Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Piramida sxemi (Ponzi sxemi) — sərmayə qoymaq, mal satmaq və ya xidmətlər göstərməklə deyil, sxemdə iştirak edənlərin sayını artırmaqla nağd ödəmələr və ya başqa bir gəlir forması vədinə əsaslanan iş modeli. Sxem üzvlərinin sayı həndəsi irəliləmənin qanunlarına görə artdıqca, üzvlərin çoxunun qazanc əldə edə bilməməsi səbəbindən yeni gələnləri cəlb etmək mümkün olmayacaq.
Piramida sxemləri qeyri-sabitdir və çox vaxt qanunsuzdur. Bir neçə pilləli marketinq planları piramida sxemləri kimi təsnif edilmişdir.
Konsepsiya və əsas modellər
Piramida sxemlərində təşkilatçılar müraciət edənləri işi qəbul etdikləri yeni üzvlərdən aldıqları pulun bir hissəsini yeni üzvlərə vəd edərək giriş haqqı ödəməyə məcbur edirlər. Toplanan vəsaitlərin bir hissəsi, hər hansı bir real iş görüb-etməməsindən asılı olmayaraq sxemin faydalı olduğu təşkilatçıların gəlirləridir. Sxemə üzvlüyün özü yeni gələnləri cəlb etməyə və piramidanın zirvəsinə pul köçürməyə davam etmək üçün güclü bir təşviq olur. Belə təşkilatlar nadir hallarda mal və ya xidmətləri real qiymətə satırlar. Bu sxem üçün əsas gəlir mənbəyi çox sayda yeni gələnləri cəlb etmək və ya mövcud üzvlərdən əlavə ödəniş tələb etməkdir.
Piramidaların davranışı eksponent bir böyümə cədvəlini çox yaxından izləyir. Piramidanın hər aşağı səviyyə, yuxarı səviyyədən çox böyükdür. Üzv olan hər kəs üçün pul təmin etmək üçün belə bir sxem üçün sonsuza qədər genişlənməli olardı. Bu mümkün deyil, çünki Yer kürəsinin əhalisi sonludur. Yeni gələnlərin qaçılmaz olmaması başqa bir gəlir mənbəyi olmadıqda, sxem çökür.
Piramida sxemlərində yuxarı təbəqədəki insanlar mənfəət qazanmağa, aşağı səviyyələrdə olanlar isə pul itirməyə meyllidirlər. Eksponensial olaraq ən böyük elementlər sonunda olduğundan, sxemdə iştirak edənlərin çoxu yalnız qoşulmaq üçün pul ödəyən, lakin heç bir gəlir əldə etməyən piramidanın aşağı səviyyələrində olacaqlar. Buna görə bir piramida sxemi bir neçə nəfərin (sxem yaradıcıları da daxil olmaqla) böyük pul qazanması ilə xarakterizə olunur, sxemə qoşulanların çoxu pul itirir. Bu səbəbdən bu cür sxemlər saxtakarlıq sayılır.
Sadələşdirilmiş "səkkiz top" modeli
Bu modeldə hər bir insanın yalnız iki başqasını cəlb etməsi lazımdır, lakin bu yüngüllük nəticə əldə etmək üçün tələb olunan artan dərinliklə kompensasiya olunur. Dörd səviyyədəki model ümumilikdə on beş üzvdən ibarətdir — bu həndəsi irəliləmənin ilk dörd üzvünün cəmidir 1 + 2 + 4 + 8 = 15. Bir çox həqiqi sxem daha mürəkkəbdir. Bu vəziyyətdə, bir çox hallarda izlənilə bilən sadə bir model nəzərdən keçirilir.
Səviyyələri yuxarıdan aşağıya deyək: "kapitan", "ikinci pilot", "ekipaj" və "sərnişin". Adların bir çox variantları var, amma bu vacib deyil. Bu cür sxemlər pul verildikdə "hədiyyələr" barədə danışaraq piramidal təbiətlərini oynamağa çalışa bilər.
