Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kitabxanaçı — kitabxanada peşəkarcasına işləyən, istifadəçilərə informasiya və bəzən sosial və ya texniki proqramlara çıxışı təmin edən və ya onlara informasiya savadını öyrədən şəxsdir.
| Kitabxanaçı | |
|---|---|
 Hərbi bazada işləyən kitabxanaçı. | |
| Peşə | |
| Sinonimlər | informasiya mütəxəssisi, məlumat mütəxəssisi |
| Təsvir | |
| Məşğulluq sahəsi | , , |
| Əlaqəli peşələr | , |
Kitabxanaçının rolu zamanla, xüsusən də son əsrdə yeni media və texnologiyanın yaranması ilə çox dəyişdi. Qədim dünyanın ən qədim kitabxanalarından tutmuş müasir informasiya mərkəzlərinə qədər məlumat anbarlarında saxlanılan məlumatların mühafizəçiləri və paylayıcıları olmuşdur. Rol və vəzifələr kitabxananın növündən, kitabxanaçının ixtisasından və kolleksiyaları saxlamaq və onları istifadəçilərə təqdim etmək üçün tələb olunan funksiyalardan asılı olaraq çox dəyişir.
Kitabxana elmi təhsili zamanla dəyişən rolları əks etdirmək üçün dəyişdi.
Tarixi
Qədim dövr
Tarixən ilk dəfə Şumerlilər mühasibat uçotunu aparmaq üçün katiblər yetişdirmişlər. "Kitab ustaları" və ya "lövhələrin mühafizəçiləri" kimi qeydlərin böyük həcmi və mürəkkəbliyi ilə mübarizə aparmaq üçün təlim keçmiş katiblər və kahinlər mövcud idi. Onların konkret vəzifələrinin əhatə dairəsi məlum deyildi.
Eramızdan əvvəl VIII əsrdə Assuriya kralı Aşşurbanipal Mesopotamiyanın Ninevada şəhərində öz sarayında kitabxana yaratdı. Aşşurbanipal tarixdə kitabxanaçılığı bir peşə kimi təqdim edən ilk şəxs olmuşdur. Şumer və Babil materialları, o cümlədən ədəbi mətnlər, tarix, əlamətlər, astronomik hesablamalar, riyazi cədvəllər, qrammatik və linqvistik cədvəllər, lüğətlər, ticarət qeydləri və qanunlar daxil olmaqla, minlərlə lövhəyə nəzarət etmək üçün işə götürülən kitabxanaçı haqqında məlumat mövcuddur. Cədvəllərin hamısı kataloqa salınmış, mövzu və ya növə görə məntiqi ardıcıllıqla düzülmüşdür, hər birində identifikasiya işarəsi vardır.
E.ə. 323-cü ildə Makedoniyalı İskəndərin ölümündən sonra I Ptolemey tərəfindən yaradılan Böyük İsgəndəriyyə Kitabxanası bütün yunan ədəbiyyatını saxlamaq üçün yaradılmışdır. Kitabxana məşhur kitabxanaçıları ilə tanınırdı: Demetri, , Eratosfen, , Aristofan, və . Qeyd olunan alimlər kitabxananın fondunda olan çoxlu sayda tumarların toplanması və kataloqlaşdırılmasında mühüm töhfələr vermişlər. Xüsusilə, Kallimax pinaka adlanan kitabxana kolleksiyalarının ilk tematik kataloqu yaratdı. Pinakalarda on tematik sinifə bölünmüş 120 tumar var idi; sonra hər bir sinif hissələrə bölündü, nəticədə müəlliflər əlifba sırası ilə başlıqlara görə sıralandı. İsgəndəriyyədə kitabxanaçılar “bilik keşikçiləri” kimi hesab olunurdular.
Roma Respublikasının sonu və Roma İmperiyasının başlanğıcında Roma aristokratları öz evlərində şəxsi kitabxanalar saxlayırdılar. Bu aristokratların çoxu, məsələn, Siseron, şəxsi kitabxanalarının məzmununu özlərində saxlayır, yalnız kolleksiyalarının miqyası ilə öyünürdülər. Lukullus kimi digərləri isə öz kolleksiyalarından kitablar verən kitabxanaçı rolunu öz üzərinə götürdülər. Bir çox Roma imperatorları vətəndaşların rəğbətini qazanmaq üçün ictimai kitabxanaları öz siyasi təbliğatlarına daxil etdilər. Alimlər müxtəlif imperatorların kitabxanalarında kitabxanaçı kimi çalışırdılar.
