İran–Suriya münasibətləri

İran—Suriya münasibətləri — İran və Suriya arasında iki tərəfli diplomatik münasibətlər.

İran—Suriya münasibətləri
İran  Suriya
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarix

1980-ci illərdə Suriya İran-İraq müharibəsi zamanı İranın tərəfinə keçir və ölkələr arasında strateji bir ittifaq qurulur. Bu İraqda və digər ərəb ölkələrində qıcıqla qarşılanır. İran və Suriya İraqın keçmiş prezidenti Səddam Hüseynə qarşı düşmən mövqe tutur və Amerika Birləşmiş Ştatları ilə İsrailin siyasətlərinə qarşı çıxırlar. İran Hizbullahın Livandakı silahlı qüvvələrinə Suriya vasitəsilə silah tədarük edir.

2011-ci ildə Suriyada vətəndaş müharibəsinin başlamasından sonra İran hökuməti müttəfiqinə kömək üçün İran ordusunun elit hissələrini göndərərək Bəşər Əsədə genişmiqyaslı dəstək verir. 2011-ci ilin may ayında ingilis qəzetlərindən olan The Guardian, İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun Suriya polisinin nümayişçiləri dağıtmasına kömək etmək üçün Dəməşqə əlavə qüvvələr göndərdiyinə dair bir məqalə yayımlayır. İranın xarici siyasət məsləhətçisi Əli Əkbər Vilayəti İranın strateji müttəfiqini itirməyə hazır olmadığını söyləyir. İran Suriya hökumətinə qiyam əleyhinə silahlar və kəşfiyyat yardımı verməyə başlayır, həmçinin İran Latakiya hava limanındakı hərbi bazanı maliyyələşdirməyə də hazır olduğunu bildirir. 2011-ci ilin avqust ayında ingilis qəzeti The Daily Telegraph Suriya gizli polisinin keçmiş bir üzvünün ölkədə etirazların yatırılmasında iştirak edən İran snayperlərinin olduğunu bildirdiyinə dair bir məqalə yayımlayır. ABŞ hökumətinə görə, Mohsen Şizari (İran xüsusi təyinatlı qüvvələri Qüds komandirlərindən biri) Suriyaya yerli təhlükəsizlik qüvvələrini yetişdirmək üçün göndərilib. 2011-ci ilin iyun ayının sonunda İranın Ali Dini Lideri Əli Xamenei Suriyadakı iğtişaşların arxasında ABŞ və İsrailin dayandığını söyləyir. İranın Suriyanın mövcud hökumətinə dəstək verəcəyini bildirir. Digər İran rəsmiləri də Bəşər Əsədə qeyd-şərtsiz dəstəyini ifadə edir. 2011-ci ilin avqust ayının sonunda İran hökuməti Suriyada baş verənlərdən narahatlığını dilə gətirir və Xarici İşlər Naziri Əli Əkbər Salehi Suriyanın xalqının tələblərinə qulaq asması lazım olduğuna dair bir açıqlama verir.

Suriyalı dissident və alim Murhaf Juejati Bəşər Əsədin vətəndaş müharibəsində məğlub olacağı təqdirdə İranın hərbi yolla müstəqil bir Ələvi dövlətinin yaradılmasına dəstək olacağını müdafiə edir. 2011-ci ildən bəri İran silahlı qüvvələri Suriyadakı vətəndaş müharibəsində fəal iştirak edir. İran hərbi heyəti məsləhətçi, təhlükəsizlik işçisi, xüsusi təyinatlı kimi özünü göstərir və döyüşlərdə birbaşa iştirak edir. 2016-cı ildən etibarən Suriyadakı döyüş sahəsində İran generallarının ölümləri qeyd edilir.

İstinadlar

1. Goodarzi, Jubin. "Iran and Syria". The Iran Primer. U.S. Institute of Peace. 4 May 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 December 2013.
2. "Hezbollah to accept Syria arms 'to break power balance' with Israel – Nasrallah". Russia Today. 9 May 2013. 6 August 2017 tarixində arxivləşdirilib.
3. Nada Bakri, «Iran Calls on Syria to Recognize Citizens' Demands» Arxivləşdirilib 2017-08-06 at the Wayback Machine, New York Times, 27 August 2011
4. «Iran helping Syrian regime crack down on protesters, say diplomats» Arxivləşdirilib 2016-04-28 at the Wayback Machine, Simon Tisdall and foreign staff in Damascus The Guardian, 9 May 2011
5. Fulton, Will. "How Deeply is Iran Enmeshed in Syria?". U.S. Institute of Peace. 6 May 2013. 16 September 2016 tarixində arxivləşdirilib.
6. Iran agrees to fund Syrian military base Arxivləşdirilib 2016-12-04 at the Wayback Machine The Telegraph, Con Coughlin, 12 August 2011
7. "Iran general died in 'Israeli strike' in Syrian Golan - BBC News". 2017-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-17.
8. "Iran's Generals Are Dying in Syria | The New Yorker". 2017-02-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-17.