Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dərman gülümbaharı (lat. Calendula officinalis) — gülümbahar cinsinə aid bitki növü.
| Dərman gülümbaharı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: ???: Dərman gülümbaharı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
*Calendula officinalis L. — Dərman gülümbaharı
Botaniki xarakteristikası:
Mədəni şəkildə yetişdirilən birillik ot bitkisi olub, hündürlüyü 30–50 sm-dir. Əsas kökü budaqlanandır. Gövdəsi düzqalxan, çox vaxt budaqlanan, qısa tükcüklüdür. Yarpaqları növbəli, aşağı hissəsi uzunsov, tərsyumurtavari, yuxarı hissəsi uzunsov-neştərvari və oturaqdır. Səbətciyi tək, zirvəsi böyük olub, çoxçiçəklidir. Zəif iyli, sortəhər-acı dadlıdır.
Gülümbaharın çiçəklərini tam çiçəkləyən zaman horizontal istiqamətdə düzülmüş dilşəkilli çiçəkləri toplanılmalıdır.
Toplanılmış xammal hava dəyişilən kölgə yerlərdə və ya 450C temperaturda ventilyasiya şəraitində quruducu şkafda dərhal qurudulmalıdır.
Quru hava dəyişən yerlərdə (stellayda) saxlanılalıdır. Saxlama müddəti 3 ildir.
Tərkibi və təsiri:
Çiçəklərinin tərkibində 3% karotinoidlər, askorbin turşusu, flavonoidlər, qatran, selikli maddələr və üzvi turşular vardır.
Sinir xəstəliklərində, şişəleyhinə və hipotenziv dərmandır.
Tərkibində efir yağı, saponinlər, qlükozidlər, karotinoid, kçantofil, acı maddələr, selik, flavonoidlər, ferment və üzvi turşular vardır. Elmi və xalq təbabətində geniş istifadə edilir. Sinir sistemini möhkəmləndirir, arterial qan təzyiqini aşağı salır, ürəyin iş qabiliyyətini artırır, ürək ritmini yavaşıdır, çiban və digər iltihabi xəstəliklərdə müvəffəqiyyətlə işlədilir. Nevrozda, hipertoniyada, stenokardiyada, ateroskleroz və klimaksda təyin edilir. Gülümbahar bakterisiddir. Xüsusən stafilakok və streptokok infeksiyalarına qarşı yüksək fəallıq göstərir. Dərinin şişləri, xərçəngi və ziyillərin müalicəsində tətbiq edilir. Qastrit, mədə və onikibarmaq bağırsağın xora xəstəliyi və ödyolları xəstəlikləri xüsusən sarılıq, bağırsaq xəstəlikləri, mensturasiya pozulmalarında, böyrək və sidikyollarının daş xəstəlikləri və xoralı kolitdə istifadə edilir. Mensturasiyadan sonra bir həftə ərzində hər gün 1 fincan bu bitkinin çaynı içmək lazımdır. Məhlulunu hazırlamaq üçün 2 xörək qaşığı çiçəyi 2 stəkan qaynanmış suda dəmlənilir (termosda). 1/2 stəkan gündə 3 dəfə yeməkdən əvvəl qəbul edilməlidir. Qarışıq şəklində gülümbahar, gicitkan, bulaqotu və dəmrovotu ilə birlikdə dəmləməsi mədə yarasının müalicəsində olduqca effektli təsir göstərir. Xarici vasitə kimi 4 xörək qaşığı bitki 2 stəkan qaynanmış suda həll edilib istifadə edilir.
Tinkturasını vəspirtli məhlulunu hazırlamaq üçün 1:10 nisbətində çiçəkləri 70%-li etil spirtində həll edilməlidir. İrinli yaralar, yanıqlar, boğaz xəstəliklərində, anginada qarqara, yuxarı tənəffüs xəstəliklərində 1 çay qaşığı 1 stəkan suda həll edilərək, ödqovucu dərman kimi isə 10–20 damcı qəbul edilir.
Məlhəm "Gülümbahar" (Ung. "Calendula").
Gülümbahar 20 q, vazelin 90 q. Məlhəm sarımtıl rəngli olur. Yanıqlarda xaricə qəbul edilir. Çiçəklərindən hazırlanan keyfiyyətli məhlulu antiseptik və iltihabsorucu dərman kimi angina, burun-boğaz xəstəliklərində, məlhəmi isə parez və yanıqlarda təyin edilir. Məhlulu eyni zamanda ödqovucudur.
Xalq təbabətində Şişəleyhinə dərman kimi istifadə edilir. Gülümbahar eyni zamanda ağız və boğaz xəstəliklərində, zədələnmələrdə və trofik yaralarda, genekologiya, eroziyalarda, trixomonad kolpidlərdə işləlilir. İltihab əleyhinə olduğundan göz praktikasında da istifadə edilir.
Sinonim
- Calendula aurantiaca Kotschy ex Boiss.
- Calendula eriocarpa DC.
- Calendula hydruntina (Fiori) Lanza
- Calendula officinalis var. officinalis
- Calendula officinalis var. prolifera Hort.
- Calendula prolifera Hort. ex Steud.
- Calendula × santamariae Font Quer
- Calendula sinuata var. aurantiaca (Klotzsch ex Boiss.) Boiss.
- Caltha officinalis (L.) Moench
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 921.
- Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
- S. C. İbadullayeva, M. C. Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
- Dərman gülümbaharı:''The Plant List saytında takson barədə məlumat. (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Derman gulumbahari lat Calendula officinalis gulumbahar cinsine aid bitki novu Derman gulumbahariElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste AstraciceklilerFesile MurekkebciceklilerYarimfesile AsteroideaeTriba Cins Gulumbahar Derman gulumbahariBeynelxalq elmi adiCalendula officinalis L 1753Sekil axtarisiITIS 36910NCBI 41496EOL 467729 Calendula officinalis L Derman gulumbahariBotaniki xarakteristikasi Medeni sekilde yetisdirilen birillik ot bitkisi olub hundurluyu 30 50 sm dir Esas koku budaqlanandir Govdesi duzqalxan cox vaxt budaqlanan qisa tukcukludur Yarpaqlari novbeli asagi hissesi uzunsov tersyumurtavari yuxari hissesi uzunsov nestervari ve oturaqdir Sebetciyi tek zirvesi boyuk olub coxciceklidir Zeif iyli sorteher aci dadlidir Gulumbaharin ciceklerini tam cicekleyen zaman horizontal istiqametde duzulmus dilsekilli cicekleri toplanilmalidir Toplanilmis xammal hava deyisilen kolge yerlerde ve ya 450C temperaturda ventilyasiya seraitinde quruducu skafda derhal qurudulmalidir Quru hava deyisen yerlerde stellayda saxlanilalidir Saxlama muddeti 3 ildir Terkibi ve tesiri Ciceklerinin terkibinde 3 karotinoidler askorbin tursusu flavonoidler qatran selikli maddeler ve uzvi tursular vardir Sinir xesteliklerinde siseleyhine ve hipotenziv dermandir Terkibinde efir yagi saponinler qlukozidler karotinoid kcantofil aci maddeler selik flavonoidler ferment ve uzvi tursular vardir Elmi ve xalq tebabetinde genis istifade edilir Sinir sistemini mohkemlendirir arterial qan tezyiqini asagi salir ureyin is qabiliyyetini artirir urek ritmini yavasidir ciban ve diger iltihabi xesteliklerde muveffeqiyyetle isledilir Nevrozda hipertoniyada stenokardiyada ateroskleroz ve klimaksda teyin edilir Gulumbahar bakterisiddir Xususen stafilakok ve streptokok infeksiyalarina qarsi yuksek fealliq gosterir Derinin sisleri xercengi ve ziyillerin mualicesinde tetbiq edilir Qastrit mede ve onikibarmaq bagirsagin xora xesteliyi ve odyollari xestelikleri xususen sariliq bagirsaq xestelikleri mensturasiya pozulmalarinda boyrek ve sidikyollarinin das xestelikleri ve xorali kolitde istifade edilir Mensturasiyadan sonra bir hefte erzinde her gun 1 fincan bu bitkinin cayni icmek lazimdir Mehlulunu hazirlamaq ucun 2 xorek qasigi ciceyi 2 stekan qaynanmis suda demlenilir termosda 1 2 stekan gunde 3 defe yemekden evvel qebul edilmelidir Qarisiq seklinde gulumbahar gicitkan bulaqotu ve demrovotu ile birlikde demlemesi mede yarasinin mualicesinde olduqca effektli tesir gosterir Xarici vasite kimi 4 xorek qasigi bitki 2 stekan qaynanmis suda hell edilib istifade edilir Tinkturasini vespirtli mehlulunu hazirlamaq ucun 1 10 nisbetinde cicekleri 70 li etil spirtinde hell edilmelidir Irinli yaralar yaniqlar bogaz xesteliklerinde anginada qarqara yuxari teneffus xesteliklerinde 1 cay qasigi 1 stekan suda hell edilerek odqovucu derman kimi ise 10 20 damci qebul edilir Melhem Gulumbahar Ung Calendula Gulumbahar 20 q vazelin 90 q Melhem sarimtil rengli olur Yaniqlarda xarice qebul edilir Ciceklerinden hazirlanan keyfiyyetli mehlulu antiseptik ve iltihabsorucu derman kimi angina burun bogaz xesteliklerinde melhemi ise parez ve yaniqlarda teyin edilir Mehlulu eyni zamanda odqovucudur Xalq tebabetinde Siseleyhine derman kimi istifade edilir Gulumbahar eyni zamanda agiz ve bogaz xesteliklerinde zedelenmelerde ve trofik yaralarda genekologiya eroziyalarda trixomonad kolpidlerde islelilir Iltihab eleyhine oldugundan goz praktikasinda da istifade edilir SinonimCalendula aurantiaca Kotschy ex Boiss Calendula eriocarpa DC Calendula hydruntina Fiori Lanza Calendula officinalis var officinalis Calendula officinalis var prolifera Hort Calendula prolifera Hort ex Steud Calendula santamariae Font Quer Calendula sinuata var aurantiaca Klotzsch ex Boiss Boiss Caltha officinalis L MoenchIstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 921 Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 Derman gulumbahari The Plant List saytinda takson barede melumat ing