Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. Müdaxilə etməyə tələsməyin!
|
Əbülfəth Sultan Xəlil — Ağqoyunlu hökmdarı. Uzun Həsənin oğlu idi. Hakimiyyətə gəlməzdən öncə Fars vilayətinin valisi idi. Cəlaləddin Dəvani öz Ərznaməsini 1476-cı ildə, məhz onun dövründə yazmışdır. Yay iqamətgahı , daha sonra isə Persepolisdə olmuşdur. Şiraz ədəbiyyatının hamisi olmuşdur. Hakimiyyətə atasından sonra gəlmiş, lakin qardaşları ilə müharibəyə başlamışdır. Qardaşı Maqsudu öldürmüş, digər qardaşları Yaqub və isə sürgünə göndərmişdi. Həmin il əmisi da məğlub edərək hakimiyyəti mərkəzləşdirmə siyasəti güdür. Mərkəzləşdirmə siyasətini bəyənməyən türkman əmirləri bundan narazılıq etdilər. 1478-ci ilin iyulunda Xoy yaxınlığında 14 yaşlı qardaşı Yaqubun dəstəkçiləri tərəfindən məğlub edildi.
| Əbülfəth sultan Xəlil Bahadır xan سلطان خلیل بن اوزون حسن | |
|---|---|
 Sultan Xəlil saray adamları ilə | |
| 6 yanvar 1478 – 15 iyun 1478 | |
| Əvvəlki | Uzun Həsən |
| Sonrakı | Sultan Yaqub |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | Təbriz, Ağqoyunlu dövləti |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Xoy, Ağqoyunlu dövləti |
| Fəaliyyəti | şair |
| Atası | Uzun Həsən |
| Anası | Səlcuqşah bəyim |
| Uşaqları | Əbül Məali Əli mirzə - xəttat idi. |
Həyatı
Sultan Xəlil Uzun Həsən ilə Kür Məhəmmədin qızı Səlçuqşahbəyimin evliliyindən olan ilk oğlu idi. Kitabi-Diyarbəkriyyə əsərinin müəllifinin yazdığına görə o, 1442-ci ilin yaz fəslinin əvvəllərində anadan olmuşdu.
1458-ci ildə ildə Uzun Həsən gürcülərə qarşı ilk hücumunda ələ keçirdiyi Kemax və Qarahisar vilayətlərini böyük oğlu Sultan Xəlil və Uğurlu Məhəmmədə vermişdi. Burada Uzun Həsənin məqsədi özünə soy yaratmaq idi.
Mənbələrin verdiyi bir digər məlumata görə 1459-cu ildə Sultan Xəlil Söhrab ibn Şeyx Həsənin qızı ilə evləndirilmiş bununla da Çəmişgəzək-Malkiçi kürdləri ilə Ağqoyunlular arasında müttəfiqlik əlaqələri quruldu.
1461-ci ildə əyyubilərin Ağqoyunlu-Əyyubi sülhünü pozması nəticəsində Sultan Xəlil Xələfin paytaxtı Həsənkeyf üzərinə hücuma keçdi. O, 7 ay müddətində şəhəri mühasirəyə aldı. Nəticədə 1462-ci ilin iyun ayında qala ələ keçirildi, Əyyubi bəylərinin bir çoxu qətlə yetirildi və bütün ərazi Sultan Xəlilin mülkünə daxil edildi.
