Gürzə və ya Livan gürzəsi lat Macrovipera lebetina Nəhəng gürzə cinsinə aid ilan növü Livan gürzəsiElmi təsnifatXəTA par

Gürzə və ya Livan gürzəsi (lat. Macrovipera lebetina) — Nəhəng gürzə cinsinə aid ilan növü.

Livan gürzəsi

Elmi təsnifat

XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır.

???:

Livan gürzəsi

Beynəlxalq elmi adı

Macrovipera lebetina L., 1758

Şəkil
axtarışı

ITIS	634977
NCBI	8709
EOL	1055892

Görünüşü

Gürzələr fəsiləsinin ən iri nümayəndəsidir. Onun quyruğu ilə birlikdə uzunluğu 2 metr, çəkisi isə 3 kq təşkil edir. Başı olduqca iri və enlidir. Ağzı yuvarlaq, gözləri şaqulidir. Yuxarı hissəsi boz-qəhvəyi tondadır. Bəziləri vardır ki, bütünlüklə qara və qəhvəyi rəngdə olur.

Yayılması

Gürzə Şimal-Qərbi Afrika, Aralıq dənizi sahili ərazilər, qərbi, orta və cənubi Asiya ərzilərində yayılmışlar. İordan çayının qərb sahillərində, İsrail, İran, İraq, Türkiyə, Əfqanıstan, Azərbaycan, Dağıstan və nadir hallarda isə Qazaxıstan rast gəlinir. Azərbaycanda əsasən Abşeron yarımadasında rast gəlinir.

Həyat tərzi

Gürzələrə əsasən dağ çölləri, səhralar, yarımsəhralar, çay dərələrərində rast gəlinir. Pamirdə 2500 metr yüksəkliklədə, Türkmənistanda 2000 metrdə belə yaşaya bilir. Qışlamadan mart-aprelin əvvələrində qayıdır. Onların fəallığı üçün +10° lazımdır. Qışlamaya gedərkən qruplar halında 12 baş olmaqla birliklər təşkil edirlər. Gürzələr üzümlüklərdə belə görünürlər. Burada onlar insanlar ziyan vuran qarğaları ovlayırlar. Onlar yumurta qoymaqla çoxalırlar. Yumuta qoyma iyunun sonu, avqustun əvvəlırinə tsadüf edir. Gürzələr 8–25 olmaqla yumurta qoyur. Sentyabrda yumurtadan balalar çıxır. Onların uzunluğu 276 mm, çəkiləri 11 q təşkil edir. Zəhəri çox təhlükəlidir. Adamı öldürməyə yetərlidir. Əvvələr Zirədə ilan zəhərini toplayan müəsisə fəaliyyət göstərirdi.

Bölgü

Əvvələr gürzələr Əsl gürzələr cinsinə aid edilirdi. Hazırda isə Nəhəng gürzə aid edilir. Ümumilikdə 6 yarımnövü vardır:

Macrovipera lebetina lebetina — Kipr adasında.
Macrovipera lebetina cernovi
Macrovipera lebetina obtusa — Cənubi Qafqaz gürzəsiDağıstan, Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə, İran, İraq və Suriya
Macrovipera lebetina peilei — Tam dəqiqləşdirilməmiş yarımnöv
Macrovipera lebetina transmediterranea
Macrovipera lebetina turanica — Orta Asiya gürzəsi — Qazaxıstan, Tacikistan, Pakistan və Əfqanıstan və Hindistan.

İstinadlar

Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
The Reptile Database (ing.). / P. Uetz 2015.
Систематический список позвоночных животных в зоологических коллекциях на 01.01.2012 // Андреева Т. Ф., Вершинина Т. А., Горецкая М. Я., Карпов Н. В., Кузьмина Л. В., Остапенко В. А., Шевелёва В. П. Информационный сборник Евроазиатской региональной ассоциации зоопарков и аквариумов. Выпуск № 31. Том II. Межвед. сбор. науч. и науч.-метод. тр. / Под ред. В. В. Спицина. — М.: Московский зоопарк, 2012. — С. 299. — 570 с. PDF 2013-05-24 at the Wayback Machine

Xarici keçidlər

Gürzə ^{[ölü keçid]}

[_630a285476a4f210-1] Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.

[_076aa7617e44fa63-2] The Reptile Database (ing.). / P. Uetz 2015.

[3] Систематический список позвоночных животных в зоологических коллекциях на 01.01.2012 // Андреева Т. Ф., Вершинина Т. А., Горецкая М. Я., Карпов Н. В., Кузьмина Л. В., Остапенко В. А., Шевелёва В. П. Информационный сборник Евроазиатской региональной ассоциации зоопарков и аквариумов. Выпуск № 31. Том II. Межвед. сбор. науч. и науч.-метод. тр. / Под ред. В. В. Спицина. — М.: Московский зоопарк, 2012. — С. 299. — 570 с. PDF 2013-05-24 at the Wayback Machine