Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qığırdaqlı balıqlar (lat. Chondrichthyes) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinə aid heyvan sinfi.
| Qığırdaqlı balıqlar | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Sinif: Qığırdaqlı balıqlar | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Ümumi xarakteristika
Qığırdaqlı balıqlar (Chondrichthyes) sinfinin nümayəndələri, əsasən, dəniz və okeanlarda, bəzi növləri şirin sularda yaşayır. Bu sinfə 730 növ balıq aiddir. Sinif 2 alt sinfə - Yastıqəlsəməlilər (Elasmobranchii) və Bütövbaşlılara (Holocephali) bölünür.Ən tanınmış nümayəndələri köpəkbalıqları və skatlardır.
Daxili və xarici quruluşu
Qığırdaqlı balıqların uzunluğu bir neçə sm-dən başlayaraq 20 metrə kimi olur. Onların xarakterik xüsusiyyəti skeletin qığırdaqdan ibarət olması, dişcikli pulcuqlarla örtülmüş dəri örtüyü, dişlərin emal qatı ilə örtülməsi, 5-7 cüt xarici qəlsəmə dəliyinin olması, üzmə qovuğunun olmamasıdır. Qığırdaqlı balıqlar üçün eninə ağız və mürəkkəb quruluşlu beyin xarakterikdir. Bəzi balıqlar elektrik orqanlara (bizquyruq skat), bəziləri isə zəhərli vəzilərə (dəniz tülküsü) malikdir. Bu balıqlar, əsasən, (skatlar istisna olmaqla) kürü tökməklə çoxalır. Köpək balıqlarında, həmçinin, yumurta-diridoğma və diridoğma müşahidə edilir. Skatlar yalnız diridoğma və yumurta-diridoğma ilə çoxalır. Sənayedə əhəmiyyəti var. Bəzi növləri insan üçün təhlükəlidir (məsələn, çəkic balığı).Qığırdaqlı balıqların skeleti qığırdaqdan ibarətdir. Sümüklü balıqlardan fərqli olaraq bu balıqlarda üzmə qovuqcuğu yoxdur. Ona görə də bu balıqlar dərinə dalmamaq üçün daim hərəkət etməlidirlər. Digər tərəfdən qığırdaqlılarda qəlsəmə dəlikləri çölə açılır və qəlsəmə qapağı olmur. Burada ximerlər istisna təşkil edir. Ximerlərdə qəlsəmə dəliyi dəri qırışı ilə örtülür. Qəlsəmə yarıqları və qəlsəmə qövsü adətən 5 ədəd, bəzi hallarda isə 6-7 ədəd olur. Sümüklü balıqlardan fərqli olaraq qığırdaqlı balıqların qəlsəmələri azot mübadiləsi qalıqları və duzlar ayırmır. Köpək balıqları ağız vasitəsilə nəfəs alır. Skatlarda su açıq klapanlar vasitəsilə ağız-udlaq boşluğuna daxil olur, klapanlar bağlandıqda qəlsəmələrdən xaric edilıir.
İnkişafı
Qığırdaqlı balıqların cinsiyyət sistemi cinsiyyət vəziləri və cinsiyyət axarlarından ibarətdir. Onlar üçün daxili mayalanma xarakterikdir. Yumurtalıqdan çıxan yumurta hüceyrəsi yumurta axarının yuxarı hissəsində mayalanır. Mayalanmış yumurta hüceyrəsindən yumurta yaranır. Yumurta ya orqanizmdən xaric olur, ya da yumurtalığın aşağı hissəsində qalır. Birinci halda yumurta xarici mühitdə inkişaf edir və ondan xırda fərdlər çıxır. İkinci halda embrion ana orqanizmində inkişaf edir. Beləliklə, qığırdaqlı balıqlar yumurtaqoyma və diridoğma ilə çoxalırlar.
İfrazat sistemi
İfrazat orqanı funksiyasında böyrəklər çıxış edir. Sidiyin əsas komponenti qismində ammonyak (sümüklü balıqlarda) deyil, sidik cövhəri çıxış edir. Dənizlərdə yaşayan qığırdaqlı balıqlar izotonik mühitdə yaşayır. Onların toxumalarındakı təzyiq xarici təzyiqə bərabər olur.
Azərbaycanın ixtiofaunasında bu sinfə aid növ yoxdur.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2003.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qigirdaqli baliqlar lat Chondrichthyes heyvanlar aleminin xordalilar tipine aid heyvan sinfi Qigirdaqli baliqlarElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerSinif Qigirdaqli baliqlarBeynelxalq elmi adiChondrichthyes Tomas Henri Haksli 1880Sekil axtarisiITIS 159785NCBI 7777EOL 2774522FW 34422Umumi xarakteristikaQigirdaqli baliqlar Chondrichthyes sinfinin numayendeleri esasen deniz ve okeanlarda bezi novleri sirin sularda yasayir Bu sinfe 730 nov baliq aiddir Sinif 2 alt sinfe Yastiqelsemeliler Elasmobranchii ve Butovbaslilara Holocephali bolunur En taninmis numayendeleri kopekbaliqlari ve skatlardir Daxili ve xarici qurulusuQigirdaqli baliqlarin uzunlugu bir nece sm den baslayaraq 20 metre kimi olur Onlarin xarakterik xususiyyeti skeletin qigirdaqdan ibaret olmasi discikli pulcuqlarla ortulmus deri ortuyu dislerin emal qati ile ortulmesi 5 7 cut xarici qelseme deliyinin olmasi uzme qovugunun olmamasidir Qigirdaqli baliqlar ucun enine agiz ve murekkeb quruluslu beyin xarakterikdir Bezi baliqlar elektrik orqanlara bizquyruq skat bezileri ise zeherli vezilere deniz tulkusu malikdir Bu baliqlar esasen skatlar istisna olmaqla kuru tokmekle coxalir Kopek baliqlarinda hemcinin yumurta diridogma ve diridogma musahide edilir Skatlar yalniz diridogma ve yumurta diridogma ile coxalir Senayede ehemiyyeti var Bezi novleri insan ucun tehlukelidir meselen cekic baligi Qigirdaqli baliqlarin skeleti qigirdaqdan ibaretdir Sumuklu baliqlardan ferqli olaraq bu baliqlarda uzme qovuqcugu yoxdur Ona gore de bu baliqlar derine dalmamaq ucun daim hereket etmelidirler Diger terefden qigirdaqlilarda qelseme delikleri cole acilir ve qelseme qapagi olmur Burada ximerler istisna teskil edir Ximerlerde qelseme deliyi deri qirisi ile ortulur Qelseme yariqlari ve qelseme qovsu adeten 5 eded bezi hallarda ise 6 7 eded olur Sumuklu baliqlardan ferqli olaraq qigirdaqli baliqlarin qelsemeleri azot mubadilesi qaliqlari ve duzlar ayirmir Kopek baliqlari agiz vasitesile nefes alir Skatlarda su aciq klapanlar vasitesile agiz udlaq bosluguna daxil olur klapanlar baglandiqda qelsemelerden xaric ediliir InkisafiQigirdaqli baliqlarin cinsiyyet sistemi cinsiyyet vezileri ve cinsiyyet axarlarindan ibaretdir Onlar ucun daxili mayalanma xarakterikdir Yumurtaliqdan cixan yumurta huceyresi yumurta axarinin yuxari hissesinde mayalanir Mayalanmis yumurta huceyresinden yumurta yaranir Yumurta ya orqanizmden xaric olur ya da yumurtaligin asagi hissesinde qalir Birinci halda yumurta xarici muhitde inkisaf edir ve ondan xirda ferdler cixir Ikinci halda embrion ana orqanizminde inkisaf edir Belelikle qigirdaqli baliqlar yumurtaqoyma ve diridogma ile coxalirlar Ifrazat sistemiIfrazat orqani funksiyasinda boyrekler cixis edir Sidiyin esas komponenti qisminde ammonyak sumuklu baliqlarda deyil sidik covheri cixis edir Denizlerde yasayan qigirdaqli baliqlar izotonik muhitde yasayir Onlarin toxumalarindaki tezyiq xarici tezyiqe beraber olur Azerbaycanin ixtiofaunasinda bu sinfe aid nov yoxdur IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2003 Hemcinin bax