1467-ciildə Cahanşah 30 mindən çox süvari dəstəsi ilə Diyarbəkirin şərqinə hücuma başladı. Hər iki tərəf də qabaqcadan bu döyüşə hazırlanmışdı. Tərəflər arasında ilk döyüş 1467-ci ilin oktyabr ayında Sultan Xəlil rəhbərliyində Ağqoyunlu qüvvələrinin qalibiyyəti ilə nəticələndi. Bunun nəticəsində Cahanşah öz ordusuna qış istirahəti üçün icazə verdi. Bu döyüş barədə Əbubəkr Tehrani yazır:
“Uzun Həsənin bu kəskin bəyanatından sonra da Cahanşahın göziəri açılmadı. O, bütün qüvvələrini toplayıb Muş düzəniiyinə gəldi. Ağqoyunlular da döyüşə tam hazır vəziyyətdə idilər. Tərəflər arasında bir-iki günlük məsafə qaldıqda, Cahanşah Qasım Pərvanəçi adlı əmirin başçılıq etdiyi dəstəni kəşfiyyata göndərdi. Fərat çayını keçən kimi onlar Uzun Həsənin oğlu Sultan Xəlilin əsgərləri ilə qarşılaşdılar. Baş vermiş döyüşdə Qaraqoyunlular ağır məğlubiyyətə uğradılar: onların 80 nəfəri öldürüldü, 60 nəfəri əsir düşdü, xeyli hissəsi də çayda boğuldu.”
1469-cu ildə Teymuri Əbu Səidin öldürülməsindən sonra Uzun Həsən özünü sadəcə Şahruxun deyil Əmir Teymurun da varisi elan edib Teymuri torpaqları üzərində haqq iddia etməyə başladı. Nəticədə 1469-cu ilin yazında Xorasan üzərinə yeriyib burada Əbu Səidi qətlə yetirən Yadigar Məhəmmədlə görüşdü.
Hakimiyyəti
Uzun Həsənin vəfatından sonra Ağqoyunlu dövlətinin daxili zəifliyi dərhal üzə çıxdı. Bayanduri sülaləsinin müxtəlif şahzadələrini səltənət taxtına çıxarmaq və onların adından dövləti öz mənafelərinə uyğun şəkildə idarə etmək üçün qrupların mübarizəsi başlandı.
İstinadlar
- Əli Musavi - Persepolis: Discovery and Afterlife of a World Wonder, səh. 93
- "Gerhard Böwering, Patricia Crone - The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought, səh. 126". 2016-04-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-12-06.
- Woods, 1993. səh. 152
- Woods, 1993. səh. 170
- Şükürova, 2006. səh. 54
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
Sultan Xəlil Doğum: (ehtimal ki)1454 Vəfat: 15 iyun 1478 | ||
| Hakimiyyət titulları | ||
|---|---|---|
| Sələfləri Uzun Həsən |  Ağqoyunlular dövləti(آققویونلو) sultanı 1478 | Xələfləri Sultan Yaqub |
 | Şəxs və ya bioqrafiya haqqında olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 3 saniye evvel Scherbatsky12 muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Xelil Sultan ile sehv salmayin Ebulfeth Sultan Xelil Agqoyunlu hokmdari Uzun Hesenin oglu idi Hakimiyyete gelmezden once Fars vilayetinin valisi idi Celaleddin Devani oz Erznamesini 1476 ci ilde mehz onun dovrunde yazmisdir Yay iqametgahi daha sonra ise Persepolisde olmusdur Siraz edebiyyatinin hamisi olmusdur Hakimiyyete atasindan sonra gelmis lakin qardaslari ile muharibeye baslamisdir Qardasi Maqsudu oldurmus diger qardaslari Yaqub ve ise surgune gondermisdi Hemin il emisi da meglub ederek hakimiyyeti merkezlesdirme siyaseti gudur Merkezlesdirme siyasetini beyenmeyen turkman emirleri bundan naraziliq etdiler 1478 ci ilin iyulunda Xoy yaxinliginda 14 yasli qardasi Yaqubun destekcileri terefinden meglub edildi Ebulfeth sultan Xelil Bahadir xan سلطان خلیل بن اوزون حسنSultan Xelil saray adamlari ileAgqoyunlu dovletinin II Sultani6 yanvar 1478 15 iyun 1478EvvelkiUzun HesenSonrakiSultan YaqubSexsi melumatlarDogum yeri Tebriz Agqoyunlu dovletiVefat tarixi 15 iyun 1478Vefat yeri Xoy Agqoyunlu dovletiFealiyyeti sairAtasi Uzun HesenAnasi Selcuqsah beyimUsaqlari Elvend Mirze Ebul Meali Eli mirze xettat idi HeyatiSultan Xelil Uzun Hesen ile Kur Mehemmedin qizi Selcuqsahbeyimin evliliyinden olan ilk oglu idi Kitabi Diyarbekriyye eserinin muellifinin yazdigina gore o 1442 ci ilin yaz feslinin evvellerinde anadan olmusdu 1458 ci ilde ilde Uzun Hesen gurculere qarsi ilk hucumunda ele kecirdiyi Kemax ve Qarahisar vilayetlerini boyuk oglu Sultan Xelil ve Ugurlu Mehemmede vermisdi Burada Uzun Hesenin meqsedi ozune soy yaratmaq idi Menbelerin verdiyi bir diger melumata gore 1459 cu ilde Sultan Xelil Sohrab ibn Seyx Hesenin qizi ile evlendirilmis bununla da Cemisgezek Malkici kurdleri ile Agqoyunlular arasinda muttefiqlik elaqeleri quruldu 1461 ci ilde eyyubilerin Agqoyunlu Eyyubi sulhunu pozmasi neticesinde Sultan Xelil Xelefin paytaxti Hesenkeyf uzerine hucuma kecdi O 7 ay muddetinde seheri muhasireye aldi Neticede 1462 ci ilin iyun ayinda qala ele kecirildi Eyyubi beylerinin bir coxu qetle yetirildi ve butun erazi Sultan Xelilin mulkune daxil edildi 1467 ciilde Cahansah 30 minden cox suvari destesi ile Diyarbekirin serqine hucuma basladi Her iki teref de qabaqcadan bu doyuse hazirlanmisdi Terefler arasinda ilk doyus 1467 ci ilin oktyabr ayinda Sultan Xelil rehberliyinde Agqoyunlu quvvelerinin qalibiyyeti ile neticelendi Bunun neticesinde Cahansah oz ordusuna qis istiraheti ucun icaze verdi Bu doyus barede Ebubekr Tehrani yazir Uzun Hesenin bu keskin beyanatindan sonra da Cahansahin gozieri acilmadi O butun quvvelerini toplayib Mus duzeniiyine geldi Agqoyunlular da doyuse tam hazir veziyyetde idiler Terefler arasinda bir iki gunluk mesafe qaldiqda Cahansah Qasim Pervaneci adli emirin basciliq etdiyi desteni kesfiyyata gonderdi Ferat cayini kecen kimi onlar Uzun Hesenin oglu Sultan Xelilin esgerleri ile qarsilasdilar Bas vermis doyusde Qaraqoyunlular agir meglubiyyete ugradilar onlarin 80 neferi olduruldu 60 neferi esir dusdu xeyli hissesi de cayda boguldu 1469 cu ilde Teymuri Ebu Seidin oldurulmesinden sonra Uzun Hesen ozunu sadece Sahruxun deyil Emir Teymurun da varisi elan edib Teymuri torpaqlari uzerinde haqq iddia etmeye basladi Neticede 1469 cu ilin yazinda Xorasan uzerine yeriyib burada Ebu Seidi qetle yetiren Yadigar Mehemmedle gorusdu HakimiyyetiUzun Hesenin vefatindan sonra Agqoyunlu dovletinin daxili zeifliyi derhal uze cixdi Bayanduri sulalesinin muxtelif sahzadelerini seltenet taxtina cixarmaq ve onlarin adindan dovleti oz menafelerine uygun sekilde idare etmek ucun qruplarin mubarizesi baslandi IstinadlarEli Musavi Persepolis Discovery and Afterlife of a World Wonder seh 93 Gerhard Bowering Patricia Crone The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought seh 126 2016 04 13 tarixinde Istifade tarixi 2015 12 06 Woods 1993 seh 152 Woods 1993 seh 170 Sukurova 2006 seh 54Hemcinin baxXarici kecidlerSultan XelilBayandur tayfasi Agqoyunlu sulalesiDogum ehtimal ki 1454 Vefat 15 iyun 1478Hakimiyyet titullariSelefleri Uzun Hesen Agqoyunlular dovleti آق قویونلو sultani 1478 Xelefleri Sultan Yaqub Sexs ve ya bioqrafiya haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin