Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | Bu məqalə Lerik şəhəri haqqındadır. Lerik rayonu üçün Lerik rayonu səhifəsinə baxın. |
Lerik — Azərbaycan Respublikasının Lerik rayonunun inzibati mərkəzi.
| Şəhər | |
| Lerik | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Rayon | Lerik rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 1.096 ± 1 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 8.576 (2019) nəfər |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Lerik rayonununun ərazisi ən qədim yaşayış məskənlərindən biridir. Qədim zamanlardan ibtidai insanlar dağların ətəklərində indi də mövcud olan təbii mağaralardan yaşayış məskəni kimi istifadə etmişlər. Buranın təbii mağaralarından bəzilərinin hətta tunc dövründən də əvvəllərə aid olması ehtimal olunur. Görkəmli arxeoloq Hümmel bu mağaraları neolit (yeni daş dövrü) dövrünə aid edir. Buranın dağlarında eramızdan əvvəl III-II minilliklərə aid maddi-mədəniyyət abidələri mövcuddur.
Coğrafiyası və iqlimi
Relyefi
Lerik rayonunun ərazisi Talış silsilə dağlarının əhatəsindədir. Cənub və cənub-qərbdə Yardımlı, şimal-şərqdə Lənkəran, şimal-qərbdə Masallı, cənub-şərqdə Astara rayonları ilə həmsərhəddir. İran İslam Respublikası ilə sərhəd boyu Talış dağ silsilələri, bundan şimalda Peştəsər və Bürəvər dağ silsilələri uzanır. Talış və Peştəşər silsilələri arasında Zuvand (Diabar) çökəkliyi yerləşir. Ən yüksək zirvələri Talış silsiləsindəki Kömürgöy (2492 m) və Qızyurdudur (2433 m). Əsasən pallogenin vulkanogen-çökmə süxurlarından təşkil olunmuşdur.
Təbiəti və iqlimi
Payız fəslində Lerikdə tez-tez yağış yağır, kənd yollarında gediş-gəliş çətinləşir. Yayı quraq keçən mülayim isti yarımsəhra və quru çöl iqlimi, həmçinin yayı quraq keçən mülayim isti iqlim üstündədir. Orta temperatur yanvarda 1-dən -4 dərəcə C qədər, iyulda 22 - 12 C-dir. İllik yağıntı 300 mm-dən 800 mm-ə qədərdir.
Lerikin bitki örtüyü əsasən kollu və seyrək meşəli çəmənlərdən və dağ meşələrindən ibarətdir. Meşələrdə palıd, vələs, fıstıq, qoz, dəmirağacı, azalt (nil) çoxluq təşkil edir.
Əhalisi
1 yanvar 1914-cü il tarixinə olan məlumata əsasən inzibati cəhətdən Bakı quberniyasının Lənkəran qəzasına daxil olan kənddə əsasən etnik talışlardan ibarət hər iki cinsdən toplam 805 nəfər əhali yaşayırdı.
| Etnik qrup | Sayı, 1939 sa. | Nisbəti, 1939 sa. |
|---|---|---|
| toplam | 1 449 | 100 % |
| talış | 996 | 98,5% |
| azərbaycanlı | 15 | 1,3% |
| rus | 10 | 1% |
| erməni | 11 | 0,1% |
| digər | 32 | 0,1% |
Texniki problemlərə görə qrafiklər müvəqqəti olaraq söndürülüb. |
| |||||||||
İstirahət və turizm zonaları,idman kompleksləri
Lerik rayonu ərazisində 134 tarixi abidə, türbə, ziyarətgah qeydə alınmışdır. Bunların dördü ölkə əhəmiyyətlidir və ciddi qorunur. Son illər iki türbə - Babagil və Mir Məryəm ziyarətgahları ictimaiyyətin köməyi ilə təmir edilmişdir. Rayonun Mistan,Sivəkəran,Cəngəmiran, Hiveri, Veri, Şingədulan, Əvilə, Vistan, Nüvədi, Orand, Babagil, İyov və s. kəndlərindəki qəbiristanlıqlar Sənduqələr, qoç fiqurları, insan başına bənzər heykəllər, küp qəbirlərlə zəngindir.Bu tapıtılardan tam fərqli olan 6 min 50o illik tarixi olan iki başlı qoç fiquru 1997 -ci ildə Masallı rayonu Güllü təpə sakinləri Kərimov Yafəs Talıb oğlu və Tağıyev Rafiq Mirtofiq(Məmmadli Azər)oğlu tərəfindən sərbəst ekuskursiya gəzintisi zamanı tapımışdır və Lerik tarixi müzeyinə təhvil verilmişdir.2007 -ci ildə1200 illik tarixi olan çox tarixi dəyər kəsb edən qızıl səhəng Zuvand sakini Əkbərli Qəzənfər Cəmşid oğlu tərəfindən tapılıb Lerik qiymətli əşyalar muzeyinə təhvil verilmişdir.
