Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Metexi körpüsü (gürc. მეტეხის ხიდი) – Tbilisi şəhərində Kür çayı üzərində yerləşən və Qədim Tbilisi və rayonlarını birləşdirən körpüdür. Körpü şəhərin ən qədim keçididir.
| Metexi körpüsü | |
|---|---|
| gürc. მეტეხის ხიდი | |
 | |
 | |
| Keçid | piyadalar üçün |
| Üslubu | |
| Material | dəmir, beton |
| Memar | Serqo Demçineli |
| Açılışı | 1951 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yerləşməsi
Körpü Vaxtanq Qorqasalı və Avropa meydanlarını birləşdirir. Körpü yaxınlığında Metexi kilsəsi, və çar Vaxtanq Qorqasalı heykəli yerləşir. Axın boyunca yuxarıda Sülh körpüsü, aşağıda isə 300 araqvinli körpüsü (Ortaçal SES-in bəndi üzərində) yerləşir.
Tarixi
Belə hesab edilir ki Metexi dərəsi üzərindən keçid, şəhərin salınması dövründən mövcud olmuşdur. Tbilisi haqqında məlumat verən bir çox mənbələrdə körpü qeyd edilir həmçinin şəhərin tərəfindən 1735-ci ildə tərtib edilmiş ilk planında da körpü göstərilmişdir.
Bu ərazidə yerləşən körpü, uzun əsrlər boyunca şəhərin iki hissəsini birləşdirən yeganə keçid olmuşdur. Strateji əhəmiyyət daşıdığına görə, körpü dəfələrlə həm şəhər uğrunda döyüşlər zamanı yadelli işğalçılar, həm də şəhəri müdafiə etməyə çalışan yerli əhali tərəfindən dağıdılmışdır. Çar Baqratın rəhbərliyi ilə ərəblərin şəhərdən qovulması, Cəlaləddin Mənguberdinin və 1795-ci ildə Ağaməhəmməd şah Qacarın yürüşləri zamanı körpü tamamilə dağıdılmışdır. Körpünün taxtadan inşa edilməsi də bununla əlaqəli idi. Belə ki, lazım olduğu halda taxta körpünü asanlıqla dağıtmaq və ya sökmək, sonra isə yenidən bərpa etmək mümkün idi. Taxta Metexi körpüsü tərəfləri iki qaya üzərində dayanan bir aşırmlı körpü idi.
Körpünün ətrafındakı ərazilərdə ticarət sıraları və anbarlar, həmçinin dini tikililər – Konstantin və Yelenanın həyətində Ağtala yepiskoplarının kilsəsi və Şah Abbas məscidi (1522-ci ildə Tbilisinin Səfəvi şahı I İsmayıl tərəfindən ələ keçirilməsindən sonra əsası qoyulmuşdur) inşa edilmişdir. 1797-ci ildə növbəti dəfə bərpa edilən körpü 1805-ci ildə sökülür. Həmin ildəcə keçidin bərpa edilməsi üçün Metexi təpəsində iki körpü inşa edilir – Metexi və Avlabari körpüləri (həmçinin Yuxarı və Aşağı Meydan körpüsü adları istifadə edilirdi).
1821-ci ildə Avlabari körpüsü mühəndis Moris Destremin layihəsi əsasında yenidən inşa edilir. 27.7 metr uzunluğa malik olan bir aşırımlı taxta körpünün tərəfləri daş təməl üzərində dayanırdı. 1870-ci ildə Metexi və Avlabari körpüləri müvafiq olaraq Ordiş və Zazemanın layihələri əsasında dəmirdən yenidən qurulur.
1951-ci ildə iki körpünün yerinə yeni dəmir-beton konstruksiyalı bir körpü inşa edilir. Mühəndis Q. Çomaxidze və memar S. Demçinellinin layihəsi əsasında inşa edilmiş Metexi körpüsünə monumentallıq verilməsi üçün onun hər iki tərəfində bir cüt obelisk ucaldılır. Yeni körpünün inşası zamanı ətraf ərazilərdəki bir neçə tarixi-memarlıq abidəsi, o cümlədən Zubalaşvili karvansarası və Şah Abbas məscidi dağıdılır. Son dövrlərdə şəhər hakimiyyəti körpü ətrafındakı ərazinnin XX əsrin I yarısındakı tarixi simasının bərpa olunması təşəbbüsü ilə çıxış edir.
2010-cu ildə körpü yaxınlığında, Kürün sol sahilində salınmışdır.
Konstruksiya
Körpü, iki tağvari aşırıma malikdir. Sahil boyunca keçidin yalnız çayın sol tərəfində mümkün olmasına görə, körpü qeyri-simmetrikdir: çayın üstü 43 metrlik aşırım ilə örtülüb, sol sahildə isə 25.6 metrlik ötürücü tağ inşa edilib.
Körpü, avtomobil nəqliyyatı və piyadaların hərəkəri üçün nəzərdə tutulub. Avtomobil nəqliyyatı üçün nəzərdə tutulmuş hissə altı xəttlidir. Piyada keçidi hissələrini əhatə edən çəpərlər çuqundan tökmə yolu ilə hazırlanıb və büton təməl üzərində yerləşdirilib.
İstinadlar
- "План царевича Вахушти". 2018-07-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-29.
- Москвич, Г. Г. Иллюстрированный практический путеводитель по Кавказу. Одесса. 1896. 360. 2018-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-03-29.
- Николаи, Л. Ф. Краткие исторические данные о развитии мостового дела в России. СПб. 1898. 64, 65. 2019-08-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-03-29.
