Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Radioteleskop — Kainat obyektinin radiodiapazonda şüalanmasını müşahidə etmək üçün tətbiq olunan cihaz.
Haqqında
Radioteleskopun əsas elementləri onun antenası və gücləndiriciyə malik həssas radioqəbuledicisidir. antena üzərinə düşərək əks olunub şüalandırıcıda toplanır ondan kabel vasitasilə siqnallar qəbulediciyə ötürülür, gücləndirildikdən sonra özü yazan cihazda — potensiometrdə qeydə alınır.
Quruluşu
Antenaların konstruksiyaları çox müxtəlifdir. Millimetrlik və Santimetrlik dalğaları qəbul etmək üçün antena diametri bir neçə on metr olan parobolik bütöv metal güzgüdən ibarət olur. Desimetrlik və metrlik diapazonlarda işləyən radioteleskopun antenası paraboloidə yaxın formalı metal şəbəkədən ibarət olur; belə antena bütöv metal antenaya nisbətən çox ağır olmadığından çox böyük ölçüdə düzəltmək nisbətən asan olur. Bu cür böyük teleskop, adətən, ekvatorial qurğuda quraşdırılır. Radioteleskopda nisbətən ensiz tezlik intervalında radioşüaları qeyd etmək olur. Geniş dalğa uzunluqları diapazonunda kosmik radioşüalanmaların müşahidələrini aparmaq üçün belə teleskopun antenası çox sayda müstəvi metal güzgülərdən düzəldilir. Bu güzgülər ardıcıl olaraq yan-yana elə qurulur ki, alınan bütöv səthin forması seqmentinə oxşamaqla qapalı halqa şəklində olsun. Belə radioteleskoplar tərpənməz, yəni stasionar olur, şüalandırıcılarını isə kiçik intervalda sürüşdürmək olur.
Özəllikləri
Obyekt zenitə yaxın olanda şüalanma halqanın tam səthinə düşür, üfüqə yaxınlaşdıqca halqa səthinin daha kiçik hissəsi şüalanmanı qəbul edə bilir. Bir neçə metrlik dalğalarda işləyən radioteleskopun antenası müəyyən qaydada düzülən bir neçə antena-dipoldan ibarət olur. Antenanın ən böyük həssaslığı onun elektrik oxu istiqamətindədir. Odur ki, mənbə bu istiqamətdə olanda ondan qəbul olunan şüalanmanın gücü də ən böyük (Pmax)olur. Beləliklə, radioteleskopun həssaslığı nöqtəvi mənbəyin antenaya nisbətən vəziyyətindən asılıdır. Bu prinsip əsasən hər bir antena istiqamətlənmə diaqramı, yaxud istiqamətlənmə bucağı adlanan və radioteleskopun ayırdetməsini təyin edən parametrlə səciyyələnir. Parabolik antenanın elektrik oxu onun optik oxuna yaxındır. Obyekt antenanın elektrik oxundan uzaqlaşdıqca qəbul olunan şüalanmanın gücü azalır. Bu səbəbdən elektrik oxundan müəyyən ø bucağı qədər bucaq məsafəsində qəbul olunan şüalanmanın gücü Pmax/2 olur. Parabolik antena üçün Pmax/2-yə uyğun bucaq ø=θ/2 -dir. Şüalanma gücünün maksimumunun yarısına bərabar qiymətinə uyğun istiqamətləndirmə bucağı təqribən antenanın bucaq ayırdetməsinə bərabərdir. Antenanın ayırdetməsinin məhdud olması optik teleskoplarda olduğu kimi difraksiya ilə əlaqədardır. Ölçmələr göstərir ki, ən böyük radioteleskoplardan biri olan RATAN-600-də (D=б00 m), hətta çox qısa radiodalğalarda (məsələn, λ=8mm-də) müşahidə aparılıqda belə, teleskopun ayırdetməsi 0 = 3" olur, yəni aralarındakı bucaq məsafəsi 3"-dən kiçik olan nöqtəvi obyektlər bu nəhəng teleskopda ayrılıqda müşahidə olunmur. Halbuki, orta güclü optik teleskopda effektiv dalğa uzunluğunda ayırdetmə 0",07-dir (fərq 40 dəfədir).