Qalalar Lerikin nadir tarixi abidələrindəndir. Bunlar mühafizə məqsədilə tikilmişdir. Qız qalası Kekonu kəndi yaxınlığındadır. Yerdən hündürlüyü 150 metrə çatır. Qalanın zirvəsinə çıxmaq yalnız bir tərəfdən mümkündür. Zivəsində bürclər var. Oğlan qalası Qız qalasınnın yaxınlığında yerləşir. Qız qalasından bir vaxtlar saxsı borularla Oğlan qalasına boru çəkilib. Abidənin tarixi hələ mükəmməl öyrənilməmişdir. Rayonun ayrı-ayrı kəndlərində 30 türbə qeydə alınmışdır. Babagil tübəsi (XIV-XVI əsrlər) Lerik-Lənkəran yolu üstündədir, ölkə əhəmiyyətli tarixi abidədir. Aparılan araşdırmalar nəticəsində məlum olmuşdur ki, Babagil böyük nüfuza malik müdrik bir şəxsiyyət olub və burada dəfn olunub.
Xoca Seyid türbəsi XIV əsrə aid tarixi abidədir. Xanagah kəndində yerləşir və ətrafında nadir ağaclar bitmişdir. Türbədə yazılı daşlar qorunur. Ölkə əhəmiyyətli bu abidənin bərpa edilməsi Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2005-ci ilin planına daxil edilmişdir.
Lənkəran kəndində məscid XIX əsrə aid tikintidir. Divarları qırmızı kərpicdən höülmüşdür. Üstünə qımızı kirəmid vurulmuşdur. Məsciddəki minbər qoz ağacından hazırlanmış nadir əl işdir. Məscid ölkə əhəmiyyətli abidə kimi ciddi mühafizə olunur.
Büzeyir mağarası qədim insan məskənidir. Burada insanlar e.ə. çox-çox əvvəl yaşamışdır. İndinin özündə də qışlaqdan yaylağa qayıdan çobanlar bəzən sürünü burada saxlayıb "daş çarpayılar"da gecələməli olurlar. Mistan kəndindəki mağara dəniz səviyyəsindən 1300-1400 m hündürlükdədir. Talış dağlarının cənubunda, Ərdəbilə gedən yolun üstündədir. Kahada əşyaları qoymaq üçün yerlər də var. Rayonda olan tarixi memarlıq incəsənət abidələri rayon mədəniyyət şöbəsi tərəfindən qorunur.
Tarix və memarlıq abidələri
Lerik rayonu 1930-cu ildə təşkil olunmuşdur.1938-ci ilədək Zuvand rayonu adlandırılmışdır. Ərazisi 1084 kvadrat km, əhalisi 67100 nəfər, yaşayış məntəqələrinin sayı 161-dir. 29 ərazi-inzibati vahidi, 1 qəsəbəsi, 161 kəndi var. Lerik rayonunun ərazisi Talış silsilə dağlarının əhatəsindədir. Cənub və cənub-qərbdə Yardımlı, şimal-şərqdə Lənkəran, şimal-qərbdə Masallı, cənub-şərqdə Astara rayonları ilə həmsərhəddir. İran İslam Respublikası ilə sərhəd boyu Talış dağ silsilələri, bundan şimalda Peştəsər və Bürəvər dağ silsilələri uzanır. Talış və Peştəşər silsilələri arasında Zuvand (Diabar)çökəkliyi yerləşir. Ən yüksək zirvələri Talış silsiləsindəki Kömürgöy (2492 m) və Qızyurdudur (2433 m). Bitki örtüyü əsasən kollu və seyrək meşəli çəmənlərdən və dağ meşələrindən ibarətdir. Meşələrdə əsasən palıd, vələs, fısdıq, qoz, dəmirağacı, azalt (nil) çoxluq təşkil edir. Faunası: tülkü, çaqqal, canavar, ayı, dovşan, meşə pişiyi, süleysin, kəklik, torağayı, bildirçin və s. Zuvand yasağının bir hissəsi Lerik rayonunun ərazisindədir. Qədim tarixə malik olan Lerik rayonu ərazisində daş dövrünə aid olan əşyalar tapılmışdır. Büzeyir mağarası Azərbaycan ərazisində daş dövrünə aid olan ən qədim yaşayış məskənlərindəndir. XVIII-XIX əsrlərdən başlayaraq məşhur fransız arxeoloqu Jak de Morqan, K.Şaffer və qardaşı Henri ilə apardığı arxeoloji qazıntı zamanı buranı "arxeoloji cənnət" adlandırmış, qiymətli tarixi eksponatları aparmışdır. Görkəmli arxeoloq H.Hümmel Lerikdə tapılan maddi-mədəniyyət nümunələrini neolit (yeni daş) dövrünə aid etməklə Azərbaycan paleolit dövrü adamlarının Lerik ərazisində məskunlaşmasını təsdiq edir. Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutu Arxeologiya və Etnoqrafiya şöbəsinin müdiri, professor Əsədulla Cəfərov Lerik rayonu ərazisində elmi tədqiqat işləri aparmış, ilk dəfə olaraq Büzeyir mağarasında orta paleolit dövrünə dair qədim insan düşərgəsi aşkar etmişdir.
