Arif Paşayev (15 fevral 1934, Bakı) — Azərbaycanlı alim, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, akademik (2001), Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi (2005), Milli Aviasiya Akademiyasının rektoru.
Arif Paşayev | |
---|---|
Arif Mir Cəlal oğlu Paşayev | |
Doğum tarixi | 15 fevral 1934 (90 yaş) |
Doğum yeri | |
Milliyyəti | azərbaycanlı |
Həyat yoldaşı | |
Uşaqları | |
Atası | Mir Cəlal Paşayev |
Elm sahəsi | radiofizika |
Elmi dərəcəsi | |
Elmi adı | |
İş yeri | |
Təhsili | |
Üzvlüyü |
|
Mükafatları | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Həyatı
Arif Paşayev 15 fevral 1934-cü ildə Bakıda ziyalı ailəsində anadan olmuşdur.
Arif Paşayev 1957-ci ildə Odessa Elektrotexnika Rabitə İnstitutunu radiofizika ixtisası üzrə bitirmiş, 1959-cu ildən AMEA-nın Fizika İnstitutunda elmi fəaliyyətə başlamışdır. Həmin vaxtdan o, yarımkeçirici materialların elektrofiziki parametrlərini kontaktsız ölçmək üçün cihazlar, maşınqayırma məmulatına nəzarət üçün cərəyan burulğanlarından istifadə edən qurğular, mikrominiatür dəqiq çeviricilər yaradıb seriya ilə istehsala buraxmışdır.
Bu qurğular dünyanın bir çox elm mərkəzlərində, gəmiqayırmada, maşınqayırmada, hərbi sənayedə və digər istehsalat sahələrində müvəffəqiyyətlə tətbiq olunur. Alimin əldə etdiyi elmi nəticələrin bir çoxu ixtira səviyyəsində işlənib beynəlxalq sərgi və müsabiqələrdə qızıl, gümüş medallar və diplomlarla təltif olunmuş, bir sıra sənaye müəssisələrində tətbiq edilmişdir.
Görkəmli alim 1960–1964-cü illərdə Moskvada "QİREDMET" İnstitutunda aspirant olmuş, 1966-cı ildə isə "Yüksək və ifratyüksək tezliklərdə yarımkeçiricilərin parametrlərini ölçmək üçün kontaktsız üsul və cihazların işlənməsi" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək, texnika elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almışdır.
Elmi fəaliyyəti
Elmi axtarışlarını uğurla davam etdirən alim 1978-ci ildə "Yarımkeçiricilərin tədqiqində qeyri-dağıdıcı üsulların fiziki əsasları, inkişaf prinsipləri və tətbiqi perspektivləri" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə edərək fizika-riyaziyyat elmləri doktoru alimlik dərəcəsinə layiq görülmüşdür.
Beynəlxalq Nəqliyyat, Beynəlxalq Mühəndislik, Beynəlxalq Ekoenergetika, Beynəlxalq Elmlər, Beynəlxalq İnformasiya akademiyalarının akademiki Arif Paşayevin elmi axtarışlarının əsas istiqaməti yarımkeçiricilər fizikası və texnikasıdır.
O, yüksək və ifratyüksək tezlikli diapazonlarda materialların zədəsiz tədqiqatlarının fiziki əsaslarını yaratmışdır. Akademik 40 ildən artıq bir dövrdə zədəsiz nəzarət yarımkeçiricilər fizikasının və ölçmə istiqamətlərinin elmi əsaslarının inkişafı, yeni istiqamətlərin yaradılması və onların tətbiqi ilə məşğul olmuşdur.
