Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şahmaran — Anadolu, Azərbaycan, Türkmən, Özbək, Uyğur, Qazax, Qırğız, Tatar ve Başqurd nağıllarında və ya hekayələrində rast gəlinən yarı-insan, yarı-ilan formalı varlıqdır. Belindən aşağısı ilan, yuxarısı isə insan olan və "Maran" adı verilən, fövqəltəbii varlıqların başındakı heç qocalmayan, ölüncə ruhunun qızına keçdiyinə inanılan canlıdır. Farsca ilanların şahı mənasını verən "şah-ı maran"dan gəlir. Şahmaran uzun gövdəli ilan quyruqludur. Ancaq, Şahmaranla bağlı bütün əfsanələrdə qadındır.
Ərbükə
Ərbükə, türk xalq inancında yarı insan, yarı ilan olan varlıqdır. Ərbökə də deyilir. Bu varlıqların başında İlan Ana və ya tapılar. Dişi olanları üçün "İşbükə" istifadə olunur. Bunlara Maran da deyilər.
Cəmşab və Şahmaran
Minlərlə il əvvəl yeddi mərtəbəli yeraltında Tarsusda yaşayan ilanlar var idi. Məran adı verilən bu ilanlar, həqiqətən ağıllı və şəfqətli idi. Onlar sülh içində yaşayırdılar. Məranların kraliçasına Şahməran deyilərdi. O gənc və gözəl bir qadın idi. Əfsanəyə görə, Şahmaranı görən ilk insan Cəmşab oldu. O, dolanışığı üçün odun satan kasıb bir ailənin oğlu idi. Bir gün Cəmşab və yoldaşları bal dolu bir mağara kəşf edərlər. Balı çıxarmaq üçün Cəmşabı aşağıya endirən yoldaşları, payına daha çox bal düşməsi üçün onu orada qoyub qaçarlar. Cəmşab mağarada bir dəlik görər və işığın buradan sızdığını anlayır. Cibindəki bıçaq ilə dəliyi böyüdüncə, ömründə görmədiyi qədər gözəl bir bağa girər. Bu bağçada bənzəri olmayan çiçəklər və bir hovuz ilə bir çox ilan görür. Hovuzun başındakı taxtda süd ağ bədənli bir ilan oturar. Şahmaranın etibarını qazanan Cəmşab uzun illər bu bağçada yaşayır. İllər sonra, ailəsininin onu çox gözlədiyini söyləyib getmək üçün yalvarar. Bunun üzərinə Şahmaran ondan sərbəst buraxılmasını, ancaq yerini kimsəyə deməyəcəyinə dair söz verməsini istər. Şahmarana söz verib ailəsinə qovuşan Cəmşab uzun illər verdiyi sözdə dayanaraq Şahmaranın yerini kimsəyə söyləməmiş. Bir gün ölkənin padşahı xəstələnmiş. Vəzir, xəstəliyin çarəsinin Şahmaranın ətini yemək olduğunu söyləyərək, hər yerə xəbər salıb. Cəmşab quyunun yerini göstərərək Şahmaran tapılaraq, çölə çıxarılıb. Şahmaran Cəmşaba; "Başımı torpaq çanaqda qaynadıb sultan içsin və qurtulsun, vəzir bədənimi içsin, ölsün, quyruğumu qaynayıb iç ki, Loqman Həkimi olasan" söyləyib. Beləliklə Vəzir ölüb Padşah da müalicə olunaraq sağalıb və Cəmşabı öz vəziri seçib. Əfsanəyə görə Şahmaranın öldürüldüyünü ilanlar o gündən bəri bilmirlər. Tarsusun, Şahmaranın öldürüldüyünü öyrənən ilanlar tərəfindən bir gün zəbt ediləcəyi rəvayət edilər.
İstinadlar
- "CÂMASBNÂME'DEN MASALLARA ŞAHMARAN: TÜRKİYE SAHASI MASALLARINDA ŞAHMARAN TİPİ VE ANLATILARI. Seçkin SARPKAYA". dekabr, 2018.
Mənbə
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Xarici keçidlər
- Shahmaran, Queen of Serpents 2012-03-15 at the Wayback Machine (ing.)