Görkəmli şəxsləri
Ucqar dağ rayonu olan Lerik Azərbaycana bir çox görkəmli şəxslər bəxş edib. Bu gün respublikanın ayrı-ayrı ali məktəblərində, MDB ölkələrinin ali məktəblərində tanınmış elm adamları, hüquq mühafizə orqanları işçiləri fəaliyyət göstərir.Paşayev Daşdəmir Mirkazım oğlu 1925-ci il mayın 10-da Lerik rayonunun Rəzgöv kəndində,kasıb bir kəndli ailəsində anadan olmuşdur.Hələ körpə çağlarında anasını itirmişdir. 1941-ci il Çayrud kənd orta məktəbinin VIII sinifini bitirib,təhsilini Bakıda sənət məktəbində davam etdirmişdir.Oranı bitirdikdən sonra bir ilə yaxın Bakıda neft buruqlarında işləmişdir. 1943-cü ilin aprelin 10-da hələ 18 yaşı tamam olmamış hərbi xidmətə yollanmışdır. Həmin ilin noyabrın 21-də Belarusiyanın Vitebsk şəhəri ətrafında gedən döyüşlərdə ağır yaralanaraq hospitala düşmüşdür. Bir müddet hospitalda müalicə olunduqdan sonra yenidən cəbhəyə yollanmışdır.1944-cü ilin avqusunda Kaunas ətrafında gedən döyüşlərdə 2-ci dəfə ağır yaralanaraq III dərəcəli əlil kimi 1945-ci ilin axırlarında ordudan tərxis olunmuşdur.Həmçinin hərbidə olarkəndə oradakı fəhlə batalyonlarında işləmişdir.1946-1949-cu illərdə Lerik rayon Rəzgöv kənd(8 Mart) kolxozunda briqadir və mühasib müavini vəzifələrinde işləmişdir. 1949-cu ilin sentyabr ayından Lerik rayon polis şöbəsində işə qəbul edilmişdir.Dəfələrlə kurslarda olmuş və əvvəlcə pasportçu,pasport masa rəisi cinayət axtarışı üzrə baş əməliyyat müvəkkili və rəis müavini vəzifələrində çalışmış bəzən rəis vəzifəini də icra etmişdir.
1984-cü ili dekabr ayında potpolkovnik rütbesi ilə təqaüdə çıxmışdır.Sonra Sovet hökumeti dağılana kimi Lerik rayon Qaya restoranında müdir vəzifəsində çalışmışdır.Daşdəmir Paşayev ömrünün 35 ilini polis sistemində çalışmışdır.Polis sisteminde çalışdığı uzun illər ərzində cinayət axtarışı üzrə ilk yerli baş inspektor,ilk rəis müavini,ilk polis əlaçısı,ilk potpolkovnik olmuşdur.
lerik torpağının yetişdirdiyi Daşdəmir Paşayev gözəl ailə başçısı,peşəkar əməliyyatçı və samballı el ağsaqqalıdır. 8 qız övladı və bir oğul atasıdır,bir qız övladı dünyasını dəyişmişdir.30 artıq nəvənin nəticənin bababasıdır. Daşdəmir Paşayev rayonun sayılıb seçilən ağsaqqallarından olduğu üçün,ictimai siyasi işlərdə yaxından iştirak edir,öz tövsiyə və keçmiş təcrübələrini gənc nəsildən əsirgəmir.Daşdəmir Paşayev təqaüddə olsa da onu tez-tez polis işçiləri arasında görmək olar.
- Daşdəmir Paşayev 4 kitab və bir neçə məqalənin müəllifidir:
- Lerik polisi tarixindən (2003)
- Qisas və özünə qəsd (2005)
- Ulu kəndim Rəzgöv (2009)
- Keçmişə boylananda (2012)
Qoruqlar
Rayonun Zuvand ərazisində Zuvand dövlət yasaqlığı (qoruq) vardır. Burada təbii kompleksin saxlanılması üçün müəyyən işlər görülmüşdür. Burada fəaliyyət göstərən Milli Elmlər Akademiyasının “Nəbatət elmi-tədqiqat mərkəzi” ərazinin fauna və florasını öyrənir. Rayonumuzun bitki örtüyü, əsasən, kollu və seyrək meşəli çəmənliklərdən və dağ meşələrindən (palıd, vələs, fısdıq, qoz, dəmir ağacı) ibarətdir. Ərazidə 40,3 min hektar meşə örtüyü vardır. Meşələrimizdə tülkü, canavar, ayı, çöl pişiyi, qaban və digər vəhşi heyvanlar yaşayırlar.
Avtomobil və Dəmir yolları
Rayonun digər rayon və şəhərlərlə nəqliyat əlaqəsi saxlamaq üçün yeganə yol olan 56 km-lik 3-cü kateqoriyalı Lənkəran-Lerik avtomobil yolundan istifadə edir. 39 km-lik Lerik-Yardımlı, 43 km-lik Lerik-Masallı avtomobil yollarının tikintisi rayonumuzun iqtisadiyyatına, sosial sahələrin inkişafına, əhalinin maddi vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına ciddi təkan verəcəkdir. Bu yolların istifadə verilməsi Lerik şəhərindən Bakıya olan məsafəni 70–80 km arasında azalacaq, rayonumuzun digər rayonlarla birbaşa əlaqəsi yaranacaqdır.
Əsas təsərüffat fəaliyyəti
Ucqar dağ rayonu olan Lerik rayonunun iqlimi mülayim-isti rütubətli, mülayim soyuq quru və soyuq rütubətlidir. Rayon ərazisinin əsas hissəsi üçün mülayim - isti rütubətli iqlim səciyyəvidir. Buranın yayı isti-quru, payızı və yazı yağmurlu, qışı isə mülayim isti olur. Rayon əhalisinin təsərrüfat həyatının əsasını heyvandarlıq və əkinçilik, qismən bağçılıq və tərəvəzçilik təşkil edir. Heyvandarlıqla məşğul olan hüquqi və fiziki şəxslər qışda arana, yazda isə yaylağa köç edirlər. Hazırda rayonda 35 min başdan çox qaramal, 126 min başdan çox qoyun-keçi bəslənilir.
Hər il orta hesabla 9-10 min hektarda buğda, 1500 hektarda kartof, 300 hektara yaxın tərəvəz bitkiləri əkilir. Rayonda 400 hektara yaxın məhsuldar meyvə bağları var.
İri dövlət və şəxsi müəssələr
Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramına uyğun olaraq rayonumuzda investorların işləməsi üçün hər cür şərait yaradılmışdır. Tikilən istirahət, turist-əyləncə mərkəzləri, kərpic və çınqıl zavodu, süfrə sularının istehsalı sexləri məhz investorların fəaliyyətinin nəticəsidir. Mərmər və tikinti materiallarının istehsalının inkişafı ilə əlaqədar rayonumuzun Piran kəndi ərazisində kərpic zavodu və çınqıl emalı sexi tikilmiş, Zuvand ərazisində mərmər və digər qiymətli tikinti materiallarının istehsalı üçün iş adamları tərəfindən torpaq icarəyə götürülmüş və emal sexinin tikintisi üçün müvafiq iş aparılır. Piran kəndi ərazisində fəaliyyət göstərən kərpic zavodunda yeni beton sexi tikilib istifadəyə verilmişdir. Artıq zavodda məhsul istehsalı artırılmış, 4 növdə gündəlik istehsal norması 15 min ədəd olan kərpic, gündəlik istehsal norması 200 kub.m olan çınqıl, 250 kub.m beton, 30 kv.m tamet və beton tavalar istehsal olunur. Rayonumuzda istehsal olunan “Xansu”, “Zərinqala”, “Zuvand” və digər adda olan süfrə suları tək rayonumuzda deyil, eyni zamanda respublikamızın digər şəhərlərində də böyük alıcılıq qabiliyyətinə malikdir. Müalicəvi əhəmiyyətə malik “Bülüdül” suyunun qablaşdırılması üçün sahibkarlar tərəfindən iş aparılır. Lənkəran-Lerik yolu boyunca turizm istirahət əyləncə mərkəzlərində yeni koteclər, istirahət meydançaları tikilmişdir. “Relax”, “Təbəssüm”, “Meşəbəyi” və digər istirahət-əyləncə mərkəzlərində eyni zamanda 500 nəfərdən çox turist istirahət etmək imkanına malikdir. “Relax” turizm istirahət-əyləncə mərkəzində inşa edilmiş istirahət evləri təkcə yerli qonaqların deyil, eyni zamanda xarici turistlərin də böyük rəğbətini qazanmışdır. Rayonda dövlət mülkiyyətində olan bir kənd təsərrüfatı müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Bu müəssisə damazlıq qoyunçuluqla məşğuldur. Pirasora dövlət damazlıq kənd təsərrüfatı müəssisəsinin istifadəsində 1427 ha torpaq sahəsi var ki, bunun da 295 hektarı kənd təsərrüfatına yararlıdır. Müəssisənin balansında 12264 baş qoyun və keçi vardır.