- Архитектурный ансамбль мостов Тбилиси, 1975
Xarici keçidlər
- Мост Метехи //Парламентская библиотека Грузии (gürc.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Metexi korpusu gurc მეტეხის ხიდი Tbilisi seherinde Kur cayi uzerinde yerlesen ve Qedim Tbilisi ve rayonlarini birlesdiren korpudur Korpu seherin en qedim kecididir Metexi korpusugurc მეტეხის ხიდი41 41 25 sm e 44 48 36 s u Kecid piyadalar ucunUslubuMaterial demir betonMemar Serqo DemcineliAcilisi 1951 Vikianbarda elaqeli mediafayllarYerlesmesiKorpu Vaxtanq Qorqasali ve Avropa meydanlarini birlesdirir Korpu yaxinliginda Metexi kilsesi ve car Vaxtanq Qorqasali heykeli yerlesir Axin boyunca yuxarida Sulh korpusu asagida ise 300 araqvinli korpusu Ortacal SES in bendi uzerinde yerlesir TarixiMetexi korpusunun Tatar meydanina acilan terefi Sagda Sah Abbas mescidi solda ise Zubalasvili karvansarasi Hemin tarixi abideler 1951 ci ilde Metexi korpusunun yenidenqurulmasi zamani dagidilmisdir Bele hesab edilir ki Metexi deresi uzerinden kecid seherin salinmasi dovrunden movcud olmusdur Tbilisi haqqinda melumat veren bir cox menbelerde korpu qeyd edilir hemcinin seherin terefinden 1735 ci ilde tertib edilmis ilk planinda da korpu gosterilmisdir Bu erazide yerlesen korpu uzun esrler boyunca seherin iki hissesini birlesdiren yegane kecid olmusdur Strateji ehemiyyet dasidigina gore korpu defelerle hem seher ugrunda doyusler zamani yadelli isgalcilar hem de seheri mudafie etmeye calisan yerli ehali terefinden dagidilmisdir Car Baqratin rehberliyi ile ereblerin seherden qovulmasi Celaleddin Menguberdinin ve 1795 ci ilde Agamehemmed sah Qacarin yurusleri zamani korpu tamamile dagidilmisdir Korpunun taxtadan insa edilmesi de bununla elaqeli idi Bele ki lazim oldugu halda taxta korpunu asanliqla dagitmaq ve ya sokmek sonra ise yeniden berpa etmek mumkun idi Taxta Metexi korpusu terefleri iki qaya uzerinde dayanan bir asirmli korpu idi Korpunun etrafindaki erazilerde ticaret siralari ve anbarlar hemcinin dini tikililer Konstantin ve Yelenanin heyetinde Agtala yepiskoplarinin kilsesi ve Sah Abbas mescidi 1522 ci ilde Tbilisinin Sefevi sahi I Ismayil terefinden ele kecirilmesinden sonra esasi qoyulmusdur insa edilmisdir 1797 ci ilde novbeti defe berpa edilen korpu 1805 ci ilde sokulur Hemin ildece kecidin berpa edilmesi ucun Metexi tepesinde iki korpu insa edilir Metexi ve Avlabari korpuleri hemcinin Yuxari ve Asagi Meydan korpusu adlari istifade edilirdi 1821 ci ilde Avlabari korpusu muhendis Moris Destremin layihesi esasinda yeniden insa edilir 27 7 metr uzunluga malik olan bir asirimli taxta korpunun terefleri das temel uzerinde dayanirdi 1870 ci ilde Metexi ve Avlabari korpuleri muvafiq olaraq Ordis ve Zazemanin layiheleri esasinda demirden yeniden qurulur 1951 ci ilde iki korpunun yerine yeni demir beton konstruksiyali bir korpu insa edilir Muhendis Q Comaxidze ve memar S Demcinellinin layihesi esasinda insa edilmis Metexi korpusune monumentalliq verilmesi ucun onun her iki terefinde bir cut obelisk ucaldilir Yeni korpunun insasi zamani etraf erazilerdeki bir nece tarixi memarliq abidesi o cumleden Zubalasvili karvansarasi ve Sah Abbas mescidi dagidilir Son dovrlerde seher hakimiyyeti korpu etrafindaki erazinnin XX esrin I yarisindaki tarixi simasinin berpa olunmasi tesebbusu ile cixis edir 2010 cu ilde korpu yaxinliginda Kurun sol sahilinde salinmisdir KonstruksiyaKorpu iki tagvari asirima malikdir Sahil boyunca kecidin yalniz cayin sol terefinde mumkun olmasina gore korpu qeyri simmetrikdir cayin ustu 43 metrlik asirim ile ortulub sol sahilde ise 25 6 metrlik oturucu tag insa edilib Korpu avtomobil neqliyyati ve piyadalarin herekeri ucun nezerde tutulub Avtomobil neqliyyati ucun nezerde tutulmus hisse alti xettlidir Piyada kecidi hisselerini ehate eden ceperler cuqundan tokme yolu ile hazirlanib ve buton temel uzerinde yerlesdirilib Istinadlar Plan carevicha Vahushti 2018 07 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 03 29 Moskvich G G Illyustrirovannyj prakticheskij putevoditel po Kavkazu Odessa 1896 360 2018 10 17 tarixinde Istifade tarixi 2019 03 29 Nikolai L F Kratkie istoricheskie dannye o razvitii mostovogo dela v Rossii SPb 1898 64 65 2019 08 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 03 29 Arhitekturnyj ansambl mostov Tbilisi 1975Xarici kecidlerMost Metehi Parlamentskaya biblioteka Gruzii gurc