Orta əsrlər və intibah
Avropadakı xristian monastırları Roma İmperiyasının süqutundan sonra kitabxanalar institutunu qoruyub saxlamışlar. Məhz bu dövrdə ilk kodeks (tumar yox, kitab) məşhurlaşdı: perqament kodeksi. Monastırlarda kitabxanaçı rolunu çox vaxt rahiblərin kitabları başdan-başa köçürdüyü skriptoriumun nəzarətçisi olurdu. Anastasiy adlı rahib yunan klassiklərinin əsərlərinin uğurlu tərcümələrindən sonra Bibliothecarius (hərfi mənada "kitabxanaçı") titulunu aldı.
İstinadlar
- Dunlap, Leslie W. Readings in library history. R.R. Bowker. 1972. OCLC 578347151.
- Rubin, 2010. səh. 36
- Mukherjee, 1966. səh. 75
- Jackson, Sidney L. Libraries and librarianship in the West: a brief history. McGraw-Hill. 1974. OCLC 576256876.
- Rubin, 2010. səh. 37
- Lyle, Guy Redvers. The President, the Professor, and the College Library. H.W. Wilson. 1963. OCLC 1151086485.
- Rubin, 2010. səh. 38
- Lyle, Guy Redvers. The President, the Professor, and the College Library. H.W. Wilson. 1963. OCLC 1151086485.
- Rubin, 2010. səh. 39
- Mukherjee, 1966. səh. 88
Ədəbiyyat
- The Scholar as Librarian as Collector." R.W. Chambers Memorial Lecture at University College, London. 17 no 3 (Autumn 1968): 279–284.
- Mukherjee, Ajit Kumar. Librarianship, Its Philosophy and History. Asia Publishing House. 1966. OCLC 574730175.
- Nappo, Christian A. Pioneers in Librarianship : Sixty Notable Leaders Who Shaped the Field. 2022. Lanham: Rowman & Littlefield.
- Rubin, Richard. Foundations of Library and Information Science. American Library Association. 2010. ISBN .
Xarici keçidlər
- ALIA: Careers in Library and Information Management Arxivləşdirilib 2021-11-22 at the Wayback Machine
- U.S. Department of Labor Occupational Outlook Handbook: Librarians
- SLA's Competencies for Information Professionals
- Library and Information Science Wiki (archived 30 June 2019)
- Some Old Egyptian Librarians, Ernest Cushing Richardson, Charles Scribner%27s Sons , 1911.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kitabxanaci kitabxanada pesekarcasina isleyen istifadecilere informasiya ve bezen sosial ve ya texniki proqramlara cixisi temin eden ve ya onlara informasiya savadini oyreden sexsdir KitabxanaciHerbi bazada isleyen kitabxanaci PeseSinonimler informasiya mutexessisi melumat mutexessisiTesvirMesgulluq sahesi Elaqeli peseler Kitabxanacinin rolu zamanla xususen de son esrde yeni media ve texnologiyanin yaranmasi ile cox deyisdi Qedim dunyanin en qedim kitabxanalarindan tutmus muasir informasiya merkezlerine qeder melumat anbarlarinda saxlanilan melumatlarin muhafizecileri ve paylayicilari olmusdur Rol ve vezifeler kitabxananin novunden kitabxanacinin ixtisasindan ve kolleksiyalari saxlamaq ve onlari istifadecilere teqdim etmek ucun teleb olunan funksiyalardan asili olaraq cox deyisir Kitabxana elmi tehsili zamanla deyisen rollari eks etdirmek ucun deyisdi TarixiQedim dovr Tarixen ilk defe Sumerliler muhasibat ucotunu aparmaq ucun katibler yetisdirmisler Kitab ustalari ve ya lovhelerin muhafizecileri kimi qeydlerin boyuk hecmi ve murekkebliyi ile mubarize aparmaq ucun telim kecmis katibler ve kahinler movcud idi Onlarin konkret vezifelerinin ehate dairesi melum deyildi Eramizdan evvel VIII esrde Assuriya krali Assurbanipal Mesopotamiyanin Ninevada seherinde oz sarayinda kitabxana yaratdi Assurbanipal tarixde kitabxanaciligi bir pese kimi teqdim eden ilk sexs olmusdur Sumer ve Babil materiallari o cumleden edebi metnler tarix elametler astronomik hesablamalar riyazi cedveller qrammatik ve linqvistik cedveller lugetler ticaret qeydleri ve qanunlar daxil olmaqla minlerle lovheye nezaret etmek ucun ise goturulen kitabxanaci haqqinda melumat movcuddur Cedvellerin hamisi kataloqa salinmis movzu ve ya nove gore mentiqi ardicilliqla duzulmusdur her birinde identifikasiya isaresi vardir E e 323 cu ilde Makedoniyali Iskenderin olumunden sonra I Ptolemey terefinden yaradilan Boyuk Isgenderiyye Kitabxanasi butun yunan edebiyyatini saxlamaq ucun yaradilmisdir Kitabxana meshur kitabxanacilari ile taninirdi Demetri Eratosfen Aristofan ve Qeyd olunan alimler kitabxananin fondunda olan coxlu sayda tumarlarin toplanmasi ve kataloqlasdirilmasinda muhum tohfeler vermisler Xususile Kallimax pinaka adlanan kitabxana kolleksiyalarinin ilk tematik kataloqu yaratdi Pinakalarda on tematik sinife bolunmus 120 tumar var idi sonra her bir sinif hisselere bolundu neticede muellifler elifba sirasi ile basliqlara gore siralandi Isgenderiyyede kitabxanacilar bilik kesikcileri kimi hesab olunurdular Roma Respublikasinin sonu ve Roma Imperiyasinin baslangicinda Roma aristokratlari oz evlerinde sexsi kitabxanalar saxlayirdilar Bu aristokratlarin coxu meselen Siseron sexsi kitabxanalarinin mezmununu ozlerinde saxlayir yalniz kolleksiyalarinin miqyasi ile oyunurduler Lukullus kimi digerleri ise oz kolleksiyalarindan kitablar veren kitabxanaci rolunu oz uzerine goturduler Bir cox Roma imperatorlari vetendaslarin regbetini qazanmaq ucun ictimai kitabxanalari oz siyasi tebligatlarina daxil etdiler Alimler muxtelif imperatorlarin kitabxanalarinda kitabxanaci kimi calisirdilar Orta esrler ve intibah Burqundiya yazicisi Jan Myelot oz skriptoriumunda XV esr Avropadaki xristian monastirlari Roma Imperiyasinin suqutundan sonra kitabxanalar institutunu qoruyub saxlamislar Mehz bu dovrde ilk kodeks tumar yox kitab meshurlasdi perqament kodeksi Monastirlarda kitabxanaci rolunu cox vaxt rahiblerin kitablari basdan basa kocurduyu skriptoriumun nezaretcisi olurdu Anastasiy adli rahib yunan klassiklerinin eserlerinin ugurlu tercumelerinden sonra Bibliothecarius herfi menada kitabxanaci titulunu aldi IstinadlarDunlap Leslie W Readings in library history R R Bowker 1972 OCLC 578347151 Rubin 2010 seh 36 Mukherjee 1966 seh 75 Jackson Sidney L Libraries and librarianship in the West a brief history McGraw Hill 1974 OCLC 576256876 Rubin 2010 seh 37 Lyle Guy Redvers The President the Professor and the College Library H W Wilson 1963 OCLC 1151086485 Rubin 2010 seh 38 Lyle Guy Redvers The President the Professor and the College Library H W Wilson 1963 OCLC 1151086485 Rubin 2010 seh 39 Mukherjee 1966 seh 88EdebiyyatThe Scholar as Librarian as Collector R W Chambers Memorial Lecture at University College London 17 no 3 Autumn 1968 279 284 Mukherjee Ajit Kumar Librarianship Its Philosophy and History Asia Publishing House 1966 OCLC 574730175 Nappo Christian A Pioneers in Librarianship Sixty Notable Leaders Who Shaped the Field 2022 Lanham Rowman amp Littlefield Rubin Richard Foundations of Library and Information Science American Library Association 2010 ISBN 978 1 55570 690 6 Xarici kecidlerVikianbarda Kitabxanaci ile elaqeli mediafayllar var ALIA Careers in Library and Information Management Arxivlesdirilib 2021 11 22 at the Wayback Machine U S Department of Labor Occupational Outlook Handbook Librarians SLA s Competencies for Information Professionals Library and Information Science Wiki archived 30 June 2019 Some Old Egyptian Librarians Ernest Cushing Richardson Charles Scribner 27s Sons 1911