Tanınmış şəxsləri
- Altay Mövlanov — Vətən müharibəsi şəhidi
- Elgün Mövlanov — Vətən müharibəsi şəhidi
- Amid Heydərov — Vətən müharibəsi şəhidi
İstinadlar
- "Кавказский календарь на 1915 год". Издан по распоряжению Наместника его Императорскаго Величиства на Кавказе, под редакцией А.А.Эльзенгера и Н.П.Стельмащука, Тифлис. Типография Канцелярии Наместника Е.И.В. на Кавказе, казённый дом. 1914./Оглавление: Глава — Отдел статистический: Список населенных мест Кавказа, стр. 152
- Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Лерикский район (1939 г.) 2012-06-03 at the Wayback Machine
- http://www.azstat.org/region/az/006_3.xls.
 | Azərbaycan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Şəhər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale Lerik seheri haqqindadir Lerik rayonu ucun Lerik rayonu sehifesine baxin Lerik Azerbaycan Respublikasinin Lerik rayonunun inzibati merkezi SeherLerik38 46 31 sm e 48 24 55 s u Olke AzerbaycanRayon Lerik rayonuTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 1 096 1 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 8 576 2019 neferLerik Vikianbarda elaqeli mediafayllarLerik Bayraq muzeyiTarixiLerik rayonununun erazisi en qedim yasayis meskenlerinden biridir Qedim zamanlardan ibtidai insanlar daglarin eteklerinde indi de movcud olan tebii magaralardan yasayis meskeni kimi istifade etmisler Buranin tebii magaralarindan bezilerinin hetta tunc dovrunden de evvellere aid olmasi ehtimal olunur Gorkemli arxeoloq Hummel bu magaralari neolit yeni das dovru dovrune aid edir Buranin daglarinda eramizdan evvel III II minilliklere aid maddi medeniyyet abideleri movcuddur Cografiyasi ve iqlimiRelyefi Lerik rayonunun erazisi Talis silsile daglarinin ehatesindedir Cenub ve cenub qerbde Yardimli simal serqde Lenkeran simal qerbde Masalli cenub serqde Astara rayonlari ile hemserheddir Iran Islam Respublikasi ile serhed boyu Talis dag silsileleri bundan simalda Pesteser ve Burever dag silsileleri uzanir Talis ve Pesteser silsileleri arasinda Zuvand Diabar cokekliyi yerlesir En yuksek zirveleri Talis silsilesindeki Komurgoy 2492 m ve Qizyurdudur 2433 m Esasen pallogenin vulkanogen cokme suxurlarindan teskil olunmusdur Tebieti ve iqlimi Payiz feslinde Lerikde tez tez yagis yagir kend yollarinda gedis gelis cetinlesir Yayi quraq kecen mulayim isti yarimsehra ve quru col iqlimi hemcinin yayi quraq kecen mulayim isti iqlim ustundedir Orta temperatur yanvarda 1 den 4 derece C qeder iyulda 22 12 C dir Illik yaginti 300 mm den 800 mm e qederdir Lerikin bitki ortuyu esasen kollu ve seyrek meseli cemenlerden ve dag meselerinden ibaretdir Meselerde palid veles fistiq qoz demiragaci azalt nil coxluq teskil edir Ehalisi1 yanvar 1914 cu il tarixine olan melumata esasen inzibati cehetden Baki quberniyasinin Lenkeran qezasina daxil olan kendde esasen etnik talislardan ibaret her iki cinsden toplam 805 nefer ehali yasayirdi Lerik seheri ehalisinin milli terkibi Etnik qrup Sayi 1939 sa Nisbeti 1939 sa toplam 1 449 100 talis 996 98 5 azerbaycanli 15 1 3 rus 10 1 ermeni 11 0 1 diger 32 0 1 Texniki problemlere gore qrafikler muveqqeti olaraq sondurulub Il Sayi2009 7 3012019 8 576Istirahet ve turizm zonalari idman kompleksleriLerik rayonu erazisinde 134 tarixi abide turbe ziyaretgah qeyde alinmisdir Bunlarin dordu olke ehemiyyetlidir ve ciddi qorunur Son iller iki turbe Babagil ve Mir Meryem ziyaretgahlari ictimaiyyetin komeyi ile temir edilmisdir Rayonun Mistan Sivekeran Cengemiran Hiveri Veri Singedulan Evile Vistan Nuvedi Orand Babagil Iyov ve s kendlerindeki qebiristanliqlar Senduqeler qoc fiqurlari insan basina benzer heykeller kup qebirlerle zengindir Bu tapitilardan tam ferqli olan 6 min 50o