Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalə . |
Divanı-Kəbir (Böyük Divan) və ya Divanı Şəmsi Təbrizi, Məhəmməd Cəlaləddin Ruminin söylədiyi ilahi eşq şeirlərindən ibarət olan, 44 min 8 yüz 34 beyitlik (rübai beytləri ilə birlikdə təxminən 50 min beyt) şeirlərdən ibarət əsərdir. Mövlananın "Aşiqlər Divanı" formasında adlandırdığı əsər eyni zamanda "Şəms Divanı", ya da "Divan-ı Şəmsi Təbrizi" kimi anılır. Divan ədəbiyyatında divanların şairlərinin adları ilə anılması ənənəsinə uyğun olmayan bu son adlandırma; Mövlananın qəzəllərinin sonunda öz adı əvəzinə (bir neçə istisna xaricində) hər zaman Şəmsi Təbrizi adından istifadə etməsindən irəli gəlir.
Xarakteri
Əsər, Xorasan vilayətinin xalq farscası ilə yazılmışdır. Yek avaz qəzəllərdən ibarətdir.
Mövlana bu qəzəllərində, "Şəms (günəş) başda olmaq üzrə, bağ-bağça, gül-bülbül, aşiq-məşuq, dəniz-damla, mey-saqi kimi simvollarla ilahi məhəbbəti həmişə ön planda tutur; Məsnəvi olduğu kimi Allaha qovuşmadan könlünün rahatlıq tapmayacağını, ilahi eşqi yazan aciz qalıb qələminin qırıldığını, bu dünyanın bir palçıqdan ibarət olduğunu, çox yeməyin mənzilə çatmağa əngəl təşkil etdiyini, artıq ağla olan üstünlük və ucalığını, nəfsin pisliyini, miskin- miskin oturan insanların bu tənbəllikləri məqsədə (ilahi aşmaq) çata bilməyəcəyini, gecələrini yatmaqla deyil də eşq və ibadətlə keçirilməsi lazım olduğunu" vurğulayaraq şeirlərini didaktik bir üslubla deyir. Bəzi şeirlərində də qəzəlin ruhundan fərqli olaraq sosial mövzulara girir; Rüşvət yeyən qaziləri tənqid edir; Yalançı şeyxləri, şovinist alimləri mənfəət və zəlil kimi səciyyələndirir; Bazar yerlərindən, toy adətlərindən, küçədə oynayan uşaqlardan, zülmətə müqavimətdən və azadlıqdan bəhs edər.
Divan-i Kəbrin ən qədim əl yazıları
- İstanbul-Süleymaniyyə Kitabxanası Əsəd Əfəndi Kitabları, No:2693
347 Səhifə, Səlcuqlu nəsx yazısı, xəttatı məlum deyil, 13-cü əsr sonlarında yazıldığı təxmin edilir.
- Vatikan-Bibliotheca Vaticana, Pers.130
270 Səhifə, Səlcuqlu nəsx, xəttatı müəyyən deyil, 13-cü əsr sonlarına doğru yazıldığı güman edilir.
- Dublin-Krister Beatty Library
309 Səhifə, Səlcuqlu nəsx, xəttatı müəyyən deyil, 13-cü əsr sonlarına doğru yazıldığı güman edilir.
- İstanbul-Süleymaniyyə Kitabxanası Halət Əfəndi Kitabları, No:694
Afyon-Gedik Əhməd Paşa Kitabxanası, No:158 277 səhifə, Nəsx yazı, Xəttat Məhəmməd, B. Yusif tərəfindən 203-cü Hicri (miladi təqvimə görə 1103) ilində yazılmışdır.
Divan-i Kəbrin qəzəl və rübai örnəkləri
Bizə Tərəf Gəl, Bizə!
Bir an olsun fikirlərdən imtina etsən nə olar? Balıq kimi bizim dənizimizə girsən, orada dalğalar udsan nə olar?
Fikirlərindən yatar, onlardan imtina etsən Əshab-i Kəhf-dən sayılarsan, fikirlərdən müqəddəs, pak bir nur olarsan Nə olar bu hala gəlsən!
