Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sosialist realizmi (rus. Социалистический реализм) və ya sosrealizm — SSRİ-nin və digər sosialist ölkələrinin incəsənətində bədii yaradıcılığa dövlət siyasəti vasitələri, o cümlədən senzura ilə yeridilən və sosializm quruculuğu məqsədinə xidmət edən dünyagörüşü metodudur. Azərbaycan dramaturgiyasında sosial realizmin banisi Cəfər Cabbarlı sayılır.
Tarixi
Sosialist realizmi termini SSRİ-də bolşevik inqilabından sonra sovethakimiyyətinin rəsmi himayə etdiyi ədəbiyyatın adı kimi yaranmışdır. 1917-ci il Oktyabr inqilabından sonra Rusiyada 20-ci illərdə proletar ədəbiyyatı (proletkultçuluq) konsepsiyası meydana çıxdı. Bu konsepsiyaya görə, hakimiyyəti almış fəhlə sinfi yeni mədəniyyət və ədəbiyyat yaratmalıdır. Ən qəribəsi isə yeni ədəbiyyat kadrlarının mütləq inqilabçı fəhlələr arasından çıxacağı ümidi idi. Bu nəzəriyyəyə əsaslanaraq varlı siniflərdən olan qələm adamları sinfi düşmən elan edildi və onların əsərləri irticaçı hesab edildi.
Lakin tezliklə bolşevik ideoloqları özləri də anladılar ki, sosial siniflərin xüsusi ədəbiyyatı ola bilməz, bu ədəbiyyat və mədəniyyət anlayışının təbiətinə ziddir. Proletar ədəbiyyatı konsepsiyası V.Lenin tərəfindən hazırlanmışdı və sözün hərfi mənasında ədəbiyyatın proletariatın inqilabını və hakimiyyətini, daxili siyasətini himayə etməsini nəzərdə tuturdu. Proletar ədəbiyyatı anlayışı inqilabçı maarifçiliyin bir şəkli idi. Maarifçilər ədəbiyyatdan pedaqoji tərbiyə üçün, marksistlər isə sosial tərbiyə üçün istifadə edirdilər.
Bolşeviklərin ədəbi siyasəti partiyanın yuxarı orqanları tərəfindən ədəbiyyata dair qəbul edilən xüsusi direktiv qərarlar əsasında aparılırdı. Bu qərarlar ehkam kimi tətbiq olunurdu.
Nəticədə proletar ədəbiyyatı burjua maarifçiliyi ilə dini maarifçilik arasında olan bir hadisə kimi meydana çıxdı. Bu ədəbiyyat bir tərəfdən şüurlu, qabaqcıl fəhlə tərbiyə etməli idi və bu burjua maarifçilərinin ağıl qanunları ilə yaşayan insan nəzəriyyəsinə uyğun idi. İkinci tərəfdən, proletar ədəbiyyatı proletar dünyagörüşünü, marksizmi yayan və tərbiyə edən bir vasitə sayılırdı və bu da onu dini maarifçiliyə, din təbliğinə yaxınlaşdırırdı.
30-cu illərin əvvəllərində proletar ədəbiyyatı termini guya daha dəqiq olan sosialist realizmi termini ilə əvəz edildi. Bu termin sosializm quran cəmiyyətin realizmi anlamına gəlirdi. Ad dəyişsə də, proletar ədəbiyyatı anlayışındakı əsas prinsiplər dəyişməz olaraq qaldı. Sosialist realizmi termini ilə bu anlayışda rəsmi ədəbiyyat elementləri də qüvvətləndi.
Mənbə
- Rəhim Əliyev. Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. Bakı: Mütərcim, 2008, səh. 52-53.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sosialist realizmi rus Socialisticheskij realizm ve ya sosrealizm SSRI nin ve diger sosialist olkelerinin incesenetinde bedii yaradiciliga dovlet siyaseti vasiteleri o cumleden senzura ile yeridilen ve sosializm quruculugu meqsedine xidmet eden dunyagorusu metodudur Azerbaycan dramaturgiyasinda sosial realizmin banisi Cefer Cabbarli sayilir Mitrofan Qrekov Birinci atli ordunun trubacalani 1934TarixiSosialist realizmi termini SSRI de bolsevik inqilabindan sonra sovethakimiyyetinin resmi himaye etdiyi edebiyyatin adi kimi yaranmisdir 1917 ci il Oktyabr inqilabindan sonra Rusiyada 20 ci illerde proletar edebiyyati proletkultculuq konsepsiyasi meydana cixdi Bu konsepsiyaya gore hakimiyyeti almis fehle sinfi yeni medeniyyet ve edebiyyat yaratmalidir En qeribesi ise yeni edebiyyat kadrlarinin mutleq inqilabci fehleler arasindan cixacagi umidi idi Bu nezeriyyeye esaslanaraq varli siniflerden olan qelem adamlari sinfi dusmen elan edildi ve onlarin eserleri irticaci hesab edildi Lakin tezlikle bolsevik ideoloqlari ozleri de anladilar ki sosial siniflerin xususi edebiyyati ola bilmez bu edebiyyat ve medeniyyet anlayisinin tebietine ziddir Proletar edebiyyati konsepsiyasi V Lenin terefinden hazirlanmisdi ve sozun herfi menasinda edebiyyatin proletariatin inqilabini ve hakimiyyetini daxili siyasetini himaye etmesini nezerde tuturdu Proletar edebiyyati anlayisi inqilabci maarifciliyin bir sekli idi Maarifciler edebiyyatdan pedaqoji terbiye ucun marksistler ise sosial terbiye ucun istifade edirdiler Bolseviklerin edebi siyaseti partiyanin yuxari orqanlari terefinden edebiyyata dair qebul edilen xususi direktiv qerarlar esasinda aparilirdi Bu qerarlar ehkam kimi tetbiq olunurdu Neticede proletar edebiyyati burjua maarifciliyi ile dini maarifcilik arasinda olan bir hadise kimi meydana cixdi Bu edebiyyat bir terefden suurlu qabaqcil fehle terbiye etmeli idi ve bu burjua maarifcilerinin agil qanunlari ile yasayan insan nezeriyyesine uygun idi Ikinci terefden proletar edebiyyati proletar dunyagorusunu marksizmi yayan ve terbiye eden bir vasite sayilirdi ve bu da onu dini maarifciliye din tebligine yaxinlasdirirdi 30 cu illerin evvellerinde proletar edebiyyati termini guya daha deqiq olan sosialist realizmi termini ile evez edildi Bu termin sosializm quran cemiyyetin realizmi anlamina gelirdi Ad deyisse de proletar edebiyyati anlayisindaki esas prinsipler deyismez olaraq qaldi Sosialist realizmi termini ile bu anlayisda resmi edebiyyat elementleri de quvvetlendi MenbeRehim Eliyev Edebiyyat nezeriyyesi Baki Mutercim 2008 seh 52 53