Akademik Arif Paşayev 300-ə yaxın elmi əsərin, 15-dən artıq kitabın və monoqrafiyanın müəllifidir. Alim 30-dan çox ixtiraya görə müəlliflik şəhadətnaməsi və sənaye nümunələri almış, medallar və diplomlarla təltif olunmuşdur. Bundan əlavə, Arif Paşayev Azərbaycan Respublikasının Dövlət mükafatına, fizika sahəsindəki yüksək nailiyyətlərinə görə "SSRİ-nin ixtiraçısı" medalına, akademik Y. Məmmədəliyev adına medala və İngiİtərə Beynəlxalq Bioqrafiya Mərkəzinin qızıl medalına layiq görülmüşdür. "VEKTOR" — Beynəlxalq Elm Mərkəzi Mükafat Komissiyasının qərarı ilə "Azərbaycanın tanınmış alimləri" beynəlxalq layihəsinin qalibi olmuş və "XXI əsrin tanınmış alimi" beynəlxalq diplomu ilə təltif edilmişdir.
Azərbaycanda elmin, təhsilin inkişafında yüksək xidmətləri olan akademik Arif Paşayev 2004-cü il fevralın 15-də Vətənimizin daha bir yüksək mükafatına — "Şöhrət ordeni"nə layiq görülmüşdür.
Arif Paşayev Azərbaycan Respublikası Ali Attestasiya Komissiyasının Ekspert Şurasının, Tbilisi Texniki Universitetində Ərazi Şurasının üzvü, AMEA-da cihazqayırma üzrə Elmi Şuranın sədri, Azərbaycan Milli Aerokosmik Agentliyi və Milli Aviasiya Akademiyası nəzdində birləşmiş ixtisaslaşdırılmış şuranın həmsədri, Dövlətlərarası Aviasiya Komitəsi nəzdində aviasiya mütəxəssislərinin hazırlanması üzrə əlaqələndirmə şurasının üzvüdür.
Arif Paşayev ilk dəfə yarımkeçirici materialların elektrofiziki parametrlərinin kontaktsız ölçülməsi üsullarının elmi əsaslarını işləmiş və bu üsulları reallaşdıran elmi cihazlar yaratmışdır.
Akademik Arif Paşayevin rəhbərliyi altında 10-dan çox aspirant və dissertant namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. O, eyni zamanda iki doktorluq dissertasiyasının məsləhətçisi, Rusiyada, Ukraynada, Latviyada, Estoniyada və Azərbaycanda müdafiə olunmuş bir çox doktorluq dissertasiyaları üzrə rəsmi opponent kimi çıxış etmişdir.
Arif Paşayev 1971-ci ildən 1996-cı ilədək AMEA-nın Fizika İnstitutunun "Zədəsiz ölçmə və nəzarətin fiziki üsulları" laboratoriyasına rəhbərlik etmişdir. Bu müddət ərzində o, böyük elm təşkilatçısı olduğunu dəfələrlə sübuta yetirmiş, Fizika İnstitutunun elmi istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsində fəal iştirak etmişdir.
1996-cı ildən indiyədək "Azərbaycan Hava Yolları" Dövlət Konserni Milli Aviasiya Akademiyasının rektorudur. Onun rəhbərliyi ilə akademiyada tədris prosesi, elmi-metodiki işlər yüksək səviyyədə təşkil edilmişdir. Milli Aviasiya Akademiyasında rektor vəzifəsinə təyin edildiyi vaxtdan burada "İqtisadiyyat və hüquq", "Avianəqliyyat istehsalatı", "İxtisasartırma" kimi kafedra və yeni ixtisaslar açılmışdır. Burada ilk dəfə Azərbaycan dilində təhsilin aparılmasına başlanmışdır. Akademiyanın ərazisində yeni tədris korpusu, müasir tələblərə cavab verən idman kompleksi, tələbə yataqxanası, mehmanxana və s. binalar inşa edilmişdir.
Akademiyanın elmi fəaliyyəti buradakı dozimetrlərin, pilotsuz uçan aparatların, minaların axtarılması və zərərsizləşdirilməsi üzrə radioidarəolunan robotların, radiotexniki təminat obyektlərinin texniki vəziyyətinə avtomatlaşdırılmış nəzərət sistemlərinin yaradılmasına və s. yönəldilmişdir. Onun rəhbərliyi altında Milli Aviasiya Akademiyası Dövlətlərarası Aviasiya Komitəsinin qərarı ilə "Mülki Aviasiya ali təhsil müəssisəsi" sertifikatına layiq görülmüş və Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatının ali təhsil müəssisələrinin siyahısına daxil edilmişdir.