Səkkiz "sərnişin" bu sxemə qoşulmaq üçün bir miqdar (məsələn, hər biri 5.000 rubl) ödəməli (və ya "bağışlamalı"). Toplanan məbləğ (40.000 rubl) ayrılan "kapitan" tərəfindən alınır və qalan hər kəs bir pillə irəliləyir. İki yeni "kapitan" meydana çıxır, buna görə qrup yarıya bölünür, hər qrupa səkkiz yeni "sərnişin" lazımdır. Sərnişin olaraq sxemə qoşulan bir adam "kapitan" a yüksələnə qədər heç bir şey almır. Buna görə, piramidanın aşağı üç səviyyəsindəki iştirakçılar sxem çökərsə pullarını itirirlər.
Bir şəxs bu modeli hilekarlık olaraq istifadə edərsə, kiçik bir hiylə ilə pulun çox hissəsini alacaq. İlk ödənişləri bir qəpik ödəmədən aldığınıza zəmanət vermək üçün ilk üç səviyyəni (ümumilikdə 10 nəfər) dost adları ilə doldurmaq kifayətdir. Alınan pul, yenidən "sərnişin" olaraq oyuna daxil olmaq üçün kifayətdir, hər kəsin effektivliyini təmin edir və sxemini mümkün qədər uzun müddətə uzatır, ikinci bir ödəniş almaq ümidi ilə.
Matris sxemləri
Matris sxemlərində iştirakçılar istədikləri mal və ya xidmətlərin pulsuz və ya endirimli qiymətini almaq üçün növbəyə qoşulmaq üçün pul ödəyirlər. Müəyyən bir sayda yeni insan belə bir "növbəyə" qoşulduqda, başdakı şəxs istədiyi məhsulu alır. Məsələn, yuxarı pillədəki bir rəqib bir əşyanı almaq və növbədən çıxmaq üçün gəlməyə on nəfər lazım ola bilər. Hər bir yeni başlayanın satırda yerini almaq üçün e-kitab kimi bahalı, lakin potensial baxımdan faydasız bir şey alması lazımdır. Növbəti iştirakçının növbəni tərk etməsi üçün yeni gələnlər dəsti ilə doldurulması tələb olunur. Sxem təşkilatçısı yeni gələnlərdən gələn ümumi gəlirin növbədən çıxan şəxsə ötürülən malların maya dəyərindən çox olması səbəbindən mənfəət əldə edir. Matris sxemləri, piramidal qaydalarla eyni həndəsi inkişaf qanunlarını izlədiyindən iştirakçıların yalnız bir hissəsi həqiqətən istədiklərini əldə edə bilər. Artıq növbəyə qoşulmaq istəmədikdə sxem çökür.
Sxemlər mahiyyəti etibarilə belə bir sxemi lotereya edən iddia edilən "qalibin" növbəsindəki mövqeyi göstərə bilməz. Bəzi ölkələrdə matris sxemləri qanunsuzdur.
Maliyyə piramidası ilə müqayisə
Piramida sxemləri çox vaxt maliyyə piramidası (Ponzi sxemləri) ilə qarışdırılsa da, bir-birlərindən fərqlidirlər.
Piramida sxemlərində pul yuxarıya göndərilir və piramidanın ara hissələri ümumiyyətlə fayda vermir. Bu cür sxemlər sadəcə kifayət qədər insan olmadığı üçün uğursuz olur.
Maliyyə piramidaları əvvəllər gələnlərin gəlirləri hesabına əvvəl gələnlərin hələ gəlir əldə etmək hüququ olmayanların hamısına vəd edilmiş gəlirin ödənilməsi prinsipinə əsaslanır. Başqa sözlə, təşkilatçı bəzi insanlardan pul alır, bir qismini özündə saxlayır, qalanını əvvəllər sxemə investisiya qoymuş digərlərinə verir.
Bəzi piramida sxemləri çoxsəviyyəli marketinq elementlərini özündə cəmləşdirir və beləliklə birləşmə yaradır.
İstinadlar
- Smith, Rodney K. Multilevel Marketing. Baker Publishing Group. 1984. 45. ISBN .
- "Pyramid schemes". 2017-07-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-23.
- Tracy McVeigh. "Pyramid selling scam that preys on women to be banned". Guardian. 2001-08-05. 2013-12-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-04-02.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Piramida sxemi Ponzi sxemi sermaye qoymaq mal satmaq ve ya xidmetler gostermekle deyil sxemde istirak edenlerin sayini artirmaqla nagd odemeler ve ya basqa bir gelir formasi vedine esaslanan is modeli Sxem uzvlerinin sayi hendesi irelilemenin qanunlarina gore artdiqca uzvlerin coxunun qazanc elde ede bilmemesi sebebinden yeni gelenleri celb etmek mumkun olmayacaq Piramida sxemleri qeyri sabitdir ve cox vaxt qanunsuzdur Bir nece pilleli marketinq planlari piramida sxemleri kimi tesnif edilmisdir Konsepsiya ve esas modellerPiramida sxemlerinde teskilatcilar muraciet edenleri isi qebul etdikleri yeni uzvlerden aldiqlari pulun bir hissesini yeni uzvlere ved ederek giris haqqi odemeye mecbur edirler Toplanan vesaitlerin bir hissesi her hansi bir real is gorub etmemesinden asili olmayaraq sxemin faydali oldugu teskilatcilarin gelirleridir Sxeme uzvluyun ozu yeni gelenleri celb etmeye ve piramidanin zirvesine pul kocurmeye davam etmek ucun guclu bir tesviq olur Bele teskilatlar nadir hallarda mal ve ya xidmetleri real qiymete satirlar Bu sxem ucun esas gelir menbeyi cox sayda yeni gelenleri celb etmek ve ya movcud uzvlerden elave odenis teleb etmekdir Piramidalarin davranisi eksponent bir boyume cedvelini cox yaxindan izleyir Piramidanin her asagi seviyye yuxari seviyyeden cox boyukdur Uzv olan her kes ucun pul temin etmek ucun bele bir sxem ucun sonsuza qeder genislenmeli olardi Bu mumkun deyil cunki Yer kuresinin ehalisi sonludur Yeni gelenlerin qacilmaz olmamasi basqa bir gelir menbeyi olmadiqda sxem cokur Piramida sxemlerinde yuxari tebeqedeki insanlar menfeet qazanmaga asagi seviyyelerde olanlar ise pul itirmeye meyllidirler Eksponensial olaraq en boyuk elementler sonunda oldugundan sxemde istirak edenlerin coxu yalniz qosulmaq ucun pul odeyen lakin hec bir gelir elde etmeyen piramidanin asagi seviyyelerinde olacaqlar Buna gore bir piramida sxemi bir nece neferin sxem yaradicilari da daxil olmaqla boyuk pul qazanmasi ile xarakterize olunur sxeme qosulanlarin coxu pul itirir Bu sebebden bu cur sxemler saxtakarliq sayilir Sadelesdirilmis sekkiz top modeliIstirakcilarin binar agaci Bu modelde her bir insanin yalniz iki basqasini celb etmesi lazimdir lakin bu yungulluk netice elde etmek ucun teleb olunan artan derinlikle kompensasiya olunur Dord seviyyedeki model umumilikde on bes uzvden ibaretdir bu hendesi irelilemenin ilk dord uzvunun cemidir 1 2 4 8 15 Bir cox heqiqi sxem daha murekkebdir Bu veziyyetde bir cox hallarda izlenile bilen sade bir model nezerden kecirilir Seviyyeleri yuxaridan asagiya deyek kapitan ikinci pilot ekipaj ve sernisin Adlarin bir cox variantlari var amma bu vacib deyil Bu cur