- Shahmaran Serie (ing.)
- Şahmaran Gerçek Mi? 2016-06-04 at the Wayback Machine (türk.)
Həmçinin baxın
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sahmaran Anadolu Azerbaycan Turkmen Ozbek Uygur Qazax Qirgiz Tatar ve Basqurd nagillarinda ve ya hekayelerinde rast gelinen yari insan yari ilan formali varliqdir Belinden asagisi ilan yuxarisi ise insan olan ve Maran adi verilen fovqeltebii varliqlarin basindaki hec qocalmayan olunce ruhunun qizina kecdiyine inanilan canlidir Farsca ilanlarin sahi menasini veren sah i maran dan gelir Sahmaran uzun govdeli ilan quyruqludur Ancaq Sahmaranla bagli butun efsanelerde qadindir Efsaneye gore Anadoluda yasayan bir qadin olan SahmaranEfsaneye gore Sahmaran uzun govdeli ve ilan quyrugu olan bir insan idi ErbukeErbuke turk xalq inancinda yari insan yari ilan olan varliqdir Erboke de deyilir Bu varliqlarin basinda Ilan Ana ve ya tapilar Disi olanlari ucun Isbuke istifade olunur Bunlara Maran da deyiler Cemsab ve SahmaranMinlerle il evvel yeddi mertebeli yeraltinda Tarsusda yasayan ilanlar var idi Meran adi verilen bu ilanlar heqiqeten agilli ve sefqetli idi Onlar sulh icinde yasayirdilar Meranlarin kralicasina Sahmeran deyilerdi O genc ve gozel bir qadin idi Efsaneye gore Sahmarani goren ilk insan Cemsab oldu O dolanisigi ucun odun satan kasib bir ailenin oglu idi Bir gun Cemsab ve yoldaslari bal dolu bir magara kesf ederler Bali cixarmaq ucun Cemsabi asagiya endiren yoldaslari payina daha cox bal dusmesi ucun onu orada qoyub qacarlar Cemsab magarada bir delik gorer ve isigin buradan sizdigini anlayir Cibindeki bicaq ile deliyi boyudunce omrunde gormediyi qeder gozel bir baga girer Bu bagcada benzeri olmayan cicekler ve bir hovuz ile bir cox ilan gorur Hovuzun basindaki taxtda sud ag bedenli bir ilan oturar Sahmaranin etibarini qazanan Cemsab uzun iller bu bagcada yasayir Iller sonra ailesininin onu cox gozlediyini soyleyib getmek ucun yalvarar Bunun uzerine Sahmaran ondan serbest buraxilmasini ancaq yerini kimseye demeyeceyine dair soz vermesini ister Sahmarana soz verib ailesine qovusan Cemsab uzun iller verdiyi sozde dayanaraq Sahmaranin yerini kimseye soylememis Bir gun olkenin padsahi xestelenmis Vezir xesteliyin caresinin Sahmaranin etini yemek oldugunu soyleyerek her yere xeber salib Cemsab quyunun yerini gostererek Sahmaran tapilaraq cole cixarilib Sahmaran Cemsaba Basimi torpaq canaqda qaynadib sultan icsin ve qurtulsun vezir bedenimi icsin olsun quyrugumu qaynayib ic ki Loqman Hekimi olasan soyleyib Belelikle Vezir olub Padsah da mualice olunaraq sagalib ve Cemsabi oz veziri secib Efsaneye gore Sahmaranin oldurulduyunu ilanlar o gunden beri bilmirler Tarsusun Sahmaranin oldurulduyunu oyrenen ilanlar terefinden bir gun zebt edileceyi revayet ediler Istinadlar CAMASBNAME DEN MASALLARA SAHMARAN TURKIYE SAHASI MASALLARINDA SAHMARAN TIPI VE ANLATILARI Seckin SARPKAYA dekabr 2018 MenbeTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Xarici kecidlerShahmaran Queen of Serpents 2012 03 15 at the Wayback Machine ing Shahmaran Serie ing Sahmaran Gercek Mi 2016 06 04 at the Wayback Machine turk Hemcinin baxinIlan Ana