Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Epik teatr teatrın siyasi ideyalar üçün nəzərdə tutulmuş formasıdır. Bu, Bertolt Brechtin birbaşa Marksizimin-Leninizmin təsiri ilə yaratdığı və müraciət etdiyi auditoriyasının da fəhlə sinfi kimi müəyyən etdiyi bir nəzəriyyədir.Epik sözünün burada işlənən mənası ilə xalq arasında işlədilən dastan mənalı epik sözün arasında heç bir əlaqə mövcud deyildir.
Əsas məqsədi teatrın; təkcə lüks həyat forması kimi cəmiyyətin elit təbəqələrini özünə cəlb etməməsi, həm də sadə insanların problemləri ilə məşğul ola biləcək bir anlayışa çevrilə biləcəyini göstərməkdir.
Marksizmin fəlsəfi, siyasi və iqtisadi təhlillərini teatr səhnəsində nəzəri və praktik olaraq əks etdirməyə çalışır. Brext tərəfindən elmi dövrün teatrı kimi qiymətləndirilən epik teatr kapitalizmi və sinfi cəmiyyəti tənqid edir; Tamaşalar çox vaxt inqilabın zəruriliyinə birbaşa işarə etməsələr də, mövcud sistemin nöqsanlarını göstərmək yolu ilə bu sistemdən imtina edərək öz tamaşaçılarını başqa alternativlər üzərində düşünməyə dəvət edirlər.
Müəllifin öz tamaşaçısını cəlb etmək istədiyi bu fəal tənqidi mövqe, münasibət öz əksini ilk dəfə 1927-ci ildə Brextin istifadə etdiyi epik teatr anlayışının təsvirində tapmışdır. Brext canlandıran, təqlid edən və aldadan realist teatr ideyasından fərqli olaraq, özünün epik teatrını teatrın tamaşaçıları aldadan illüziya tərəfi məhv edilmiş ifadəli, tamaşaçıya reallığı olduğu kimi təqdim edən teatra çevirməyi qarşısına məqsəd qoyur. Brextə görə, görünənin arxasındakı həqiqəti göstərmək burjua realizmi və tam teatr qavrayışı ilə mümkün deyildir. Əksinə, bu qavrayışı məhv edəcək, tamaşaçını determinist səbəb-nəticə əlaqəsinin məngənəsindən xilas edəcək, bununla da illüziyanı yox edəcək yeni bir teatra ehtiyac vardır.
Müəllifin siyasi teatrını Piskatorunkundan fərqləndirən də onun tamaşaçını öz üzərinə götürməyə dəvət etdiyi bu fəal münasibətdir. Epik teatr tamaşaçını müşahidəçi statusuna təyin edir, tamaşaçıdan mühakimə etməyi tələb edir. Müəllif buna nail olmaq üçün müxtəlif vasitələrdən istifadə edir. Səhnəyə qoyulmuş pyeslər epizodik olaraq bölünür və bu epizodlar arasındakı səbəb-nəticə əlaqəsi mümkün qədər boş saxlanılır. Brext epizodların əvvəlinə hətta izahlı mahnılar və qeydlər yerləşdirir; bu yolla maraq ünsürü mümkün qədər aradan qaldırılır. Tamaşaçıların tamaşadan uzaq dura bilməsi üçün müəllifin istifadə etmiş olduğu başqa bir metodu da tarixiləşdirmədən istifadə etməsidir. Tarixiləşdirmədən istifadə edərək, o pyeslərində baş verən hadisələrin keçmiş zamanlarda və yaxud da başqa cəmiyyətlərdə baş verdiyini göstərir. Bunu belə etməsinin əsas səbəbi Brextin narahatlığıdır. Belə ki, Brext ondan narahatdır ki, indiki dövrdə və indiki cəmiyyətdə baş verən hadisələr əsasında hazırlanmış bir tamaşa tamaşaçının aktiv tənqidi münasibətini müəyyən etməyə və ya tamamilə itirməsinə səbəb olacaqdır.
Brechtin istifadə etdiyi ən məşhur vasitə yadlaşdırma effektidir və ən ümumi mənada tamaşaçılara səhnədə olanın tamaşa olduğunu xatırlatmaq məqsədi daşıyır. Beləliklə, tamaşaçıların tamaşaya qapılmasının, zehnə, məntiqə əsaslanan tənqidi münasibətini itirməsinin, emosiyalarına qapılmasının qarşısı alınır. Epizodik izahat və tarixiləşdirmə kimi vasitələrin istiqamətləndirildiyi məqsədə xidmət edən yadlaşdırma tamaşanın bütün strukturundan müstəqil formada nəzərdən keçirilə bilinməz. Althusserin fikrincə, Brextin yadlaşdırması birbaşa dialektik materializm fəlsəfəsi ilə əlaqədardır. İnsanları, hadisələri və cəmiyyəti bitmiş və ya tamamlanmış kimi qəbul etmir. Konkret vəziyyətləri təhlil etməyə kömək edir. Brecht yazır: "İkinci heç bir fikir olmadan asanlıqla başa düşülə bilinəcəyi düşünülən bir şey [yadlaşdırma ilə] xüsusilə başa düşülməz vəziyyətə gətirilə bilər. Ancaq bir şərtlə: Sonda bunu həqiqətən də başa düşmək üçün." Althusserə görə, məhz bu baxış üslubu, dialektik baxışdır: bildiyini zənn edən auditoriyaya yadlaşdırma yolu ilə həqiqi biliyə çatmaq imkanı vermək.
