Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yada Daşı - türk və altay mifologiyalarında sehr daşı. Cada (Cata, Sata, Caya, Zaya) Daşı da deyilir. Türk mifologiyasında yağış yağdıran sehrli daş. Cadu daşı. Tanrı, böyük kamlara bu daşı hədiyyə etmişdir. Beləcə istənildiyi kimi yağış və qar yağdırılabilir, hava hadisələrinə təsir edilə bilər. Yağış, qar və don gətirə bilər. Yumruq böyüklüyündə və tünd rənglidir. Üzərləri damar damar xəttlidir. İçindən səslər gəlir lakin boş deyildir. İstifadə olunması zamanı zəifləyər və gücü keçər. Ən yaxşıları özbaşına müqəddəs heyvanların şəklini almışdır. Xüsusi bir yerdə mühafizə edilir və tez-tez ələ alınmır. Yalnız lazım olduğunda istifadə edilir. Qurdun qarnından çıxdığı deyilər. Qoruyucu olduğu da deyilər. Çin mənbələrinə görə Türk şamanları döyüşlərdə qar və yağış yağdırarak zəfərlər qazanmışlar. Bu daş ilə cadu edən kəslərə Yadaçı / Yatçı / Cadacı / Yaycı adı verlir.
Türklərin atalarına, Tanrının yağış yağdırma gücü verdiyinə dair müxtəlif söz-söhbətlər, Çin, Xristian və İslam qaynaqlarında iştirak edər. İslam yazıçılarına görə (türklərin atası olan) Yafəsin atası Türkistanı oğluna verir. Yafəs, quraq bir ölkədə nə edəcəyini soruşur. Atası da oğuluna "yağış daşı" nın gücündən bəhs edər və ehtiyac duyduğunda Allaha yağış yağdırması üçün dua etməsini söyləyir və üzərində dua yazılmış tilsimli daşı ona verər. Bir əfsanəyə görə "Yada Daşını" Yafesten Oğuz Xan almışdır və bu daş oğuzların əlinə keçdiyi üçün də onlarla qarluklar, xəzərlər və digər türklər arasındakı döyüş bitmək bilməz. Bəzən də bu daşın qoruyucusunun Zada Xan olduğu deyilər.
Yadalamaq
Türk və altay şamanizmində və xalq inancında cadu etmək. Yadlamaq və ya Yatlamaq da deyilir. Yada Daşı ilə sehr etmək. Maddənin xüsusiyyətlərinə hökm etmək, meteorologiya hadisələrini idarə etmək. Yağış və ya qar yağdırmaq bu səyin ən çox sınanan hissəsini təşkil edir. İslam sonrası "Yağış Duası" bu tətbiqin qismən yerini almışdır. Türklərlə qarışan Kəşmir xalqlarında da Yada Daşı və yağış yağdırma sənətinin olduğu biliner. Türklərin Yada Daşını istifadə etmələri üzərinə qaynaqlarda ətraflı qeydlər vardır.
Məsələn bir Mehemmed bin Hüseyn Al-Tusidə belə deməkdədir:
- "Türklər arasında, müxtəlif rəng və cinsləri olan Yat Daşı (Yada Daşı) vardır ki onun mədəni Xıtay və Tavgaç dağlarından çıxar. Bu daş vasitəsi ilə yağış, qar, dolu çəkilir. Türklər, bu sənəti bilib uygulayanlara Yatçı deyirlər. Bu işdə qabiliyyətli olanlar, kəndin bir yanına yağış və qar gətirdiklərində, kəndin o biri tərəfində Günəş açar. Türklər bu daşı yanlarında daşıyarlar və bu daş sayəsində düşmənlərinə üstünlük təmin edərlər. Türkistanda bir təpədən çıxan bu daşları şəhərlərə apararlar, suya asır və yağış yağdırırlar."
Etimologiya
(Yad/Zad) kökündən törəmişdir. Uzaqlıq, sirr mənalarını ehtiva edər. Monqol və mançurca Yadah, Tuvaca Yadı sözləri ehtiyac halında olmağı ifadə edər. Bundan başqa Yad/Yat/Yay/Zay köküylə əlaqəli olaraq yaratmaq və yaymaq mənalarını saxlayar.
