Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tenqiz gölü (qaz. Теңіз — "dəniz, böyük göl", Teniz, Denqiz) — Qazaxıstan alçaq təpəliyi, Tenqiz-Kurqal vadisində yerləşən tund-şor göl. Göl Qazaxıstanın Akmola vilayəti ilə Karağandı vilayəti arasında Korqaljın rayonu ərazisində yerləşir. Göl həmdə Korqaljın qoruğunun tərkibinə daxildir. Qoruq özü isə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxildir.
| Tengiz | |
|---|---|
| qaz. Теңіз көлі | |
 Zaysan gölü | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 305 m |
| Eni | 40,2 km |
| Uzunluğu | 74,4 km |
| Sahil uzunluğu | 470 km |
| Sahəsi | 1590 km² |
| Həcmi | 58,6 km³ |
| Dərin yeri | 7,75 m |
| Orta dərinliyi | 2,5 m |
| Tökülən çaylar | Kulanotpes, Nura |
| Axan çay | Yoxdur |
| Şəffaflığı | 0,5-4,0 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tektonik çökəklikdə yerləşir. Gölün sahəsi 1590 km²; uzunluğu 74,4 km, eni isə 40,2 km təşkil edir. Maksimal dərinliyi 7,75 metrdir. Gölün orta dərinliyi 2,5 metr təşkil edir. Dənz səviyyəsindən 405 metr yüksəkliyə malikdir. Suyunun şəfaflığı 0,5–4,0 metrdir. Suyunun duzluğu isə 18,2‰-dir. Tenqiz gölünə Nura, çaları tökülür. Müxtəlif illərdə gölün bir hissəsi quruyur. Suyun tərkibində mirabilit vardır.
Adanın sahəsi kifayət qədər iridir. Hətta Boden gölünü belə üstələyir. Göl daxilində çoxlu göllər vardır.
Gölün şimalı, şimal-qərbi, qərbi düzəndir, cənubu və cənub-qərbi isə qumdan təşkil olunmuş 1,5–2 metr hündürlüyə malikdir.
Gölün dibi düzəndir. Cənub və cənub-qərb hissəsinin dibi bərk, şimal və şimal-qərb dissəsinin dibi isə lildən ibarətdir. Göl dekabrın ilk on günlüyündə donur. Buzdan azad olma isə marta təsadüf edir.
Gölün ekosistemi
Göl ərazisi 1968-ci ildən dövlət qoruğu, 2008-ci ildən isə Respublika əhəmiyyətli obyekt olan Korqaljın qoruğu ərazisinə daxildir. Gölün minerallaşması 1 litr suya 50–200 mm arasında dəyişir. Böldə balıq yaşamır. Ancaq nadir hallarda belə olsa sahil ərazilərində ölü balıqların cəsədlərini aşkarlamaq mümkündür. Adada 20 ada vardır ki, bəzilərində çəhrayi flaminqolar yuva qurur. Bu çəhrayi flaminqoların qeydə alınan ən şimal yuva qurma ərazisidir. 2006–2011 illərdə bura gələn flaminqoların sayı 45 min baş olmuşdur. 2015-ci il məlunatında isə sayları azalaraq 15 minə çatırdır.
Regionda ümumilikdə 530 növ bitki qeydə alınmışdır. Üstəlik burada 350 quş yaşayır və ya müvvəqəti olur. Onlardan 120 növündən çoxu su quşlarıdır. Yaz payız mövsümündə gölə 5 milyondan müxtəlif növ quş gəlir. Üstəlik burada 45 növ məməli qeydə alınmışdır. Onlar arasında xüsusi ilə sayları azalan Sayqadır.
Qərb, cənub-qərb və cənubdan Qazaxıstan alcaq təpəliyi ilə əhatələnmişdir. Buada isə çöl qartalları yuva qurur.
Maraqlı fakt
1976-cı Tengiz gölünə kosmonsvtların olduğu kapsul düşmüşdür. Eniş aparatı ""ekspefisiyasına məxsus olmuşdur. Kapsul gecə radələrində sahildən 2 km gölün daxolinə düşmüşdür. Kosmonavtlar −20 °C teperaturu olan havada 12 saat suyun altında qalmalı olurlar. Xöşbəxtlikdən kosmonavtların olduğu kapsulu helikopterin köməyi ilə sahilə çıxarda bilirlər.
İstinadlar
- (ingilis). wldb.ilec.or.jp. 2016-07-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-6-7.
- "Tengiz. Lake Profile" (ingilis). worldlakes.org. 2016-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-6-7.
- UNESCO. "Saryarka — Steppe and Lakes of Northern Kazakhstan" (ingilis). 2012-03-18 tarixində arxivləşdirilib.
- . 2007-10-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-13.
- . 2008-10-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-13.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tenqiz golu qaz Teniz deniz boyuk gol Teniz Denqiz Qazaxistan alcaq tepeliyi Tenqiz Kurqal vadisinde yerlesen tund sor gol Gol Qazaxistanin Akmola vilayeti ile Karagandi vilayeti arasinda Korqaljin rayonu erazisinde yerlesir Gol hemde Korqaljin qorugunun terkibine daxildir Qoruq ozu ise UNESCO nun Umumdunya irsi siyahisina daxildir Tengizqaz Teniz koliZaysan goluUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 305 mEni 40 2 kmUzunlugu 74 4 kmSahil uzunlugu 470 kmSahesi 1590 km Hecmi 58 6 km Derin yeri 7 75 mOrta derinliyi 2 5 mTokulen caylar Kulanotpes NuraAxan cay YoxdurSeffafligi 0 5 4 0 mYerlesmesi50 26 23 sm e 68 54 00 s u Olke QazaxistanTengiz Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tektonik cokeklikde yerlesir Golun sahesi 1590 km uzunlugu 74 4 km eni ise 40 2 km teskil edir Maksimal derinliyi 7 75 metrdir Golun orta derinliyi 2 5 metr teskil edir Denz seviyyesinden 405 metr yuksekliye malikdir Suyunun sefafligi 0 5 4 0 metrdir Suyunun duzlugu ise 18 2 dir Tenqiz golune Nura calari tokulur Muxtelif illerde golun bir hissesi quruyur Suyun terkibinde mirabilit vardir Adanin sahesi kifayet qeder iridir Hetta Boden golunu bele usteleyir Gol daxilinde coxlu goller vardir Golun simali simal qerbi qerbi duzendir cenubu ve cenub qerbi ise qumdan teskil olunmus 1 5 2 metr hundurluye malikdir Golun dibi duzendir Cenub ve cenub qerb hissesinin dibi berk simal ve simal qerb dissesinin dibi ise lilden ibaretdir Gol dekabrin ilk on gunluyunde donur Buzdan azad olma ise marta tesaduf edir Golun ekosistemiTengiz golu Gol erazisi 1968 ci ilden dovlet qorugu 2008 ci ilden ise Respublika ehemiyyetli obyekt olan Korqaljin qorugu erazisine daxildir Golun minerallasmasi 1 litr suya 50 200 mm arasinda deyisir Bolde baliq yasamir Ancaq nadir hallarda bele olsa sahil erazilerinde olu baliqlarin cesedlerini askarlamaq mumkundur Adada 20 ada vardir ki bezilerinde cehrayi flaminqolar yuva qurur Bu cehrayi flaminqolarin qeyde alinan en simal yuva qurma erazisidir 2006 2011 illerde bura gelen flaminqolarin sayi 45 min bas olmusdur 2015 ci il melunatinda ise saylari azalaraq 15 mine catirdir Regionda umumilikde 530 nov bitki qeyde alinmisdir Ustelik burada 350 qus yasayir ve ya muvveqeti olur Onlardan 120 novunden coxu su quslaridir Yaz payiz movsumunde gole 5 milyondan muxtelif nov qus gelir Ustelik burada 45 nov memeli qeyde alinmisdir Onlar arasinda xususi ile saylari azalan Sayqadir Qerb cenub qerb ve cenubdan Qazaxistan alcaq tepeliyi ile ehatelenmisdir Buada ise col qartallari yuva qurur Maraqli fakt1976 ci Tengiz golune kosmonsvtlarin oldugu kapsul dusmusdur Enis aparati ekspefisiyasina mexsus olmusdur Kapsul gece radelerinde sahilden 2 km golun daxoline dusmusdur Kosmonavtlar 20 C teperaturu olan havada 12 saat suyun altinda qalmali olurlar Xosbextlikden kosmonavtlarin oldugu kapsulu helikopterin komeyi ile sahile cixarda bilirler Istinadlar ingilis wldb ilec or jp 2016 07 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 6 7 Tengiz Lake Profile ingilis worldlakes org 2016 03 03 tarixinde Istifade tarixi 2016 6 7 UNESCO Saryarka Steppe and Lakes of Northern Kazakhstan ingilis 2012 03 18 tarixinde arxivlesdirilib 2007 10 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 11 13 2008 10 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 11 13