Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Todur Zanet (qaq. Todur Zanet, 14 iyun 1958, Konqaz[d], Qaqauziya) — tanınmış qaqauz şairi, dramaturqu və ictimai xadimi
| Todur Zanet | |
|---|---|
| qaq. Todur Zanet | |
 | |
| Doğum tarixi | 14 iyun 1958 (65 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Milliyyəti | qaqauz |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | şair, jurnalist, siyasətçi, tərcüməçi, nasir, dramaturq, publisist |
| Əsərlərinin dili | Qaqauz dili |
| Janrlar | şeir, povest[d], teatr pyesi |
| İlk əsəri | "Mali" |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |  |
Həyatı
14 iyun 1958-ci ildə Moldovada – Qaqauziyanın kəndində anadan olmuşdur.
1965–1975-ci illərdə Konqaz orta məktəbində, 1976–1981-ci illərdə Kişinyov Politexnik İnstitutunda oxumuşdur.
1985–1987-ci illərdə Moldovanın KP MK yanında olan Marksizm-Leninizm Universitetində təhsil almışdır.
"Ana sözü"
Uzun müddət mətbuatda çalışmış, hətta ilk qaqauz qəzeti olan "Ana sözü" onun əməyi sayəsində işıq üzü görmüşdür. Belə ki, o, 1986–1990-cı illərdə "Bucağın dalğasında" adlı kanalda redaktor işləmiş, qaqauz dilində TV və radio verilişləri hazırlamışdır. 1988–1994-cü illərdə ilk qaqauz qəzeti "Ana sözü"nü çıxarmışdır. 1999-cu ildən bu günədək həmin qəzetin və "Kırlanğac" (azərb. "Qaranquş") jurnalının baş redaktorudur.
1989-cu ildən SSRİ Jurnalistlər İttifaqı və Moldova Jurnalistlər Birliyinin, 1990-cı ildən SSRİ Yazıçılar İttifaqı və Moldova Yazarlar Birliyinin, 1992-ci ildən isə Türk Dünyası Yazarlar Birliyinin üzvüdür.
Qaqauziyada latın qrafikasına keçmək sahəsində ilk addımları ataraq əvvəlcə "Ana sözü"nün səhifələrində alışdırma yazıları verib, 1993-cü ilin sentyabr ayının 25-dən etibarən qəzetini bütünlüklə latın qrafikasında çıxarmağa başladı.
1991–1993-cü illərdə Todur Zanet qaqauz aktyorlarına qaqauz dilində dərs deyib. Həmin illərdə Jan Rassinin "Bəyazid" mənzum pyesini, E. Georgitanın "İki gəlinli qaynana", M. Baciyevin "Şənbə axşamı" əsərlərini qaqauz dilinə tərcümə edib. Bu pyeslər onun tələbələri tərəfindən tamaşaya qoyulub.
Qaqauz Milli Himni
Todur Zanet eyni zamanda Qaqauz Milli Himninin müəllifidir. Onun yazdığı Himn Qaqauz Xalq Konqresi tərəfindən 22 iyul 1990-cı ildə Qaqauz Respublikasının himni olaraq 411 səslə qəbul edilmişdir.
Yaradıcılığı
Poeziya
Şairin nəşr olunan şeir kitabları onu çağdaş qaqauz ədəbiyyatının ən məşhur simalarından biri kimi tanıtmışdır. O, "Mali" adlı ilk şeirini 1977-ci ildə yazmışdır. Onun "Gun aydın, evim!" (1989, 1990), "Qarışqalıq" (1989), "Axardı batıya gunəş" (1993), "Qıcırdayar qafamın çarxları" (1993), "Axar ulduz" (1998) kitabları oxucular arasında çox populyardır. Uşaqlar üçün qələmə aldığı "Bocəcik" (1991) kitabı isə tərəfindən uşaq bağçaları və ibtidai siniflər üçün vəsait olaraq qəbul edilmişdir.
Todur Zanetin bədii yaradıcılığı, xususilə poeziyası zəngin və çoxşaxəlidir. Mövzu baxımından onun şeirlərini iki əsas qrupda toplamaq mümkündür:
- sosial-siyasi məzmunlu şeirlər.
- məhəbbət lirikası.
İlk qrupa daxil olan əsərlərində şair doğma xalqının şərəfli və keşməkeşli tarixini, onun yaşadığı faciə və fəlakətləri, xoşbəxt həyat və azadlıq uğrunda mübarizəsini, verdiyi qurbanları vətəndaş qeyrəti və yanğısı ilə təsvir edir, qaqauzların gələcəyi, dili, mədəniyyəti ilə bağlı düşüncə, əndişə və arzularını dilə gətirir, hamını birliyə, həmrəyliyə səsləyir. Bu baxımdan onun "Qaqauzluq yox olmaz!", "Bozqurd haqqında nəğmələr", "Kiminmiş bu torpaq", "Yaşa, xalqım", "Ana dilim", "Ayrılma dilindən, xalqım", "Mən bilirəm" və s. şeirləri diqqəti xususilə cəlb edir.