Mənbə
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Mifologiya ilə əlaqədar olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yada Dasi turk ve altay mifologiyalarinda sehr dasi Cada Cata Sata Caya Zaya Dasi da deyilir Turk mifologiyasinda yagis yagdiran sehrli das Cadu dasi Tanri boyuk kamlara bu dasi hediyye etmisdir Belece istenildiyi kimi yagis ve qar yagdirilabilir hava hadiselerine tesir edile biler Yagis qar ve don getire biler Yumruq boyukluyunde ve tund renglidir Uzerleri damar damar xettlidir Icinden sesler gelir lakin bos deyildir Istifade olunmasi zamani zeifleyer ve gucu kecer En yaxsilari ozbasina muqeddes heyvanlarin seklini almisdir Xususi bir yerde muhafize edilir ve tez tez ele alinmir Yalniz lazim oldugunda istifade edilir Qurdun qarnindan cixdigi deyiler Qoruyucu oldugu da deyiler Cin menbelerine gore Turk samanlari doyuslerde qar ve yagis yagdirarak zeferler qazanmislar Bu das ile cadu eden keslere Yadaci Yatci Cadaci Yayci adi verlir Turklerin atalarina Tanrinin yagis yagdirma gucu verdiyine dair muxtelif soz sohbetler Cin Xristian ve Islam qaynaqlarinda istirak eder Islam yazicilarina gore turklerin atasi olan Yafesin atasi Turkistani ogluna verir Yafes quraq bir olkede ne edeceyini sorusur Atasi da oguluna yagis dasi nin gucunden behs eder ve ehtiyac duydugunda Allaha yagis yagdirmasi ucun dua etmesini soyleyir ve uzerinde dua yazilmis tilsimli dasi ona verer Bir efsaneye gore Yada Dasini Yafesten Oguz Xan almisdir ve bu das oguzlarin eline kecdiyi ucun de onlarla qarluklar xezerler ve diger turkler arasindaki doyus bitmek bilmez Bezen de bu dasin qoruyucusunun Zada Xan oldugu deyiler YadalamaqTurk ve altay samanizminde ve xalq inancinda cadu etmek Yadlamaq ve ya Yatlamaq da deyilir Yada Dasi ile sehr etmek Maddenin xususiyyetlerine hokm etmek meteorologiya hadiselerini idare etmek Yagis ve ya qar yagdirmaq bu seyin en cox sinanan hissesini teskil edir Islam sonrasi Yagis Duasi bu tetbiqin qismen yerini almisdir Turklerle qarisan Kesmir xalqlarinda da Yada Dasi ve yagis yagdirma senetinin oldugu biliner Turklerin Yada Dasini istifade etmeleri uzerine qaynaqlarda etrafli qeydler vardir Meselen bir Mehemmed bin Huseyn Al Tuside bele demekdedir Turkler arasinda muxtelif reng ve cinsleri olan Yat Dasi Yada Dasi vardir ki onun medeni Xitay ve Tavgac daglarindan cixar Bu das vasitesi ile yagis qar dolu cekilir Turkler bu seneti bilib uygulayanlara Yatci deyirler Bu isde qabiliyyetli olanlar kendin bir yanina yagis ve qar getirdiklerinde kendin o biri terefinde Gunes acar Turkler bu dasi yanlarinda dasiyarlar ve bu das sayesinde dusmenlerine ustunluk temin ederler Turkistanda bir tepeden cixan bu daslari seherlere apararlar suya asir ve yagis yagdirirlar Etimologiya Yad Zad kokunden toremisdir Uzaqliq sirr menalarini ehtiva eder Monqol ve mancurca Yadah Tuvaca Yadi sozleri ehtiyac halinda olmagi ifade eder Bundan basqa Yad Yat Yay Zay kokuyle elaqeli olaraq yaratmaq ve yaymaq menalarini saxlayar MenbeTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Mifologiya ile elaqedar olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin