Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Taxtamukaysk rayonu (adıq Тэхъутэмыкъуае район) — Rusiya Federasiyası, Adıgey Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi auludur.
| Taxtamukaysk rayonu | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
|
| |||
| Ölkə | |||
| Tarixi və coğrafiyası | |||
| Yaradılıb | 2 sentyabr 1924 | ||
| Sahəsi |
| ||
| Əhalisi | |||
| Əhalisi |
| ||
| Rəsmi sayt | |||
 | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Coğrafiyası
Taxtamukaysk rayonu, Adıgey Respublikasının şimal-qərb hissəsində yerləşir. Rayonun ümumi sahəsi 463.60 km²-dir. Bura 2 şəhər və 5 kənd yaşayış məntəqəsi daxildir.
Aşağıdakı ərazilərlə həmsərhəddir: şərqdə Teuçejsk rayonu, cənub-şərqdə Qoryaşi Klyuç şəhər dairəsi, cənub və qərbdə Severski rayonu, şimalda Krasnodar şəhər dairəsi. Krasnodar şəhər dairəsi ilə təbii sərhəd rolunu Kuban çayı oynbayır.
Rayon respublikanın düzənlik zonasında yerləşir. Ərazisi şimalda bir qədər parçalanmış və zəif dalğalı, tədricən cənubdan təpəli əraziyə çevrilir. Cənub-şərqdən şimal-qərbə qədər ümumi bir hündürlük aralması müşahidə edilir. Rayonun torpaq örtüyündə qara torpaqlar geniş yayılmışdır.
Rayonun əsas su yolu Kuban çayıdır. Rayon ərazisindən axan çaylar Afips, Sups, Suxoy Ausedz, Bzyuk, Voşuk, Un-Ubat, Çibiy, Çituk və s. Rayonun ərazisində üç böyük su anbarı var - Şapsuqskoye, Oktyabrskoye və Şenjijskoye. Su anbarları Kuban çayı ilə bir-birinə bağlıdır, kanalları Çibi, Supsovski, Traxovski və başqalarıdır. Bu Starobrjeqokay kəndinin yaxınlığında, Kuban çayının vadisində göllər vardır.
Rayonda iqlim rütubətli və mülayimdir, Qara dənizə yaxınlığı nəzərə çarpacaq dərəcədə təsirlidir. Havanın orta temperaturu iyulda + 24.0 ° C-dən yanvarda 0 ° C-ə qədər dəyişir. Ən yüksək temperatur avqustun əvvəllərində, ən aşağı isə yanvarın sonu və ya fevralın əvvəlində müşahidə olunur. Orta illik yağıntının miqdarı təxminən 700 mm-dir. Ən çox yağıntı yayda düşür.
Tarixi
Taxtamukaysk rayonu 5 avqust 1924-cü ildə Cənub-Şərq diyarının Adıgey (Çərkəz) Muxtar Vilayətinin tərkibində, ləğv edilmiş Psekupski rayonunun ərazisinin bir hissəsi olaraq qurulur. Əvvəlcə bura 7 kənd məclisi daxil olur: Afipsipski, Lakşukayski, Novobjeqokayski, Pçeqatlukayski, Starobjeqokayski, Taxtamukayski və Şenciski. 1929-cu il fevralın 7-dən 1934-cü il dekabrın 28-dək rayon ləğv edildi və ərazisi Psekupski rayonunun bir hissəsi oldu. 13 fevral 1936 - 26 oktyabr 1938-ci ilədək Taxtamukaysk kəndi Hakurat olaraq adlandırıldı və rayon adı Xakuratinski oldu. 5 dekabr 1956-cı il tarixdən 5 avqust 1957-ci ilədək rayon ləğv edilmiş Teuçejsk rayonunun ərazisini də əhatə etmişdir. 5 avqust 1957-ci ildə Taxtamukaysk kəndi Oktyabrski adlandırıldı və rayon Oktyabrski rayonuna çevrildi. 1 fevral 1963-cü ildə SSRİ-də genişlənmiş kənd yaşayış məntəqələrinin qurulması zamanı Oktyabrski rayonu ləğv edildi və ərazisi Teuçejsk rayonuna verildi. Eyni zamanda Oktyabrski kəndi vahid bölgənin inzibati mərkəzi seçildi (1976-cı ildə rayon mərkəzi Teuçevsk şəhərinə köçürüldü). 25 aprel 1983-cü ildə Oktyabrski rayonu Teuçejsk rayonundan yenidən ayrıldı və əvvəlki sərhədlərində bərpa edildi. 1992-ci ildə rayonun öz tarixi adı özünə qaytarıldı. 1993-cü ildə rayonda kənd və qəsəbə məclislərinin fəaliyyətinə son qoyuldu və idarələrin əraziləri kənd və qəsəbə rayonlarına çevrildi. 2005-ci ildə rayonda kənd və qəsəbə dairələri ləğv edildi və 7 bələdiyyə olmaqla 2 şəhər və 5 kənd yaşayış məntəqələri statusu verildi.
Əhali
- Milli tərkib
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir:
| xalq | say, nəf. | ümumi əhaliyə olan nisbət, % |
|---|---|---|
| ruslar | 38 257 | 54,92 % |
| adıqlar | 22 427 | 32,20 % |
| ermənilər | 2 022 | 2,90 % |
| ukraynalılar | 782 | 1,12 % |
| digərləri | 3 507 | 5,03 % |
| milliyətini bildirməyənlər | 2 667 | 3,83 % |
| ümumi | 69 662 | 100,0 % |
- Cins tərkibi
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat:
| Yaş | Kişilər, nəf. | Qadınlar, yaş. | Ümumi say. | ümumi əhaliyə olan nisbət, % |
|---|---|---|---|---|
| 0 — 14 yaş | 5 493 | 5 144 | 10 637 | 15,28 % |
| 15 — 59 yaş | 22 165 | 23 901 | 46 066 | 66,12 % |
| 60 yaşdan yuxarı | 4 871 | 8 067 | 12 938 | 18,57 % |
| bildirməyənlər | 13 | 8 | 21 | 0,03 % |
| ümumi | 32 542 | 37 120 | 69 662 | 100,0 % |
Kişilər — 32 542 nəf. (46,7 %). Qadınlar — 37 120 nəf. (53,3 %).
Əhalinin orta yaşı — 39,1 yaş. Kişilərin orta yaşı — 36,9 yaş. Qadınların orta yaşı — 41,0 yaş.
KİV
Rayonda baş verən hadisələri təqdis edən "Soqlasiya" regional qəzeti nəşr olunur. Qəzet həftədə iki dəfə dərc olunur.
Rayonun rəsmi saytı var.
Taxtamukaysk rayonuna aid televiziya rayonun ərazisində yayımlanır.
Məşhur sosial şəbəkələrdə rayon administrasiyasının rəsmi səhifələri vardır..
İstinadlar
- GEOnet Names Server. 2018.
- https://23.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9C%D0%9E%20%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC%20%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC%20%D0%BD%D0%B0%201%20%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F%202012-2023%20%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.rar (rus.).
- Берсиров Б.М. . Министерство образования и науки Республики Адыгея. 2017-07-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-05.
- "Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения Республики Адыгея. Том 4. Национальный состав" (PDF). 2013-11-04 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2014-09-11.
- "Том 2. Возрастно-половой состав населения и состояние в браке" (PDF).[ölü keçid]
- "Тахтамукайское муниципальное телевидение". 2022-01-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-01.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Taxtamukaysk rayonu adiq Tehutemykuae rajon Rusiya Federasiyasi Adigey Respublikasinin terkibinde inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi auludur Taxtamukaysk rayonuGerb44 55 02 sm e 38 59 46 s u Olke RusiyaTarixi ve cografiyasiYaradilib 2 sentyabr 1924Sahesi 440 km EhalisiEhalisi 127 291 nef 2023 Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiTaxtamukaysk rayonu Adigey Respublikasinin simal qerb hissesinde yerlesir Rayonun umumi sahesi 463 60 km dir Bura 2 seher ve 5 kend yasayis menteqesi daxildir Asagidaki erazilerle hemserheddir serqde Teucejsk rayonu cenub serqde Qoryasi Klyuc seher dairesi cenub ve qerbde Severski rayonu simalda Krasnodar seher dairesi Krasnodar seher dairesi ile tebii serhed rolunu Kuban cayi oynbayir Rayon respublikanin duzenlik zonasinda yerlesir Erazisi simalda bir qeder parcalanmis ve zeif dalgali tedricen cenubdan tepeli eraziye cevrilir Cenub serqden simal qerbe qeder umumi bir hundurluk aralmasi musahide edilir Rayonun torpaq ortuyunde qara torpaqlar genis yayilmisdir Rayonun esas su yolu Kuban cayidir Rayon erazisinden axan caylar Afips Sups Suxoy Ausedz Bzyuk Vosuk Un Ubat Cibiy Cituk ve s Rayonun erazisinde uc boyuk su anbari var Sapsuqskoye Oktyabrskoye ve Senjijskoye Su anbarlari Kuban cayi ile bir birine baglidir kanallari Cibi Supsovski Traxovski ve basqalaridir Bu Starobrjeqokay kendinin yaxinliginda Kuban cayinin vadisinde goller vardir Rayonda iqlim rutubetli ve mulayimdir Qara denize yaxinligi nezere carpacaq derecede tesirlidir Havanin orta temperaturu iyulda 24 0 C den yanvarda 0 C e qeder deyisir En yuksek temperatur avqustun evvellerinde en asagi ise yanvarin sonu ve ya fevralin evvelinde musahide olunur Orta illik yagintinin miqdari texminen 700 mm dir En cox yaginti yayda dusur TarixiTaxtamukaysk rayonu 5 avqust 1924 cu ilde Cenub Serq diyarinin Adigey Cerkez Muxtar Vilayetinin terkibinde legv edilmis Psekupski rayonunun erazisinin bir hissesi olaraq qurulur Evvelce bura 7 kend meclisi daxil olur Afipsipski Laksukayski Novobjeqokayski Pceqatlukayski Starobjeqokayski Taxtamukayski ve Senciski 1929 cu il fevralin 7 den 1934 cu il dekabrin 28 dek rayon legv edildi ve erazisi Psekupski rayonunun bir hissesi oldu 13 fevral 1936 26 oktyabr 1938 ci iledek Taxtamukaysk kendi Hakurat olaraq adlandirildi ve rayon adi Xakuratinski oldu 5 dekabr 1956 ci il tarixden 5 avqust 1957 ci iledek rayon legv edilmis Teucejsk rayonunun erazisini de ehate etmisdir 5 avqust 1957 ci ilde Taxtamukaysk kendi Oktyabrski adlandirildi ve rayon Oktyabrski rayonuna cevrildi 1 fevral 1963 cu ilde SSRI de genislenmis kend yasayis menteqelerinin qurulmasi zamani Oktyabrski rayonu legv edildi ve erazisi Teucejsk rayonuna verildi Eyni zamanda Oktyabrski kendi vahid bolgenin inzibati merkezi secildi 1976 ci ilde rayon merkezi Teucevsk seherine kocuruldu 25 aprel 1983 cu ilde Oktyabrski rayonu Teucejsk rayonundan yeniden ayrildi ve evvelki serhedlerinde berpa edildi 1992 ci ilde rayonun oz tarixi adi ozune qaytarildi 1993 cu ilde rayonda kend ve qesebe meclislerinin fealiyyetine son qoyuldu ve idarelerin erazileri kend ve qesebe rayonlarina cevrildi 2005 ci ilde rayonda kend ve qesebe daireleri legv edildi ve 7 belediyye olmaqla 2 seher ve 5 kend yasayis menteqeleri statusu verildi EhaliMilli terkib 2010 cu il Umumrusiya siyahiya alinmasinin melumatlarina gore rayonun milli terkibi haqqinda asagidaki melumatlar verilmisdir xalq say nef umumi ehaliye olan nisbet ruslar 38 257 54 92 adiqlar 22 427 32 20 ermeniler 2 022 2 90 ukraynalilar 782 1 12 digerleri 3 507 5 03 milliyetini bildirmeyenler 2 667 3 83 umumi 69 662 100 0 Cins terkibi 2010 cu il Umumrusiya siyahiya alinmasina olan melumat Yas Kisiler nef Qadinlar yas Umumi say umumi ehaliye olan nisbet 0 14 yas 5 493 5 144 10 637 15 28 15 59 yas 22 165 23 901 46 066 66 12 60 yasdan yuxari 4 871 8 067 12 938 18 57 bildirmeyenler 13 8 21 0 03 umumi 32 542 37 120 69 662 100 0 Kisiler 32 542 nef 46 7 Qadinlar 37 120 nef 53 3 Ehalinin orta yasi 39 1 yas Kisilerin orta yasi 36 9 yas Qadinlarin orta yasi 41 0 yas KIVRayonda bas veren hadiseleri teqdis eden Soqlasiya regional qezeti nesr olunur Qezet heftede iki defe derc olunur Rayonun resmi sayti var Taxtamukaysk rayonuna aid televiziya rayonun erazisinde yayimlanir Meshur sosial sebekelerde rayon administrasiyasinin resmi sehifeleri vardir IstinadlarGEOnet Names Server 2018 https 23 rosstat gov ru storage mediabank D0 A7 D0 B8 D1 81 D0 BB D0 B5 D0 BD D0 BD D0 BE D1 81 D1 82 D1 8C 20 D0 BF D0 BE D1 81 D1 82 D0 BE D1 8F D0 BD D0 BD D0 BE D0 B3 D0 BE 20 D0 BD D0 B0 D1 81 D0 B5 D0 BB D0 B5 D0 BD D0 B8 D1 8F 20 D0 BF D0 BE 20 D0 9C D0 9E 20 D0 B8 20 D0 BD D0 B0 D1 81 D0 B5 D0 BB D0 B5 D0 BD D0 BD D1 8B D0 BC 20 D0 BF D1 83 D0 BD D0 BA D1 82 D0 B0 D0 BC 20 D0 BD D0 B0 201 20 D1 8F D0 BD D0 B2 D0 B0 D1 80 D1 8F 202012 2023 20 D0 B3 D0 BE D0 B4 D0 BE D0 B2 rar rus Bersirov B M Ministerstvo obrazovaniya i nauki Respubliki Adygeya 2017 07 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 07 05 Vserossijskaya perepis naseleniya 2010 goda Chislennost naseleniya Respubliki Adygeya Tom 4 Nacionalnyj sostav PDF 2013 11 04 tarixinde PDF Istifade tarixi 2014 09 11 Tom 2 Vozrastno polovoj sostav naseleniya i sostoyanie v brake PDF olu kecid Tahtamukajskoe municipalnoe televidenie 2022 01 24 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 01