illik tarixi olan iki basli qoc fiquru 1997 ci ilde Masalli rayonu Gullu tepe sakinleri Kerimov Yafes Talib oglu ve Tagiyev Rafiq Mirtofiq Memmadli Azer oglu terefinden serbest ekuskursiya gezintisi zamani tapimisdir ve Lerik tarixi muzeyine tehvil verilmisdir 2007 ci ilde1200 illik tarixi olan cox tarixi deyer kesb eden qizil seheng Zuvand sakini Ekberli Qezenfer Cemsid oglu terefinden tapilib Lerik qiymetli esyalar muzeyine tehvil verilmisdir Qalalar Lerikin nadir tarixi abidelerindendir Bunlar muhafize meqsedile tikilmisdir Qiz qalasi Kekonu kendi yaxinligindadir Yerden hundurluyu 150 metre catir Qalanin zirvesine cixmaq yalniz bir terefden mumkundur Zivesinde burcler var Oglan qalasi Qiz qalasinnin yaxinliginda yerlesir Qiz qalasindan bir vaxtlar saxsi borularla Oglan qalasina boru cekilib Abidenin tarixi hele mukemmel oyrenilmemisdir Rayonun ayri ayri kendlerinde 30 turbe qeyde alinmisdir Babagil tubesi XIV XVI esrler Lerik Lenkeran yolu ustundedir olke ehemiyyetli tarixi abidedir Aparilan arasdirmalar neticesinde melum olmusdur ki Babagil boyuk nufuza malik mudrik bir sexsiyyet olub ve burada defn olunub Xoca Seyid turbesi XIV esre aid tarixi abidedir Xanagah kendinde yerlesir ve etrafinda nadir agaclar bitmisdir Turbede yazili daslar qorunur Olke ehemiyyetli bu abidenin berpa edilmesi Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet Nazirliyi terefinden 2005 ci ilin planina daxil edilmisdir Lenkeran kendinde mescid XIX esre aid tikintidir Divarlari qirmizi kerpicden houlmusdur Ustune qimizi kiremid vurulmusdur Mesciddeki minber qoz agacindan hazirlanmis nadir el isdir Mescid olke ehemiyyetli abide kimi ciddi muhafize olunur Buzeyir magarasi qedim insan meskenidir Burada insanlar e e cox cox evvel yasamisdir Indinin ozunde de qislaqdan yaylaga qayidan cobanlar bezen surunu burada saxlayib das carpayilar da gecelemeli olurlar Mistan kendindeki magara deniz seviyyesinden 1300 1400 m hundurlukdedir Talis daglarinin cenubunda Erdebile geden yolun ustundedir Kahada esyalari qoymaq ucun yerler de var Rayonda olan tarixi memarliq incesenet abideleri rayon medeniyyet sobesi terefinden qorunur Tarix ve memarliq abideleriLerik rayonu 1930 cu ilde teskil olunmusdur 1938 ci iledek Zuvand rayonu adlandirilmisdir Erazisi 1084 kvadrat km ehalisi 67100 nefer yasayis menteqelerinin sayi 161 dir 29 erazi inzibati vahidi 1 qesebesi 161 kendi var Lerik rayonunun erazisi Talis silsile daglarinin ehatesindedir Cenub ve cenub qerbde Yardimli simal serqde Lenkeran simal qerbde Masalli cenub serqde Astara rayonlari ile hemserheddir Iran Islam Respublikasi ile serhed boyu Talis dag silsileleri bundan simalda Pesteser ve Burever dag silsileleri uzanir Talis ve Pesteser silsileleri arasinda Zuvand Diabar cokekliyi yerlesir En yuksek zirveleri Talis silsilesindeki Komurgoy 2492 m ve Qizyurdudur 2433 m Bitki ortuyu esasen kollu ve seyrek meseli cemenlerden ve dag meselerinden ibaretdir Meselerde esasen palid veles fisdiq qoz demiragaci azalt nil coxluq teskil edir Faunasi tulku caqqal canavar ayi dovsan mese pisiyi suleysin keklik toragayi bildircin ve s Zuvand yasaginin bir hissesi Lerik rayonunun erazisindedir Qedim tarixe malik olan Lerik rayonu erazisinde das dovrune aid olan esyalar tapilmisdir Buzeyir magarasi Azerbaycan erazisinde das dovrune aid olan en qedim yasayis meskenlerindendir XVIII XIX esrlerden baslayaraq meshur fransiz arxeoloqu Jak de Morqan K Saffer ve qardasi Henri ile apardigi arxeoloji qazinti zamani burani arxeoloji cennet adlandirmis qiymetli tarixi eksponatlari aparmisdir Gorkemli arxeoloq H Hummel Lerikde tapilan maddi medeniyyet numunelerini neolit yeni das dovrune aid etmekle Azerbaycan paleolit dovru