Milli Aviasiya Akademiyasında Azərbaycanda analoqu olmayan, dünya standartları səviyyəsində şəhərciyin salınması işində gərgin, müntəzəm şəkildə apardığı islahatlar, təhsilin səviyyəsinin yüksəldilməsinə şəxsi nəzarəti, Akademiyada sağlam elmi-pedaqoji mühitin yaradılması, yüksək ixtisaslı mütəxəssislərinin ali məktəbə dəvət edilməsi alimin yüksək elmi potensiala və təşkilatçılıq qabiliyyətinə malik olmasına sübutdur.
Arif Paşayev yüksək elmi-praktiki potensiala malik olmaqla yanaşı, yüksək vətəndaşlıq, vətənpərvərlik hissləri ilə yaşayıb-yaradan, respublika əhəmiyyətli işlərdə, xüsusən Azərbaycanda aviasiya təhsilinin müasir səviyyədə inkişafına yorulmadan gərgin əmək sərf edən, gənc nəslin təlim-tərbiyə işlərində, onların yüksək vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə olunmalarını xüsusi diqqətdə saxlayan qayğıkeş rəhbər, səmimi insan və ətrafında olan hər bir işgüzar, yaradıcı əməkdaşın yaxın məsləhətçisi və köməkçisidir.
Elmi əsərləri
- Development of effective cooling schemes of gas turbine blades based on computer simulation // International Journal of Applied Science, Engineering and Technology. 2004. № 1. P.1–6. ISSN 1307–4318. In co-autorship with C. Askerov, R. Sadiqov and C. Ardil.
- Евразийский патент № 012224. Способ получения защитных покрытий на лопатках газовых турбин. 28.08.2009. Евразийская патентная организация, Евразийское патентное ведомство. Совместно с А.С.Самедовым, Т.Б.Усубалиевым, Т.Б.Рзаевым и Д.М.Гамбаровым.
- Система диагностирования авиационного ГТД с применением методов Soft Computing. Научно-Технический Журнал Авиационно-космическая техника и технология. Харьков, изд-во "ХАИ", 2009, № 9/66, стр. 194–197. Совместно с М.Г.Шахтахтинским, П.Ш.Абдуллаевым и А.Д.Мирзоевым.
- Patent: İ 2009 0050. Akustooptik panoram qəbuledici. 30.03.2009. A. R. Həsənovla birlikdə.
- Nanostructured Van der Waals-like surface of GaSe. Azerbaijan Journal of Physics "Fizika" Vol. XVII, № 1, Seksion: En march, 78–80, 2011. In co-autorship with B. G. Tagiyev and A. A. Safarzade.
- Study of the Forbidden Gap Width of Strained Epitaxial Lead Selenide Layers. Journal of Materials Science and Engineering, 2012, 2, 142–150. In co-autorship with O. I. Davarashvili, Z. G. Akhvlediani, M. I. Enukashvili, L. P. Bychkova and M. A. Dzagania.
- Epitaxial Lead Selenide Layers over a Wide Range of Their Thickness on Dielectric Substrates. Journal of Materials Science and Engineering, 2013, B. 3 (2), p.97–103. In co-autorship with O. I. Davarashvili, Z. G. Akhvlediani, M. I. Enukashvili, R. G. Gulyaev and L. P. Bychkova.
- İngiliscə-Azərbaycanca-Rusca Aviasiya Terminləri Lüğəti. 3 cilddə. Milli Aviasiya Akademiyasının Poliqrafiya Mərkəzi. 2014. N. A. Paşayeva, R. M. Cəfərzadə, G. A. Əliyeva və D. Ə. Nağıyeva ilə birlikdə.
Təltif və mükafatları
- 1990-cı il üzrə Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı — 1991
- — 14 fevral 2004
- "Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi" fəxri adı — 14 dekabr 2005
- — 12 fevral 2009
- — 14 fevral 2014
İstinadlar
- . 2014-08-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-09.
