Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Demoqrafiya (q.yun. δῆμος — xalq, q.yun. γράφω — yazıram) — əhali artımının qanunauyğunluqları, onun sosial-iqtisadi şəraitdən, təbii amillərdən asılılığını, miqrasiyanı, əhali sıxlığını və onun paylanmasını öyrənən elm.
Dünya əhalisinin demoqrafiyası heç bir tarixi dövrdə sabit qalmamış, hər zaman dəyişikliyə məruz qalmışdır. Kapitalizmdən əvvəlki dövrdə dünya əhalisinin sayı çox yavaş artırdı. Bu hadisə daha çox aramsız müharibələr, epidemiyalar, insanların həyat səviyyəsinin aşağı olması ilə əlaqədardır. 1900-cü ildə dünya əhalisi 1.6 mlrd., 1960-cı ildə 3 mlrd., 2000-cı ildə 6 mlrd. olmuşdur. Demoqrafların hesablamalarına görə dünya əhalisi bu sürətlə artmağa davam etsə 2040-cı ildə dünyada 10 mlrd. insan yaşayacaq. 2009-cu ilı görə dünya əhalisi 6 milyard 802 milyondur. Dünyada ən sürətli təbii artım 1950–1970-ci illərində müşahidə olunmuşdur. Bu zaman təbii artım 1,8 %-in üstündə olmuşdur. Ən çox təbii artım 1963-cü ildə olmuşdur. Bu zaman dünyanın təbii artımı 2,2% təşkil edib.
Əhalinin təbii artımının yaratdığı problemlər
Əhalinin yüksək təbii artımı müşahidə olunan ölkələrdə aşağıdakı problemlər yaranır:
- Məşğulluq problemi;
- Yoxsulluq;
- Aclıq;
- Müharibələr;
- Kütləvi savadsızlıq;
- Tibbi xidmətin keyfiyyətinin aşağı olması, xəstəliklərin yayılması;
- Ekoloji problemlər (su qıtlığı, zibilliklərin artması, tıxac və s. ).
Əhalinin aşağı təbii artımı müşahidə olunan ölkələrdə aşağıdakı problemlər yaranır:
- Yaşlı əhalinin xüsusi çəkisinin artması;
- Əmək çatışmazlığının yaranması;
- Təqaüd yaşının artması;
- İmmiqrasiyanın artması.
Demoqrafik böhran
Əhalinin təbii azalması. Təkrar artımın müasir tipinə (I tip) aid olan ölkələrdə ölüm hallarının sabitləşməsi şəraitində doğumun azalması təmayülü aydın nəzərə çarpır və bu da müntəzəm olaraq əhalinin təbii artımının azalmasına səbəb olur.Digər tərəfdən əhali arasında yaşlıların artması və uşaqların azalması, bununla yanaşı, bu prosesdə iqtisadi və sosial amillər də əsas rol oynayır: Urbanizasiya prosesinin sürətli inkişafı, şəhər həyat tərzinin geniş yayılması, qadınların ictimai istehsala cəlb olunması, əhalinin mədəni məişət və s. təlabatının kəskin şəkildə artması, gec evlənmə, boşanma hallarının artması və uşağın böyüməsi üçün zəruri olan ümumi "xərcin" artması və s. Demoqrafik böhrana səbəb olan başlıca amillərdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Doğum sayını artırmaq və demoqrafik böhranı necə aradan qaldırmaq olar?". 2023-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-26.
Mənbə
- List of population concern organizations (en.wikipedia)
- Y.Qəribov, O.Alxasov, Ş.Hüseynli, M.Babayeva — Ümumtəhsil məktəblərinin 10-cu sinif üçün coğrafiya fənni üzrə dərslik, Bakı, Bakı nəşr - 2017.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Demoqrafiya q yun dῆmos xalq q yun grafw yaziram ehali artiminin qanunauygunluqlari onun sosial iqtisadi seraitden tebii amillerden asililigini miqrasiyani ehali sixligini ve onun paylanmasini oyrenen elm Dunya ehalisinin demoqrafiyasi hec bir tarixi dovrde sabit qalmamis her zaman deyisikliye meruz qalmisdir Kapitalizmden evvelki dovrde dunya ehalisinin sayi cox yavas artirdi Bu hadise daha cox aramsiz muharibeler epidemiyalar insanlarin heyat seviyyesinin asagi olmasi ile elaqedardir 1900 cu ilde dunya ehalisi 1 6 mlrd 1960 ci ilde 3 mlrd 2000 ci ilde 6 mlrd olmusdur Demoqraflarin hesablamalarina gore dunya ehalisi bu suretle artmaga davam etse 2040 ci ilde dunyada 10 mlrd insan yasayacaq 2009 cu ili gore dunya ehalisi 6 milyard 802 milyondur Dunyada en suretli tebii artim 1950 1970 ci illerinde musahide olunmusdur Bu zaman tebii artim 1 8 in ustunde olmusdur En cox tebii artim 1963 cu ilde olmusdur Bu zaman dunyanin tebii artimi 2 2 teskil edib Ehalinin tebii artiminin yaratdigi problemlerEhalinin yuksek tebii artimi musahide olunan olkelerde asagidaki problemler yaranir Mesgulluq problemi Yoxsulluq Acliq Muharibeler Kutlevi savadsizliq Tibbi xidmetin keyfiyyetinin asagi olmasi xesteliklerin yayilmasi Ekoloji problemler su qitligi zibilliklerin artmasi tixac ve s Ehalinin asagi tebii artimi musahide olunan olkelerde asagidaki problemler yaranir Yasli ehalinin xususi cekisinin artmasi Emek catismazliginin yaranmasi Teqaud yasinin artmasi Immiqrasiyanin artmasi Demoqrafik bohranEhalinin tebii azalmasi Tekrar artimin muasir tipine I tip aid olan olkelerde olum hallarinin sabitlesmesi seraitinde dogumun azalmasi temayulu aydin nezere carpir ve bu da muntezem olaraq ehalinin tebii artiminin azalmasina sebeb olur Diger terefden ehali arasinda yaslilarin artmasi ve usaqlarin azalmasi bununla yanasi bu prosesde iqtisadi ve sosial amiller de esas rol oynayir Urbanizasiya prosesinin suretli inkisafi seher heyat terzinin genis yayilmasi qadinlarin ictimai istehsala celb olunmasi ehalinin medeni meiset ve s telabatinin keskin sekilde artmasi gec evlenme bosanma hallarinin artmasi ve usagin boyumesi ucun zeruri olan umumi xercin artmasi ve s Demoqrafik bohrana sebeb olan baslica amillerdir Hemcinin baxTarixi demoqrafiyaIstinadlar Dogum sayini artirmaq ve demoqrafik bohrani nece aradan qaldirmaq olar 2023 07 07 tarixinde Istifade tarixi 2021 05 26 MenbeList of population concern organizations en wikipedia Y Qeribov O Alxasov S Huseynli M Babayeva Umumtehsil mekteblerinin 10 cu sinif ucun cografiya fenni uzre derslik Baki Baki nesr 2017