adamlarinin Lerik erazisinde meskunlasmasini tesdiq edir Elmler Akademiyasi Tarix Institutu Arxeologiya ve Etnoqrafiya sobesinin mudiri professor Esedulla Ceferov Lerik rayonu erazisinde elmi tedqiqat isleri aparmis ilk defe olaraq Buzeyir magarasinda orta paleolit dovrune dair qedim insan dusergesi askar etmisdir Gorkemli sexsleri Ucqar dag rayonu olan Lerik Azerbaycana bir cox gorkemli sexsler bexs edib Bu gun respublikanin ayri ayri ali mekteblerinde MDB olkelerinin ali mekteblerinde taninmis elm adamlari huquq muhafize orqanlari iscileri fealiyyet gosterir Pasayev Dasdemir Mirkazim oglu 1925 ci il mayin 10 da Lerik rayonunun Rezgov kendinde kasib bir kendli ailesinde anadan olmusdur Hele korpe caglarinda anasini itirmisdir 1941 ci il Cayrud kend orta mektebinin VIII sinifini bitirib tehsilini Bakida senet mektebinde davam etdirmisdir Orani bitirdikden sonra bir ile yaxin Bakida neft buruqlarinda islemisdir 1943 cu ilin aprelin 10 da hele 18 yasi tamam olmamis herbi xidmete yollanmisdir Hemin ilin noyabrin 21 de Belarusiyanin Vitebsk seheri etrafinda geden doyuslerde agir yaralanaraq hospitala dusmusdur Bir muddet hospitalda mualice olunduqdan sonra yeniden cebheye yollanmisdir 1944 cu ilin avqusunda Kaunas etrafinda geden doyuslerde 2 ci defe agir yaralanaraq III dereceli elil kimi 1945 ci ilin axirlarinda ordudan terxis olunmusdur Hemcinin herbide olarkende oradaki fehle batalyonlarinda islemisdir 1946 1949 cu illerde Lerik rayon Rezgov kend 8 Mart kolxozunda briqadir ve muhasib muavini vezifelerinde islemisdir 1949 cu ilin sentyabr ayindan Lerik rayon polis sobesinde ise qebul edilmisdir Defelerle kurslarda olmus ve evvelce pasportcu pasport masa reisi cinayet axtarisi uzre bas emeliyyat muvekkili ve reis muavini vezifelerinde calismis bezen reis vezifeini de icra etmisdir 1984 cu ili dekabr ayinda potpolkovnik rutbesi ile teqaude cixmisdir Sonra Sovet hokumeti dagilana kimi Lerik rayon Qaya restoraninda mudir vezifesinde calismisdir Dasdemir Pasayev omrunun 35 ilini polis sisteminde calismisdir Polis sisteminde calisdigi uzun iller erzinde cinayet axtarisi uzre ilk yerli bas inspektor ilk reis muavini ilk polis elacisi ilk potpolkovnik olmusdur lerik torpaginin yetisdirdiyi Dasdemir Pasayev gozel aile bascisi pesekar emeliyyatci ve samballi el agsaqqalidir 8 qiz ovladi ve bir ogul atasidir bir qiz ovladi dunyasini deyismisdir 30 artiq nevenin neticenin bababasidir Dasdemir Pasayev rayonun sayilib secilen agsaqqallarindan oldugu ucun ictimai siyasi islerde yaxindan istirak edir oz tovsiye ve kecmis tecrubelerini genc nesilden esirgemir Dasdemir Pasayev teqaudde olsa da onu tez tez polis iscileri arasinda gormek olar Dasdemir Pasayev 4 kitab ve bir nece meqalenin muellifidir Lerik polisi tarixinden 2003 Qisas ve ozune qesd 2005 Ulu kendim Rezgov 2009 Kecmise boylananda 2012 QoruqlarRayonun Zuvand erazisinde Zuvand dovlet yasaqligi qoruq vardir Burada tebii kompleksin saxlanilmasi ucun mueyyen isler gorulmusdur Burada fealiyyet gosteren Milli Elmler Akademiyasinin Nebatet elmi tedqiqat merkezi erazinin fauna ve florasini oyrenir Rayonumuzun bitki ortuyu esasen kollu ve seyrek meseli cemenliklerden ve dag meselerinden palid veles fisdiq qoz demir agaci ibaretdir Erazide 40 3 min hektar mese ortuyu vardir Meselerimizde tulku canavar ayi col pisiyi qaban ve diger vehsi heyvanlar yasayirlar Avtomobil ve Demir yollariRayonun diger rayon ve seherlerle neqliyat elaqesi saxlamaq ucun yegane yol olan 56 km lik 3 cu kateqoriyali Lenkeran Lerik avtomobil yolundan istifade edir 39 km lik Lerik Yardimli 43 km lik Lerik Masalli avtomobil yollarinin tikintisi rayonumuzun iqtisadiyyatina sosial sahelerin inkisafina ehalinin maddi veziyyetinin