Xarici keçidlər
- famous-scientists.ru
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Arif Pasayev 15 fevral 1934 Baki Azerbaycanli alim fizika riyaziyyat elmleri doktoru akademik 2001 Azerbaycan Respublikasinin emekdar elm xadimi 2005 Milli Aviasiya Akademiyasinin rektoru Arif PasayevArif Mir Celal oglu PasayevDogum tarixi 15 fevral 1934 1934 02 15 90 yas Dogum yeri Baki Azerbaycan SSR ZSFSR SSRIMilliyyeti azerbaycanliHeyat yoldasi Aida ImanquliyevaUsaqlari Mehriban Eliyeva Nergiz PasayevaAtasi Mir Celal PasayevElm sahesi radiofizikaElmi derecesi fizika riyaziyyat elmleri doktoruElmi adi akademikIs yeri Milli Aviasiya AkademiyasiTehsili Odessa Milli Rabite AkademiyasiUzvluyu Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Beynelxalq Ekoenerji Akademiyasi d Mukafatlari 2005 19902014 2009 2004 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiArif Pasayev 15 fevral 1934 cu ilde Bakida ziyali ailesinde anadan olmusdur Arif Pasayev 1957 ci ilde Odessa Elektrotexnika Rabite Institutunu radiofizika ixtisasi uzre bitirmis 1959 cu ilden AMEA nin Fizika Institutunda elmi fealiyyete baslamisdir Hemin vaxtdan o yarimkecirici materiallarin elektrofiziki parametrlerini kontaktsiz olcmek ucun cihazlar masinqayirma memulatina nezaret ucun cereyan burulganlarindan istifade eden qurgular mikrominiatur deqiq ceviriciler yaradib seriya ile istehsala buraxmisdir Bu qurgular dunyanin bir cox elm merkezlerinde gemiqayirmada masinqayirmada herbi senayede ve diger istehsalat sahelerinde muveffeqiyyetle tetbiq olunur Alimin elde etdiyi elmi neticelerin bir coxu ixtira seviyyesinde islenib beynelxalq sergi ve musabiqelerde qizil gumus medallar ve diplomlarla teltif olunmus bir sira senaye muessiselerinde tetbiq edilmisdir Gorkemli alim 1960 1964 cu illerde Moskvada QIREDMET Institutunda aspirant olmus 1966 ci ilde ise Yuksek ve ifratyuksek tezliklerde yarimkeciricilerin parametrlerini olcmek ucun kontaktsiz usul ve cihazlarin islenmesi movzusunda namizedlik dissertasiyasini mudafie ederek texnika elmleri namizedi alimlik derecesi almisdir Elmi fealiyyetiElmi axtarislarini ugurla davam etdiren alim 1978 ci ilde Yarimkeciricilerin tedqiqinde qeyri dagidici usullarin fiziki esaslari inkisaf prinsipleri ve tetbiqi perspektivleri movzusunda doktorluq dissertasiyasini muveffeqiyyetle mudafie ederek fizika riyaziyyat elmleri doktoru alimlik derecesine layiq gorulmusdur Beynelxalq Neqliyyat Beynelxalq Muhendislik Beynelxalq Ekoenergetika Beynelxalq Elmler Beynelxalq Informasiya akademiyalarinin akademiki Arif Pasayevin elmi axtarislarinin esas istiqameti yarimkeciriciler fizikasi ve texnikasidir O yuksek ve ifratyuksek tezlikli diapazonlarda materiallarin zedesiz tedqiqatlarinin fiziki esaslarini yaratmisdir Akademik 40 ilden artiq bir dovrde zedesiz nezaret yarimkeciriciler fizikasinin ve olcme istiqametlerinin elmi esaslarinin inkisafi yeni istiqametlerin yaradilmasi ve onlarin tetbiqi ile mesgul olmusdur Akademik Arif Pasayev 300 e yaxin elmi eserin 15 den artiq kitabin ve monoqrafiyanin muellifidir Alim 30 dan cox ixtiraya