Walter Benjamin öz yazılarında Brextin jest konsepsiyasını qeyd edir. Bu konsepsiya tamaşa mətnləri ilə əlaqədar olmaqdan daha çox nümayiş etdirici məna daşıyır. Daha dəqiq bir formada Brext Aktyorluqu adı altında tədqiq bilən bu konsepsiyanın əsas məntiqi aktyorun səhnədə canlandırdığı personajın mənsub olduğu sinfi mövqeyini meydana çıxaracaq üz və ya bədən hərəkətlərindən istifadə etməsidir. Məsələn, aktyorun canlandırdığı personajın döşəməni necə süpürməsi jest ola bilər. Daimi olaraq döşəmə süpürməyə adət etmiş qulluqçu qızın döşəmə süpürmə hərəkətləri ilə, döşəmə süpürmək məcburiyyətində qalan şahzadənin döşəmə süpürmə hərəkətləri arasında olan fərq onların sinfi fərqlərini meydana çıxarmaq üçün vasitə olacaqdır.
"Kiçik Organon" əsərində Brext teatrın əyləncə tərəfinin nə qədər vacib olduğunu bildirmişdir. Lakin o bunu burjua teatrının əyləncə konsepsiyasını tənqid etməklə həyata keçirmişdir. Deyir ki, Epik Teatrın çatmağa, əldə etməyə çalışdığı tamaşaçı aldadılmaqdan deyil, öyrənməkdən, bilməkdən, təhlil etməkdən həzz alan tamaşaçılardırlar.
İstinadlar
- "Brecht, interruptions and epic theatre". British Library. 7 September 2017. 9 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 15 July 2022.
- Wiles (1980).
- Barnett, David. Brecht. Bloomsbury Publishing Plc. 2015.
- Brown, Hilda Meldrum. Leitmotiv and Drama. Oxford: Clarendon Press. 1991.
- "Richard Wagner's Concept of the 'Gesamtkunstwerk'". 11 March 2013. 15 July 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 15 July 2022.
- Willett (1964) 281.
- Schall, Ekkehard. The Craft of Theatre: Seminars and Discussions in Brechtian Theatre. Bloomsbury Publishing. 2015. səh. 205. ISBN .
- Brown, Hilda Meldrum. Leitmotiv and Drama. Oxford: Clarendon Press. 1991.
- "Richard Wagner's Concept of the 'Gesamtkunstwerk'". 11 March 2013. 15 July 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 15 July 2022.
- Genet (1966, 25).
- Quoted by Willett (1964) 282.
- Brecht (1949, 276).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Epik teatr teatrin siyasi ideyalar ucun nezerde tutulmus formasidir Bu Bertolt Brechtin birbasa Marksizimin Leninizmin tesiri ile yaratdigi ve muraciet etdiyi auditoriyasinin da fehle sinfi kimi mueyyen etdiyi bir nezeriyyedir Epik sozunun burada islenen menasi ile xalq arasinda isledilen dastan menali epik sozun arasinda hec bir elaqe movcud deyildir Bertolt Brecht 1954 cu ilde Esas meqsedi teatrin tekce luks heyat formasi kimi cemiyyetin elit tebeqelerini ozune celb etmemesi hem de sade insanlarin problemleri ile mesgul ola bilecek bir anlayisa cevrile bileceyini gostermekdir Marksizmin felsefi siyasi ve iqtisadi tehlillerini teatr sehnesinde nezeri ve praktik olaraq eks etdirmeye calisir Brext terefinden elmi dovrun teatri kimi qiymetlendirilen epik teatr kapitalizmi ve sinfi cemiyyeti tenqid edir Tamasalar cox vaxt inqilabin zeruriliyine birbasa isare etmeseler de movcud sistemin noqsanlarini gostermek yolu ile bu sistemden imtina ederek oz tamasacilarini basqa alternativler uzerinde dusunmeye devet edirler Muellifin oz tamasacisini celb etmek istediyi bu feal tenqidi movqe munasibet oz eksini ilk defe 1927 ci ilde Brextin istifade etdiyi epik teatr anlayisinin tesvirinde tapmisdir Brext canlandiran teqlid eden ve aldadan realist teatr ideyasindan ferqli olaraq ozunun epik teatrini teatrin tamasacilari aldadan illuziya terefi mehv edilmis ifadeli tamasaciya realligi oldugu kimi teqdim eden teatra cevirmeyi qarsisina meqsed qoyur Brexte gore gorunenin arxasindaki heqiqeti gostermek burjua realizmi ve tam teatr qavrayisi ile mumkun deyildir Eksine bu qavrayisi mehv edecek tamasacini determinist sebeb netice elaqesinin mengenesinden xilas edecek bununla da illuziyani yox edecek yeni bir teatra ehtiyac vardir Muellifin siyasi teatrini Piskatorunkundan ferqlendiren de onun tamasacini oz uzerine goturmeye devet etdiyi bu feal munasibetdir Epik teatr tamasacini musahideci statusuna teyin edir tamasacidan muhakime etmeyi teleb edir Muellif buna nail olmaq ucun muxtelif vasitelerden istifade edir Sehneye qoyulmus pyesler epizodik olaraq bolunur ve bu epizodlar arasindaki sebeb netice elaqesi mumkun qeder bos saxlanilir Brext epizodlarin evveline hetta izahli mahnilar ve qeydler yerlesdirir bu yolla maraq unsuru mumkun qeder aradan qaldirilir Tamasacilarin tamasadan uzaq dura bilmesi ucun muellifin istifade etmis oldugu basqa bir metodu da tarixilesdirmeden istifade etmesidir Tarixilesdirmeden istifade ederek o pyeslerinde bas veren hadiselerin kecmis zamanlarda ve yaxud da basqa cemiyyetlerde bas verdiyini gosterir Bunu bele etmesinin esas sebebi Brextin narahatligidir Bele ki Brext ondan narahatdir ki indiki dovrde ve indiki cemiyyetde bas veren hadiseler esasinda hazirlanmis bir tamasa tamasacinin aktiv tenqidi munasibetini mueyyen etmeye ve ya tamamile itirmesine sebeb olacaqdir Brechtin istifade etdiyi en meshur vasite yadlasdirma effektidir ve en umumi menada tamasacilara sehnede olanin tamasa oldugunu xatirlatmaq meqsedi dasiyir Belelikle tamasacilarin tamasaya qapilmasinin zehne mentiqe esaslanan tenqidi munasibetini itirmesinin emosiyalarina qapilmasinin qarsisi alinir Epizodik izahat ve tarixilesdirme kimi vasitelerin istiqametlendirildiyi meqsede xidmet eden yadlasdirma tamasanin butun strukturundan musteqil formada nezerden kecirile bilinmez Althusserin fikrince Brextin yadlasdirmasi birbasa dialektik materializm felsefesi ile elaqedardir Insanlari hadiseleri ve cemiyyeti bitmis ve ya tamamlanmis kimi qebul etmir Konkret veziyyetleri tehlil etmeye komek edir Brecht yazir Ikinci hec bir fikir olmadan asanliqla basa dusule bilineceyi dusunulen bir sey yadlasdirma ile xususile basa dusulmez veziyyete getirile biler Ancaq bir sertle Sonda bunu heqiqeten de basa dusmek ucun Althussere gore mehz bu baxis uslubu dialektik baxisdir bildiyini zenn eden auditoriyaya yadlasdirma yolu ile heqiqi biliye catmaq imkani vermek Walter Benjamin oz yazilarinda Brextin jest konsepsiyasini qeyd edir Bu konsepsiya tamasa metnleri ile elaqedar olmaqdan daha cox numayis etdirici mena dasiyir Daha deqiq bir formada Brext Aktyorluqu adi altinda tedqiq bilen bu konsepsiyanin esas mentiqi aktyorun sehnede canlandirdigi personajin mensub oldugu sinfi movqeyini meydana cixaracaq uz ve ya beden hereketlerinden istifade etmesidir Meselen aktyorun canlandirdigi personajin dosemeni nece supurmesi jest ola biler Daimi olaraq doseme supurmeye adet etmis qulluqcu qizin doseme supurme hereketleri ile doseme supurmek mecburiyyetinde qalan sahzadenin doseme supurme hereketleri arasinda olan ferq onlarin sinfi ferqlerini meydana cixarmaq ucun vasite olacaqdir Kicik Organon eserinde Brext teatrin eylence terefinin ne qeder vacib oldugunu bildirmisdir Lakin o bunu burjua teatrinin eylence konsepsiyasini tenqid etmekle heyata kecirmisdir Deyir ki Epik Teatrin catmaga elde etmeye calisdigi tamasaci aldadilmaqdan deyil oyrenmekden bilmekden tehlil etmekden hezz alan tamasacilardirlar Istinadlar Brecht interruptions and epic theatre British Library 7 September 2017 9 August 2022 tarixinde Istifade tarixi 15 July 2022 Wiles 1980 Barnett David Brecht Bloomsbury Publishing Plc 2015 Brown Hilda Meldrum Leitmotiv and Drama Oxford Clarendon Press 1991 Richard Wagner s Concept of the Gesamtkunstwerk 11 March 2013 15 July 2022 tarixinde Istifade tarixi 15 July 2022 Willett 1964 281 Schall Ekkehard The Craft of Theatre Seminars and Discussions in Brechtian Theatre Bloomsbury Publishing 2015 seh 205 ISBN 9781474243308 Brown Hilda Meldrum Leitmotiv and Drama Oxford Clarendon Press 1991 Richard Wagner s Concept of the Gesamtkunstwerk 11 March 2013 15 July 2022 tarixinde Istifade tarixi 15 July 2022 Genet 1966 25 Quoted by Willett 1964 282 Brecht 1949 276