Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mərkəzi Amerika timsahı (lat. Crocodylus moreletii) — əsl timsahlar sinfinin dümayəndəsi. Növ epiteti, bu növü 1850-ci ildə kəşf edən fransız təbiətşünası Moreletin şərəfinə verilmişdir.
| Mərkəzi Amerika timsahı | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Mərkəzi Amerika timsahı | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Görünüşü
Bu nisbətən kiçik bir timsah növüdür, lakin ən böyük nümunələr 4,5 metr uzunluğa və 400–450 kiloqrama qədər şata bilər. Mərkəzi Amerika timsahlarının ölçüsü orta hesabla dişilərdə 1,5 metrdən tam yetkin erkəklər də 2,7 metrə qədər dəyişir. Rəngi ümumiyyətlə qəhvəyi olur. Üzərində qara zolaqlara rast gəlinir. Gənclərdə qara ləkələrin yerinə sarıdır. Sifəti kifayət qədər enlidir. Başının arxasında xarakterik qabarıqlıqlar var. Boyun sümük lövhələri ilə qorunur. Dişlərinin sayı 66–68-dir.
Həyat tərzi
Mərkəzi Amerika timsahları bataqlıqlara, böyük çaylara və göllərə üstünlük verərək Mərkəzi Amerikanın şirin su hövzələrində yaşayırlar. Sahil boyunca duzlu sularda və Yukatan yarımadasının savannalarında da rast gəlinir. Yağışlı mövsümdə, daşqınlar sayəsində başqa yerlərə köçürlər.
Qidalanması
Mərkəzi Amerika timsahı qida zəncirinin başında duran sürətli və çevik bir ovçudur. Əsasən balıq, tısbağa, sürünən, müxtəlif məməlilər və ilbizlərlə qidalanır. Maral və donuz kimi nisbətən iri heyvanlar yetkinlərin qidalanmasında mühüm rol oynaya bilir. Ev heyvanlarına, keçi və itlərə də hücum edə bilərlər. Bir qeydə alınmış halda 2.9 metrlik timsah təxminən 35 kq ağırlığındakı çoban itini öldürmüşdür. Duzlu sularda yaşayan fərdlər zaman-zaman çaylara üzən hücum edirlər. Həm də leşlə qidalana bilirlər. Yetkinlik yaşına çatmayanların əsas qidasını kiçik balıq və su onurğasızları təşkil edir.
İnsanlara hücumları
Mərkəzi Amerika timsahları kiçik ölçülərinə və yaşayış yerlərinin insan məskənindən uzaq olmasına görə insanlar üçün təhlükəli hesab edilmir. Bununla belə böyüklüyünə görə olduqca aqressiv bir növdür. Bəzi hallarda daha böyük olan amerika timsahlarını ərazisindən kənarlaşdırırlar.
Çoxalması
Dişilər yağış mövsümü başlamazdan əvvəl 20–45 yumurta qoyur. Yumurtlamaq üçün sahildə və ya üzən bitki örtüyündə eni 3 metrə qədər olan yuva qururlar. İki dişinin qurduğu yuvalara belə rast gəlinir. Dişi yuvanı 80 günlük bir inkubasiya müddəti ərzində qoruyur. Sonra yumurtadan çıxan balaların çağırışı ilə yuvasını açır. Əvvəlcə valideynlər balalara qulluq edir və onları yırtıcılardan qoruyur. Digər timsahlar kimi onların balaları üçün tayralar və yaguarlar təhlükə yarada bilir.
Populyasiyanın statusu
Mərkəzi Amerikada yayılmışdır — Beliz, Qvatemala, Meksika. Bataqlıqlarda, kiçik gölməçələrdə və göllərdə yaşamağa üstünlük verirlər. Nadir hallarda duzlu suda yaşayırlar.
XX əsrin ortalarında dərisinə görə Mərkəzi Amerika timsahı sıx bir şəkildə ovlanmış və bu da onun sayının kəskin azalmasına səbəb olmuşdur. Növ indi qorunur, lakin Meksikadakı populyasiya nisbətən sabit sayılsa da, bir çox bölgədə meşələrin qırılması səbəbindən say azalır. Hal-hazırda, vəhşi təbiətdəki fərdlərin sayının 10–20 min olduğu təxmin edilir.
Mənbə
- "Crocodylus moreletii". (ingilis).
- crocodilian.com: Crocodylus moreletii (ing.)
- Zooclub.ru
- Crocodylus moreletii (ing.)
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- The Reptile Database (ing.). / P. Uetz 2015.
- Britton, Adam. ""Crocodylus Moreletii." Crocodilians Natural History and Conservation. 2002.".
- Dever, J. A; Richard E. Strauss, Thomas R. Rainwater, Scott T. McMurry, and Llewellyn D. Densmore III. "Genetic Diversity, Population Subdivision, and Gene Flow in Morelet’s Crocodile (Crocodylus moreletii) from Belize, Central America" Copeia. 2002.
- Pérez-Higareda, G., Rangel-Rangel, A., Smith, H. M., & Chiszar, D. (1989). Comments on the food and feeding habits of Morelet’s Crocodile. Copeia.
- Pérez-Higareda, G., Rangel-Rangel, A., Smith, H. M., & Chiszar, D. (1989). Comments on the food and feeding habits of Morelet’s Crocodile. Copeia.
- "Crocodylus moreletii (Morelets Crocodile)". Animal Diversity Web. 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-24.
- Somaweera, R., Brien, M., & Shine, R. (2013). The role of predation in shaping crocodilian natural history. Herpetological Monographs, 27(1), 23–51.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Merkezi Amerika timsahi lat Crocodylus moreletii esl timsahlar sinfinin dumayendesi Nov epiteti bu novu 1850 ci ilde kesf eden fransiz tebietsunasi Moreletin serefine verilmisdir Merkezi Amerika timsahiElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Merkezi Amerika timsahiBeynelxalq elmi adiCrocodylus moreletii Auguste Dumeril amp Gabriel Bibron 1851Sekil axtarisiITIS 174362NCBI 184237EOL 795280FW 173376GorunusuBu nisbeten kicik bir timsah novudur lakin en boyuk numuneler 4 5 metr uzunluga ve 400 450 kiloqrama qeder sata biler Merkezi Amerika timsahlarinin olcusu orta hesabla disilerde 1 5 metrden tam yetkin erkekler de 2 7 metre qeder deyisir Rengi umumiyyetle qehveyi olur Uzerinde qara zolaqlara rast gelinir Genclerde qara lekelerin yerine saridir Sifeti kifayet qeder enlidir Basinin arxasinda xarakterik qabariqliqlar var Boyun sumuk lovheleri ile qorunur Dislerinin sayi 66 68 dir Heyat terziMerkezi Amerika timsahlari bataqliqlara boyuk caylara ve gollere ustunluk vererek Merkezi Amerikanin sirin su hovzelerinde yasayirlar Sahil boyunca duzlu sularda ve Yukatan yarimadasinin savannalarinda da rast gelinir Yagisli movsumde dasqinlar sayesinde basqa yerlere kocurler Qidalanmasi Merkezi Amerika timsahi qida zencirinin basinda duran suretli ve cevik bir ovcudur Esasen baliq tisbaga surunen muxtelif memeliler ve ilbizlerle qidalanir Maral ve donuz kimi nisbeten iri heyvanlar yetkinlerin qidalanmasinda muhum rol oynaya bilir Ev heyvanlarina keci ve itlere de hucum ede bilerler Bir qeyde alinmis halda 2 9 metrlik timsah texminen 35 kq agirligindaki coban itini oldurmusdur Duzlu sularda yasayan ferdler zaman zaman caylara uzen hucum edirler Hem de lesle qidalana bilirler Yetkinlik yasina catmayanlarin esas qidasini kicik baliq ve su onurgasizlari teskil edir Insanlara hucumlari Merkezi Amerika timsahlari kicik olculerine ve yasayis yerlerinin insan meskeninden uzaq olmasina gore insanlar ucun tehlukeli hesab edilmir Bununla bele boyukluyune gore olduqca aqressiv bir novdur Bezi hallarda daha boyuk olan amerika timsahlarini erazisinden kenarlasdirirlar CoxalmasiDisiler yagis movsumu baslamazdan evvel 20 45 yumurta qoyur Yumurtlamaq ucun sahilde ve ya uzen bitki ortuyunde eni 3 metre qeder olan yuva qururlar Iki disinin qurdugu yuvalara bele rast gelinir Disi yuvani 80 gunluk bir inkubasiya muddeti erzinde qoruyur Sonra yumurtadan cixan balalarin cagirisi ile yuvasini acir Evvelce valideynler balalara qulluq edir ve onlari yirticilardan qoruyur Diger timsahlar kimi onlarin balalari ucun tayralar ve yaguarlar tehluke yarada bilir Populyasiyanin statusuMerkezi Amerikada yayilmisdir Beliz Qvatemala Meksika Bataqliqlarda kicik golmecelerde ve gollerde yasamaga ustunluk verirler Nadir hallarda duzlu suda yasayirlar XX esrin ortalarinda derisine gore Merkezi Amerika timsahi six bir sekilde ovlanmis ve bu da onun sayinin keskin azalmasina sebeb olmusdur Nov indi qorunur lakin Meksikadaki populyasiya nisbeten sabit sayilsa da bir cox bolgede meselerin qirilmasi sebebinden say azalir Hal hazirda vehsi tebietdeki ferdlerin sayinin 10 20 min oldugu texmin edilir Menbe Crocodylus moreletii ingilis crocodilian com Crocodylus moreletii ing Zooclub ru Crocodylus moreletii ing IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 The Reptile Database ing P Uetz 2015 Britton Adam Crocodylus Moreletii Crocodilians Natural History and Conservation 2002 Dever J A Richard E Strauss Thomas R Rainwater Scott T McMurry and Llewellyn D Densmore III Genetic Diversity Population Subdivision and Gene Flow in Morelet s Crocodile Crocodylus moreletii from Belize Central America Copeia 2002 Perez Higareda G Rangel Rangel A Smith H M amp Chiszar D 1989 Comments on the food and feeding habits of Morelet s Crocodile Copeia Perez Higareda G Rangel Rangel A Smith H M amp Chiszar D 1989 Comments on the food and feeding habits of Morelet s Crocodile Copeia Crocodylus moreletii Morelet s Crocodile Animal Diversity Web 2016 03 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 04 24 Somaweera R Brien M amp Shine R 2013 The role of predation in shaping crocodilian natural history Herpetological Monographs 27 1 23 51 Xarici kecidler