gore muelliflik sehadetnamesi ve senaye numuneleri almis medallar ve diplomlarla teltif olunmusdur Bundan elave Arif Pasayev Azerbaycan Respublikasinin Dovlet mukafatina fizika sahesindeki yuksek nailiyyetlerine gore SSRI nin ixtiracisi medalina akademik Y Memmedeliyev adina medala ve IngiItere Beynelxalq Bioqrafiya Merkezinin qizil medalina layiq gorulmusdur VEKTOR Beynelxalq Elm Merkezi Mukafat Komissiyasinin qerari ile Azerbaycanin taninmis alimleri beynelxalq layihesinin qalibi olmus ve XXI esrin taninmis alimi beynelxalq diplomu ile teltif edilmisdir Azerbaycanda elmin tehsilin inkisafinda yuksek xidmetleri olan akademik Arif Pasayev 2004 cu il fevralin 15 de Vetenimizin daha bir yuksek mukafatina Sohret ordeni ne layiq gorulmusdur Arif Pasayev Azerbaycan Respublikasi Ali Attestasiya Komissiyasinin Ekspert Surasinin Tbilisi Texniki Universitetinde Erazi Surasinin uzvu AMEA da cihazqayirma uzre Elmi Suranin sedri Azerbaycan Milli Aerokosmik Agentliyi ve Milli Aviasiya Akademiyasi nezdinde birlesmis ixtisaslasdirilmis suranin hemsedri Dovletlerarasi Aviasiya Komitesi nezdinde aviasiya mutexessislerinin hazirlanmasi uzre elaqelendirme surasinin uzvudur Arif Pasayev ilk defe yarimkecirici materiallarin elektrofiziki parametrlerinin kontaktsiz olculmesi usullarinin elmi esaslarini islemis ve bu usullari reallasdiran elmi cihazlar yaratmisdir Akademik Arif Pasayevin rehberliyi altinda 10 dan cox aspirant ve dissertant namizedlik dissertasiyasi mudafie etmisdir O eyni zamanda iki doktorluq dissertasiyasinin meslehetcisi Rusiyada Ukraynada Latviyada Estoniyada ve Azerbaycanda mudafie olunmus bir cox doktorluq dissertasiyalari uzre resmi opponent kimi cixis etmisdir Arif Pasayev 1971 ci ilden 1996 ci iledek AMEA nin Fizika Institutunun Zedesiz olcme ve nezaretin fiziki usullari laboratoriyasina rehberlik etmisdir Bu muddet erzinde o boyuk elm teskilatcisi oldugunu defelerle subuta yetirmis Fizika Institutunun elmi istiqametlerinin mueyyenlesdirilmesinde feal istirak etmisdir 1996 ci ilden indiyedek Azerbaycan Hava Yollari Dovlet Konserni Milli Aviasiya Akademiyasinin rektorudur Onun rehberliyi ile akademiyada tedris prosesi elmi metodiki isler yuksek seviyyede teskil edilmisdir Milli Aviasiya Akademiyasinda rektor vezifesine teyin edildiyi vaxtdan burada Iqtisadiyyat ve huquq Avianeqliyyat istehsalati Ixtisasartirma kimi kafedra ve yeni ixtisaslar acilmisdir Burada ilk defe Azerbaycan dilinde tehsilin aparilmasina baslanmisdir Akademiyanin erazisinde yeni tedris korpusu muasir teleblere cavab veren idman kompleksi telebe yataqxanasi mehmanxana ve s binalar insa edilmisdir Akademiyanin elmi fealiyyeti buradaki dozimetrlerin pilotsuz ucan aparatlarin minalarin axtarilmasi ve zerersizlesdirilmesi uzre radioidareolunan robotlarin radiotexniki teminat obyektlerinin texniki veziyyetine avtomatlasdirilmis nezeret sistemlerinin yaradilmasina ve s yoneldilmisdir Onun rehberliyi altinda Milli Aviasiya Akademiyasi Dovletlerarasi Aviasiya Komitesinin qerari ile Mulki Aviasiya ali tehsil muessisesi sertifikatina layiq