Todur Zanetin poeziyasına xas olan bir cəhət də ondan ibarətdir ki, o, qafiyədən az istifadə edir, cinas işlətmir. Bu, bir tərəfdən çağdaş qaqauz poeziyasının inkişaf meyilləri ilə əlaqədardırsa, digər tərəfdən onun Avropa və türk şeiri ilə bağlılığının məhsuludur.
Todur Zanetin bir çox şeirinə musiqi bəstələnib. Onların əksəriyyəti xalq mahnısına çevrilib: "Şən oynar qaqauzlar", "Yaşa, xalqım!", "Vətən", "Sən Cadır, gozəl Cadır", "Sənə sevdam" və s.
Dramaturgiya
O, öz qələmini dramaturgiya sahəsində sınamış və iki pyes yazmışdır:
- "Aclıq qurbanları" (1998)
- "Sehrli mağaza" (2004).
Bu əsərlər Mixail Cakır adına Qaqauz Milli Teatrı tərəfindən səhnələşdirilmişdir.
Ədibin "Aclıq qurbanları" adlı pyesi rumın dilinə çevrilib və 2006-cı ildə "Viağa Besarabiei" jurnalında yayılıb.
Mükafatları
- Dramaturgiya sahəsində xidmətlərinə görə Todur Zanetə 2006-cı ildə Kişinyevdə keçirilən Uluslararası kitab sərgisinin və Moldova Milli Kitabxanasının diplomu verilmişdir.
- 2000-ci və 2009-cu illərdə qaqauzluq qarşısında xidmətlərinə və qaqauz dovlətinin qurulması uğrunda coşğun fəaliyyətinə görə Qaqauziyanın medalları ilə təltif edilib.
- 2003-cü ilin may ayında ədəbiyyat və jurnalistika sahəsində fəaliyyətinə görə Todur Zanetə Amerika Birləşmiş Ştatlarının Kentukki ştatının Louisville şəhərinin fəxri vətəndaşı adı verilib.
- 2007-ci ildə KIBATEK ədəbiyyat ödülünə layiq görülüb.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Əfsanə Bayramqızı. Qaqauz şairinin "Ana dilim" adlı kitabı Bakıda nəşr edilib 2016-03-12 at the Wayback Machine. "Xalq qəzeti", 08.06.2010 (az.)
- Ramiz Əsgər. "Əbədi yaşasın millətim" 2021-10-21 at the Wayback Machine. "Xalq Cəbhəsi" qəzeti. 18 may 2010, səh. 14, anl.az (az.)
- QAQAUZ ŞAİRİNİN "ANA DİLİM" KİTABI AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ NƏŞR OLUNMUŞDUR 2021-10-21 at the Wayback Machine. azertag.az, 13.03.2010 (az.)
Xarici keçidlər
- anasozu.com
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Todur Zanet qaq Todur Zanet 14 iyun 1958 Konqaz d Qaqauziya taninmis qaqauz sairi dramaturqu ve ictimai xadimiTodur Zanetqaq Todur ZanetDogum tarixi 14 iyun 1958 1958 06 14 65 yas Dogum yeri Konqaz d Qaqauziya MoldovaMilliyyeti qaqauzTehsili Moldova Dovlet Universiteti d Fealiyyeti sair jurnalist siyasetci tercumeci nasir dramaturq publisistEserlerinin dili Qaqauz diliJanrlar seir povest d teatr pyesiIlk eseri Mali Uzvluyu SSRI Yazicilar IttifaqiMukafatlariHeyati14 iyun 1958 ci ilde Moldovada Qaqauziyanin kendinde anadan olmusdur 1965 1975 ci illerde Konqaz orta mektebinde 1976 1981 ci illerde Kisinyov Politexnik Institutunda oxumusdur 1985 1987 ci illerde Moldovanin KP MK yaninda olan Marksizm Leninizm Universitetinde tehsil almisdir Ana sozu Esas meqale Ana sozu qezet Uzun muddet metbuatda calismis hetta ilk qaqauz qezeti olan Ana sozu onun emeyi sayesinde isiq uzu gormusdur Bele ki o 1986 1990 ci illerde Bucagin dalgasinda adli kanalda redaktor islemis qaqauz dilinde TV ve radio verilisleri hazirlamisdir 1988 1994 cu illerde ilk qaqauz qezeti Ana sozu nu cixarmisdir 1999 cu ilden bu gunedek hemin qezetin ve Kirlangac azerb Qaranqus jurnalinin bas redaktorudur 1989 cu ilden SSRI Jurnalistler Ittifaqi ve Moldova Jurnalistler Birliyinin 1990 ci ilden SSRI Yazicilar Ittifaqi ve Moldova Yazarlar Birliyinin 1992 ci ilden ise Turk Dunyasi Yazarlar Birliyinin uzvudur Qaqauziyada latin qrafikasina kecmek sahesinde ilk addimlari ataraq evvelce Ana sozu nun sehifelerinde alisdirma yazilari verib 1993 cu ilin sentyabr ayinin 25 den etibaren