sxemler pul verildikde hediyyeler barede danisaraq piramidal tebietlerini oynamaga calisa biler Sekkiz sernisin bu sxeme qosulmaq ucun bir miqdar meselen her biri 5 000 rubl odemeli ve ya bagislamali Toplanan mebleg 40 000 rubl ayrilan kapitan terefinden alinir ve qalan her kes bir pille irelileyir Iki yeni kapitan meydana cixir buna gore qrup yariya bolunur her qrupa sekkiz yeni sernisin lazimdir Sernisin olaraq sxeme qosulan bir adam kapitan a yukselene qeder hec bir sey almir Buna gore piramidanin asagi uc seviyyesindeki istirakcilar sxem cokerse pullarini itirirler Bir sexs bu modeli hilekarlik olaraq istifade ederse kicik bir hiyle ile pulun cox hissesini alacaq Ilk odenisleri bir qepik odemeden aldiginiza zemanet vermek ucun ilk uc seviyyeni umumilikde 10 nefer dost adlari ile doldurmaq kifayetdir Alinan pul yeniden sernisin olaraq oyuna daxil olmaq ucun kifayetdir her kesin effektivliyini temin edir ve sxemini mumkun qeder uzun muddete uzatir ikinci bir odenis almaq umidi ile Matris sxemleri Matris sxemlerinde istirakcilar istedikleri mal ve ya xidmetlerin pulsuz ve ya endirimli qiymetini almaq ucun novbeye qosulmaq ucun pul odeyirler Mueyyen bir sayda yeni insan bele bir novbeye qosulduqda basdaki sexs istediyi mehsulu alir Meselen yuxari pilledeki bir reqib bir esyani almaq ve novbeden cixmaq ucun gelmeye on nefer lazim ola biler Her bir yeni baslayanin satirda yerini almaq ucun e kitab kimi bahali lakin potensial baximdan faydasiz bir sey almasi lazimdir Novbeti istirakcinin novbeni terk etmesi ucun yeni gelenler desti ile doldurulmasi teleb olunur Sxem teskilatcisi yeni gelenlerden gelen umumi gelirin novbeden cixan sexse oturulen mallarin maya deyerinden cox olmasi sebebinden menfeet elde edir Matris sxemleri piramidal qaydalarla eyni hendesi inkisaf qanunlarini izlediyinden istirakcilarin yalniz bir hissesi heqiqeten istediklerini elde ede biler Artiq novbeye qosulmaq istemedikde sxem cokur Sxemler mahiyyeti etibarile bele bir sxemi lotereya eden iddia edilen qalibin novbesindeki movqeyi gostere bilmez Bezi olkelerde matris sxemleri qanunsuzdur Maliyye piramidasi ile muqayiseEsas meqale Maliyye piramidasi Piramida sxemleri cox vaxt maliyye piramidasi Ponzi sxemleri ile qarisdirilsa da bir birlerinden ferqlidirler Piramida sxemlerinde pul yuxariya gonderilir ve piramidanin ara hisseleri umumiyyetle fayda vermir Bu cur sxemler sadece kifayet qeder insan olmadigi ucun ugursuz olur Maliyye piramidalari evveller gelenlerin gelirleri hesabina evvel gelenlerin hele gelir elde etmek huququ olmayanlarin hamisina ved edilmis gelirin odenilmesi prinsipine esaslanir Basqa sozle teskilatci bezi insanlardan pul alir bir qismini ozunde saxlayir qalanini evveller sxeme investisiya qoymus digerlerine verir Bezi piramida sxemleri coxseviyyeli marketinq elementlerini ozunde cemlesdirir ve belelikle birlesme yaradir IstinadlarSmith Rodney K Multilevel Marketing Baker Publishing Group 1984 45 ISBN 0 8010 8243 9 Pyramid schemes 2017 07 02 tarixinde Istifade tarixi 2020 09 23 Tracy McVeigh Pyramid selling scam that preys on women to be banned Guardian 2001 08 05 2013 12 09 tarixinde Istifade tarixi 2013 04 02