yaxsilasdirilmasina ciddi tekan verecekdir Bu yollarin istifade verilmesi Lerik seherinden Bakiya olan mesafeni 70 80 km arasinda azalacaq rayonumuzun diger rayonlarla birbasa elaqesi yaranacaqdir Esas teseruffat fealiyyetiUcqar dag rayonu olan Lerik rayonunun iqlimi mulayim isti rutubetli mulayim soyuq quru ve soyuq rutubetlidir Rayon erazisinin esas hissesi ucun mulayim isti rutubetli iqlim seciyyevidir Buranin yayi isti quru payizi ve yazi yagmurlu qisi ise mulayim isti olur Rayon ehalisinin teserrufat heyatinin esasini heyvandarliq ve ekincilik qismen bagciliq ve terevezcilik teskil edir Heyvandarliqla mesgul olan huquqi ve fiziki sexsler qisda arana yazda ise yaylaga koc edirler Hazirda rayonda 35 min basdan cox qaramal 126 min basdan cox qoyun keci beslenilir Her il orta hesabla 9 10 min hektarda bugda 1500 hektarda kartof 300 hektara yaxin terevez bitkileri ekilir Rayonda 400 hektara yaxin mehsuldar meyve baglari var Iri dovlet ve sexsi muesselerAzerbaycan Respublikasi regionlarinin sosial iqtisadi inkisafi Dovlet Proqramina uygun olaraq rayonumuzda investorlarin islemesi ucun her cur serait yaradilmisdir Tikilen istirahet turist eylence merkezleri kerpic ve cinqil zavodu sufre sularinin istehsali sexleri mehz investorlarin fealiyyetinin neticesidir Mermer ve tikinti materiallarinin istehsalinin inkisafi ile elaqedar rayonumuzun Piran kendi erazisinde kerpic zavodu ve cinqil emali sexi tikilmis Zuvand erazisinde mermer ve diger qiymetli tikinti materiallarinin istehsali ucun is adamlari terefinden torpaq icareye goturulmus ve emal sexinin tikintisi ucun muvafiq is aparilir Piran kendi erazisinde fealiyyet gosteren kerpic zavodunda yeni beton sexi tikilib istifadeye verilmisdir Artiq zavodda mehsul istehsali artirilmis 4 novde gundelik istehsal normasi 15 min eded olan kerpic gundelik istehsal normasi 200 kub m olan cinqil 250 kub m beton 30 kv m tamet ve beton tavalar istehsal olunur Rayonumuzda istehsal olunan Xansu Zerinqala Zuvand ve diger adda olan sufre sulari tek rayonumuzda deyil eyni zamanda respublikamizin diger seherlerinde de boyuk aliciliq qabiliyyetine malikdir Mualicevi ehemiyyete malik Buludul suyunun qablasdirilmasi ucun sahibkarlar terefinden is aparilir Lenkeran Lerik yolu boyunca turizm istirahet eylence merkezlerinde yeni kotecler istirahet meydancalari tikilmisdir Relax Tebessum Mesebeyi ve diger istirahet eylence merkezlerinde eyni zamanda 500 neferden cox turist istirahet etmek imkanina malikdir Relax turizm istirahet eylence merkezinde insa edilmis istirahet evleri tekce yerli qonaqlarin deyil eyni zamanda xarici turistlerin de boyuk regbetini qazanmisdir Rayonda dovlet mulkiyyetinde olan bir kend teserrufati muessisesi fealiyyet gosterir Bu muessise damazliq qoyunculuqla mesguldur Pirasora dovlet damazliq kend teserrufati muessisesinin istifadesinde 1427 ha torpaq sahesi var ki bunun da 295 hektari kend teserrufatina yararlidir Muessisenin balansinda 12264 bas qoyun ve keci vardir Taninmis sexsleriAltay Movlanov Veten muharibesi sehidi Elgun Movlanov Veten muharibesi sehidi Amid Heyderov Veten muharibesi sehidiIstinadlar Kavkazskij kalendar na 1915 god Izdan po rasporyazheniyu Namestnika ego Imperatorskago Velichistva na Kavkaze pod redakciej A A Elzengera i N P Stelmashuka Tiflis Tipografiya Kancelyarii Namestnika E I V na Kavkaze kazyonnyj dom 1914 Oglavlenie Glava Otdel statisticheskij Spisok naselennyh mest Kavkaza str 152 Ethno Caucasus Etnodemografiya Kavkaza Lerikskij rajon 1939 g 2012 06 03 at the Wayback Machine http www azstat org region az 006 3 xls Azerbaycan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Seher ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin