxtelif dillerine Kole kimi tercume olunur Eslinde ise Sleyvler xususiyyet baximindan doyusken xalqdir Kanada erazisinde saylari 10000 neferdir XXI esrin basliginda ve Kanadanin bir cox diger hindu xalqlari ile muqayisede yasayis saheleri nisbeten daha boyukdu Analoji qarisiqliq ve ile de movcuddur Umumi xususiyyetleriUzunlugu 480 km eni 19 225 km arasinda deyisir Golun sahesi 28 568 km hecmi 1580 km teskil edir 8 ay muddetinde oktyabrdan iyuna qeder buzla ortulu olur 1967 ci ile qeder sose insa edilene qeder neqliyyat vasteleri serbest sekilde golun uzeri ile hereket ede bilirdiler Indiyedek mallar ve yanacaq qisda almaz medenlerine qeder buzun ustu ile catdirilir Gole axan ehemiyyetli caylar Hey Kole Tolson Snoudrift ve Yellounayf Golden ise baslayir Boyuk Ayi ve Atabaska golleri ile birlikde Boyuk Kole golu kecmisde genis olan buzlaq golun qaligidi Qerb sahilleri meselerle ortuludur serqi ve simali ise tundradir Golu serqi olduqca menzerelidir Serq hissesinde yegane qesebe Lutsel Kedir Lutsel K e Burada cemi 350 nefer yasayir ve ehalisinin coxusunu hindular teskil edirler TarixiBoyuk Kole Golu Hele qedim zamanlardan golun sahilinde hindular yasayir XVIII esrin evvellerinden golun ertafinda yasayan hindular Hudzon korfezi sirketi ucun xez tedaruku ile mesgul idiler 1771 ci ilde deri ticareti ile mesgul olan Samuel Hirn Samuel Hearne ilk defe bolgeye ayaq basir ve burada donmus golu askarlayir Iyirmi ilde sonra ise golu sotland seyyah Aleksandr Makkenzi mueyyenlesdirir 1934 cu ilde gol kenarinda qizil askarlanir Bu ise neticede burada erazinin paytaxti olan Yellounayf seherinin salinmasina sebeb olur 1967 ci ilde gol etrafinda ilin istenilen feslinde istismar ucun yararli olan sose cekilir 1978 ci ilde bolgeye sovet peyki olan Kosmos 954 dusur ve boyuk radioaktivlik yaradir 1990 ci illerde golun yerlesdiyi rayonda almaz askarlanmisdir IstinadlarGreat Slave Lake 2016 11 09 at the Wayback Machine The Canadian Encyclopedia dan meqale thecanadianencyclopedia com 2008 08 27 at the Wayback Machine Great Slave Lake 2022 07 14 at the Wayback Machine ing Encyclopaedia Britannica dan meqale Schertzer William M Rouse Wayne R Blanken Peter D Walker Anne E PDF Journal of Hydrometeorology American Meteorological Society 4 4 August 2003 650 Bibcode 2003JHyMe 4 649S doi 10 1175 1525 7541 2003 004 lt 0649 OMAEBH gt 2 0 CO 2 2016 10 02 tarixinde orijinalindan pdf arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 01 21 The surface area of Great Slave Lake is 27 200 km2 with a total volume of 1 070 km3 van der Leeden et al 1990 Hemcinin bax