Sən bir saman tullantı, bizsə dövlət kəhrəbasıyıq; Bu anbardan ayılıb kəhrəbaya qayıtsan, nə olar ki.
Artıq bu dəfə torpaq olacağam — deyə, yüz dəfə əhd etdin. Bircə dəfə də əhdinə sadiq olsan nə olar.
Sən gizli bir incisən amma bu samanlıqda torpaq rəngini almısan. A gözəl üzlü, nə olar üzündəki tozu torpağı bir yusan da düzəltsən!
Padşah qızısan sən, Cəbrayılın da səcdə etdiyi varlıqsan sən. Nə olar a yoxsul, atanın yurdunu bir axtarsan!
Bütündən ayrılmış bir tikəsən, bədəndən ayrılmış bir əlsən ancaq; Barı bundan sonra bizdən ayrılmasan, nə olar.
O vaxt başsız qalarsan, malın mülkün gedər, hərislikdən, təkəbbürdən ayrılarsan; Lakin məhz o zaman qaranlıq aləmində baş göstərər, görünərsən; Nə olar bunu etsən.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Haqqın zikrindən bir şərbət iç də fikirdən qurtar. Ey ilahi razılığa nail olan, müharibəyə sarılmasan nə olar. Yetər artıq, sən bir dağa bənzəyərsən; Dağda qızıl mədəni ara, qışqırmağı burax. Qışqırıb dağı çağırmasan nə olar!
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Yaradılmışdan keç, Yaradana çat!
Aşiqsənsə, aşiqlərlə otur!
Gecə də, gündüz də qapılarında dur!
Bu qapıdan içəri girdikdə isə,
Yaradılmışdan uzaqlaş; Yaradanla otur!
-
Könül Onu istəyir, Hər şey bəhanə.
Başımı qoyduğum hər yerdə, səcdə edilən Odur
Dörd künc və altı bucaqda sitayiş edilən Odur.
Bağ-bağça, gül-bülbül, səma, sevgili;
Bütün bunlar həmişə bəhanə; Əsas məqsəd Odur.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "YRD. DOÇ. DR. YAKUP ŞAFAK - MEVLÂNÂ CELÂLEDDÎN-İ RÛMÎ'NİN ESERLERİ". 2022-03-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-09-02.
- Abdülbaki Gölpınarlı, Mevlânâ Celâleddin, İstanbul, 1951, s. 234
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Divani Kebir Boyuk Divan ve ya Divani Semsi Tebrizi Mehemmed Celaleddin Ruminin soylediyi ilahi esq seirlerinden ibaret olan 44 min 8 yuz 34 beyitlik rubai beytleri ile birlikde texminen 50 min beyt seirlerden ibaret eserdir Movlananin Asiqler Divani formasinda adlandirdigi eser eyni zamanda Sems Divani ya da Divan i Semsi Tebrizi kimi anilir Divan edebiyyatinda divanlarin sairlerinin adlari ile anilmasi enenesine uygun olmayan bu son adlandirma Movlananin qezellerinin sonunda oz adi evezine bir nece istisna xaricinde her zaman Semsi Tebrizi adindan istifade etmesinden ireli gelir 1502 1504 illerine aid bir Divani Kebir suretinden bir sehife XarakteriEser Xorasan vilayetinin xalq farscasi ile yazilmisdir Yek avaz qezellerden ibaretdir Movlana bu qezellerinde Sems gunes basda olmaq uzre bag bagca gul bulbul asiq mesuq deniz damla mey saqi kimi simvollarla ilahi mehebbeti hemise on planda tutur Mesnevi oldugu kimi Allaha qovusmadan konlunun rahatliq tapmayacagini ilahi esqi yazan aciz qalib qeleminin qirildigini bu dunyanin bir palciqdan ibaret oldugunu cox yemeyin menzile catmaga engel teskil etdiyini artiq agla olan ustunluk ve ucaligini nefsin pisliyini miskin miskin oturan insanlarin bu tenbellikleri meqsede ilahi asmaq cata bilmeyeceyini gecelerini yatmaqla deyil de esq ve ibadetle kecirilmesi lazim oldugunu vurgulayaraq seirlerini didaktik bir uslubla deyir Bezi seirlerinde de qezelin ruhundan ferqli olaraq sosial movzulara girir Rusvet yeyen qazileri tenqid edir Yalanci seyxleri sovinist alimleri menfeet ve zelil kimi seciyyelendirir Bazar yerlerinden toy adetlerinden kucede oynayan usaqlardan zulmete muqavimetden ve azadliqdan behs eder Divan i Kebrin en qedim el yazilariIstanbul Suleymaniyye Kitabxanasi Esed Efendi Kitablari No 2693 347 Sehife Selcuqlu nesx yazisi xettati melum deyil 13 cu esr sonlarinda yazildigi texmin edilir Vatikan Bibliotheca Vaticana Pers 130 270 Sehife Selcuqlu nesx xettati mueyyen deyil 13 cu esr sonlarina dogru yazildigi guman edilir Dublin Krister Beatty Library 309 Sehife Selcuqlu nesx xettati mueyyen deyil 13 cu esr sonlarina dogru yazildigi guman edilir Istanbul Suleymaniyye Kitabxanasi Halet Efendi Kitablari No 694 Afyon Gedik Ehmed Pasa Kitabxanasi No 158 277 sehife Nesx yazi Xettat Mehemmed B Yusif terefinden 203 cu Hicri miladi teqvime gore 1103 ilinde yazilmisdir Divan i Kebrin qezel ve rubai ornekleriDivani Kebrin elyazmalarindan biri Konya Bize Teref Gel Bize Bir an olsun fikirlerden imtina etsen ne olar Baliq kimi bizim denizimize girsen orada dalgalar udsan ne olar Fikirlerinden yatar onlardan imtina etsen Eshab i Kehf den sayilarsan fikirlerden muqeddes pak bir nur olarsan Ne olar bu hala gelsen Sen bir saman tullanti bizse dovlet kehrebasiyiq Bu anbardan ayilib kehrebaya qayitsan ne olar ki Artiq bu defe torpaq olacagam deye yuz defe ehd etdin Birce defe de ehdine sadiq olsan ne olar Sen gizli bir incisen amma bu samanliqda torpaq rengini almisan A gozel uzlu ne olar uzundeki tozu torpagi bir yusan da duzeltsen Padsah qizisan sen Cebrayilin da secde etdiyi varliqsan sen Ne olar a yoxsul atanin yurdunu bir axtarsan Butunden ayrilmis bir tikesen bedenden ayrilmis bir elsen ancaq Bari bundan sonra bizden ayrilmasan ne olar O vaxt bassiz qalarsan malin mulkun geder herislikden tekebburden ayrilarsan Lakin mehz o zaman qaranliq aleminde bas gosterer gorunersen Ne olar bunu etsen Haqqin zikrinden bir serbet ic de fikirden qurtar Ey ilahi raziliga nail olan muharibeye sarilmasan ne olar Yeter artiq sen bir daga benzeyersen Dagda qizil medeni ara qisqirmagi burax Qisqirib dagi cagirmasan ne olar Yaradilmisdan kec Yaradana cat Asiqsense asiqlerle otur Gece de gunduz de qapilarinda dur Bu qapidan iceri girdikde ise Yaradilmisdan uzaqlas Yaradanla otur Konul Onu isteyir Her sey behane Basimi qoydugum her yerde secde edilen Odur Dord kunc ve alti bucaqda sitayis edilen Odur Bag bagca gul bulbul sema sevgili Butun bunlar hemise behane Esas meqsed Odur IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir YRD DOC DR YAKUP SAFAK MEVLANA CELALEDDIN I RUMI NIN ESERLERI 2022 03 19 tarixinde Istifade tarixi 2016 09 02 Abdulbaki Golpinarli Mevlana Celaleddin Istanbul 1951 s 234