gorulmus ve Beynelxalq Mulki Aviasiya Teskilatinin ali tehsil muessiselerinin siyahisina daxil edilmisdir Milli Aviasiya Akademiyasinda Azerbaycanda analoqu olmayan dunya standartlari seviyyesinde seherciyin salinmasi isinde gergin muntezem sekilde apardigi islahatlar tehsilin seviyyesinin yukseldilmesine sexsi nezareti Akademiyada saglam elmi pedaqoji muhitin yaradilmasi yuksek ixtisasli mutexessislerinin ali mektebe devet edilmesi alimin yuksek elmi potensiala ve teskilatciliq qabiliyyetine malik olmasina subutdur Arif Pasayev yuksek elmi praktiki potensiala malik olmaqla yanasi yuksek vetendasliq vetenperverlik hissleri ile yasayib yaradan respublika ehemiyyetli islerde xususen Azerbaycanda aviasiya tehsilinin muasir seviyyede inkisafina yorulmadan gergin emek serf eden genc neslin telim terbiye islerinde onlarin yuksek vetenperverlik ruhunda terbiye olunmalarini xususi diqqetde saxlayan qaygikes rehber semimi insan ve etrafinda olan her bir isguzar yaradici emekdasin yaxin meslehetcisi ve komekcisidir Elmi eserleriDevelopment of effective cooling schemes of gas turbine blades based on computer simulation International Journal of Applied Science Engineering and Technology 2004 1 P 1 6 ISSN 1307 4318 In co autorship with C Askerov R Sadiqov and C Ardil Evrazijskij patent 012224 Sposob polucheniya zashitnyh pokrytij na lopatkah gazovyh turbin 28 08 2009 Evrazijskaya patentnaya organizaciya Evrazijskoe patentnoe vedomstvo Sovmestno s A S Samedovym T B Usubalievym T B Rzaevym i D M Gambarovym Sistema diagnostirovaniya aviacionnogo GTD s primeneniem metodov Soft Computing Nauchno Tehnicheskij Zhurnal Aviacionno kosmicheskaya tehnika i tehnologiya Harkov izd vo HAI 2009 9 66 str 194 197 Sovmestno s M G Shahtahtinskim P Sh Abdullaevym i A D Mirzoevym Patent I 2009 0050 Akustooptik panoram qebuledici 30 03 2009 A R Hesenovla birlikde Nanostructured Van der Waals like surface of GaSe Azerbaijan Journal of Physics Fizika Vol XVII 1 Seksion En march 78 80 2011 In co autorship with B G Tagiyev and A A Safarzade Study of the Forbidden Gap Width of Strained Epitaxial Lead Selenide Layers Journal of Materials Science and Engineering 2012 2 142 150 In co autorship with O I Davarashvili Z G Akhvlediani M I Enukashvili L P Bychkova and M A Dzagania Epitaxial Lead Selenide Layers over a Wide Range of Their Thickness on Dielectric Substrates Journal of Materials Science and Engineering 2013 B 3 2 p 97 103 In co autorship with O I Davarashvili Z G Akhvlediani M I Enukashvili R G Gulyaev and L P Bychkova Ingilisce Azerbaycanca Rusca Aviasiya Terminleri Lugeti 3 cildde Milli Aviasiya Akademiyasinin Poliqrafiya Merkezi 2014 N A Pasayeva R M Ceferzade G A Eliyeva ve D E Nagiyeva ile birlikde Teltif ve mukafatlari1990 ci il uzre Azerbaycan SSR Dovlet mukafati 1991 Sohret ordeni 14 fevral 2004 Azerbaycan Respublikasinin emekdar elm xadimi fexri adi 14 dekabr 2005 Seref ordeni 12 fevral 2009 Istiqlal ordeni 14 fevral 2014Istinadlar 2014 08 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 03 09 Xarici kecidlerfamous scientists ru