Radiointerferometrlər
Radiomüşahidələrdə ayırdetməni artırmaq problemi adlanan radioteleskopların yaradılması ilə həll olundu. Radiointerferometrin iş prinsipi elektromaqnit şüalanmasının interferensiyasına əsaslanır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- R. Ə. Hüseynov. Ümumi astrofizika. Dərslik, Bakı: <<Bakı Univeгsiteti>> nəşriyyatı, 2010, З68 səh.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Radioteleskop Kainat obyektinin radiodiapazonda sualanmasini musahide etmek ucun tetbiq olunan cihaz 4 m lik Radioteleskop Parkes ResedxanasiHaqqindaRadioteleskopun esas elementleri onun antenasi ve guclendiriciye malik hessas radioqebuledicisidir antena uzerine duserek eks olunub sualandiricida toplanir ondan kabel vasitasile siqnallar qebulediciye oturulur guclendirildikden sonra ozu yazan cihazda potensiometrde qeyde alinir QurulusuAntenalarin konstruksiyalari cox muxtelifdir Millimetrlik ve Santimetrlik dalgalari qebul etmek ucun antena diametri bir nece on metr olan parobolik butov metal guzguden ibaret olur Desimetrlik ve metrlik diapazonlarda isleyen radioteleskopun antenasi paraboloide yaxin formali metal sebekeden ibaret olur bele antena butov metal antenaya nisbeten cox agir olmadigindan cox boyuk olcude duzeltmek nisbeten asan olur Bu cur boyuk teleskop adeten ekvatorial qurguda qurasdirilir Radioteleskopda nisbeten ensiz tezlik intervalinda radiosualari qeyd etmek olur Genis dalga uzunluqlari diapazonunda kosmik radiosualanmalarin musahidelerini aparmaq ucun bele teleskopun antenasi cox sayda mustevi metal guzgulerden duzeldilir Bu guzguler ardicil olaraq yan yana ele qurulur ki alinan butov sethin formasi seqmentine oxsamaqla qapali halqa seklinde olsun Bele radioteleskoplar terpenmez yeni stasionar olur sualandiricilarini ise kicik intervalda surusdurmek olur OzellikleriObyekt zenite yaxin olanda sualanma halqanin tam sethine dusur ufuqe yaxinlasdiqca halqa sethinin daha kicik hissesi sualanmani qebul ede bilir Bir nece metrlik dalgalarda isleyen radioteleskopun antenasi mueyyen qaydada duzulen bir nece antena dipoldan ibaret olur Antenanin en boyuk hessasligi onun elektrik oxu istiqametindedir Odur ki menbe bu istiqametde olanda ondan qebul olunan sualanmanin gucu de en boyuk Pmax olur Belelikle radioteleskopun hessasligi noqtevi menbeyin antenaya nisbeten veziyyetinden asilidir Bu prinsip esasen her bir antena istiqametlenme diaqrami yaxud istiqametlenme bucagi adlanan ve radioteleskopun ayirdetmesini teyin eden parametrle seciyyelenir Parabolik antenanin elektrik oxu onun optik oxuna yaxindir Obyekt antenanin elektrik oxundan uzaqlasdiqca qebul olunan sualanmanin gucu azalir Bu sebebden elektrik oxundan mueyyen o bucagi qeder bucaq mesafesinde qebul olunan sualanmanin gucu Pmax 2 olur Parabolik antena ucun Pmax 2 ye uygun bucaq o 8 2 dir Sualanma gucunun maksimumunun yarisina berabar qiymetine uygun istiqametlendirme bucagi teqriben antenanin bucaq ayirdetmesine beraberdir Antenanin ayirdetmesinin mehdud olmasi optik teleskoplarda oldugu kimi difraksiya ile elaqedardir Olcmeler gosterir ki en boyuk radioteleskoplardan biri olan RATAN 600 de D b00 m hetta cox qisa radiodalgalarda meselen l 8mm de musahide apariliqda bele teleskopun ayirdetmesi 0 3 olur yeni aralarindaki bucaq mesafesi 3 den kicik olan noqtevi obyektler bu neheng teleskopda ayriliqda musahide olunmur Halbuki orta guclu optik teleskopda effektiv dalga uzunlugunda ayirdetme 0 07 dir ferq 40 defedir RadiointerferometrlerRadiomusahidelerde ayirdetmeni artirmaq problemi adlanan radioteleskoplarin yaradilmasi ile hell olundu Radiointerferometrin is prinsipi elektromaqnit sualanmasinin interferensiyasina esaslanir Hemcinin baxTeleskop RadioastronomiyaIstinadlarR E Huseynov Umumi astrofizika Derslik Baki lt lt Baki Univegsiteti gt gt nesriyyati 2010 Z68 seh