qezetini butunlukle latin qrafikasinda cixarmaga basladi 1991 1993 cu illerde Todur Zanet qaqauz aktyorlarina qaqauz dilinde ders deyib Hemin illerde Jan Rassinin Beyazid menzum pyesini E Georgitanin Iki gelinli qaynana M Baciyevin Senbe axsami eserlerini qaqauz diline tercume edib Bu pyesler onun telebeleri terefinden tamasaya qoyulub Qaqauz Milli HimniEsas meqale Todur Zanet eyni zamanda Qaqauz Milli Himninin muellifidir Onun yazdigi Himn Qaqauz Xalq Konqresi terefinden 22 iyul 1990 ci ilde Qaqauz Respublikasinin himni olaraq 411 sesle qebul edilmisdir YaradiciligiPoeziya Sairin nesr olunan seir kitablari onu cagdas qaqauz edebiyyatinin en meshur simalarindan biri kimi tanitmisdir O Mali adli ilk seirini 1977 ci ilde yazmisdir Onun Gun aydin evim 1989 1990 Qarisqaliq 1989 Axardi batiya gunes 1993 Qicirdayar qafamin carxlari 1993 Axar ulduz 1998 kitablari oxucular arasinda cox populyardir Usaqlar ucun qeleme aldigi Bocecik 1991 kitabi ise terefinden usaq bagcalari ve ibtidai sinifler ucun vesait olaraq qebul edilmisdir Todur Zanetin bedii yaradiciligi xususile poeziyasi zengin ve coxsaxelidir Movzu baximindan onun seirlerini iki esas qrupda toplamaq mumkundur sosial siyasi mezmunlu seirler mehebbet lirikasi Ilk qrupa daxil olan eserlerinde sair dogma xalqinin serefli ve kesmekesli tarixini onun yasadigi facie ve felaketleri xosbext heyat ve azadliq ugrunda mubarizesini verdiyi qurbanlari vetendas qeyreti ve yangisi ile tesvir edir qaqauzlarin geleceyi dili medeniyyeti ile bagli dusunce endise ve arzularini dile getirir hamini birliye hemreyliye sesleyir Bu baximdan onun Qaqauzluq yox olmaz Bozqurd haqqinda negmeler Kiminmis bu torpaq Yasa xalqim Ana dilim Ayrilma dilinden xalqim Men bilirem ve s seirleri diqqeti xususile celb edir Todur Zanetin poeziyasina xas olan bir cehet de ondan ibaretdir ki o qafiyeden az istifade edir cinas isletmir Bu bir terefden cagdas qaqauz poeziyasinin inkisaf meyilleri ile elaqedardirsa diger terefden onun Avropa ve turk seiri ile bagliliginin mehsuludur Todur Zanetin bir cox seirine musiqi bestelenib Onlarin ekseriyyeti xalq mahnisina cevrilib Sen oynar qaqauzlar Yasa xalqim Veten Sen Cadir gozel Cadir Sene sevdam ve s Dramaturgiya O oz qelemini dramaturgiya sahesinde sinamis ve iki pyes yazmisdir Acliq qurbanlari 1998 Sehrli magaza 2004 Bu eserler Mixail Cakir adina Qaqauz Milli Teatri terefinden sehnelesdirilmisdir Edibin Acliq qurbanlari adli pyesi rumin diline cevrilib ve 2006 ci ilde Viaga Besarabiei jurnalinda yayilib MukafatlariDramaturgiya sahesinde xidmetlerine gore Todur Zanete 2006 ci ilde Kisinyevde kecirilen Uluslararasi kitab sergisinin ve Moldova Milli Kitabxanasinin diplomu verilmisdir 2000 ci ve 2009 cu illerde qaqauzluq qarsisinda xidmetlerine ve qaqauz dovletinin qurulmasi ugrunda cosgun fealiyyetine gore Qaqauziyanin medallari ile teltif edilib 2003 cu ilin may ayinda edebiyyat ve jurnalistika sahesinde fealiyyetine gore Todur Zanete Amerika Birlesmis Statlarinin Kentukki statinin Louisville seherinin fexri vetendasi adi verilib 2007 ci ilde KIBATEK edebiyyat odulune layiq gorulub Hemcinin baxAna sozu qezet IstinadlarEfsane Bayramqizi Qaqauz sairinin Ana dilim adli kitabi Bakida nesr edilib 2016 03 12 at the Wayback Machine Xalq qezeti 08 06 2010 az Ramiz Esger Ebedi yasasin milletim 2021 10 21 at the Wayback Machine Xalq Cebhesi qezeti 18 may 2010 seh 14 anl az az QAQAUZ SAIRININ ANA DILIM KITABI AZERBAYCAN DILINDE NESR OLUNMUSDUR 2021 10 21 at the Wayback Machine azertag az 13 03 2010 az Xarici kecidleranasozu com