Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Olongo - yakut ədəbiyyatında dastan, epik şeir. Olonho və ya Olungu olaraq da deyilir. Şeir şəklindəki əfsanə.
Tərif və xüsusiyyətlər
Bir çox cəmiyyətdə dastanlar tapılar və şeir şəklində olmaları səbəbiylə daha çox diqqəti cəlb edər və daha asan ezberlenir. "Ər Sogotoh", "Ürüng Uğolan", "Nurgun Boğotur", "Abahtay Bergen", "Qulun Qulustur" kimi olonqolar ən əhəmiyyətliləridir. Uzunluqları minlərlə hətta on minlərcə mısradan meydana gələ bilər.
Pekarsky hazırlamış olduğu yakutca-rusca lüğətdə, Olonqoyu belə təriflər: "Qəhrəmanlıq dastanı, batorların qəhrəmanlığını anan mahnı, qəhrəmanlıq şeiri, nağıl, uydurma hekayə, tarix, əfsanə."
Olonqo izahatı yaqut folklorunda mərkəzi bir yerə malikdir və buna istiqamətli Olonqo gecələri təşkil edilir. 20-ci əsrin əvvəlində belə hər yakut kəndində bir neçə Olonqo izahçısının olduğu müəyyən edilmişdir. Bu izahçılara Olonqosut və Olonxosut adı verilər. Yakut dilində dastan izah etmək isə Oloqolo- Olonxolo- feli ilə qarşılanır. İzahçıların bacarıqları, xüsusilə aktyorluq və natiqlik sənətinə dair olmalıdır. Olongo izahı musiqi ilə reallaşdırıla bilər. "Nuyurgun Boğotur" yaqut Olonqoları içində ən məşhur və uzun olandır, şeir 36 000 misradan ibarətdir. Olonqolar, 2005-ci ildə YUNESKO-nun "Bəşəriyyətin Şifahi və Mənəvi Mirasının Şahəsərləri" arasında olduğu qəbul edilmişdir.
Olongolorda izah edilən əhvalatlarda üç dünya iştirak edər: Üst, Orta və Aşağı dünyalar. Üst dünya tanrıların yurdudur, orta dünya isə insanların yaşadığı qisimdir. Aşağı dünya isə yeraltıdır. Kainatın ortasında "" vardır, kökləri Aşağı Dünyaya qədər uzanar. Budaqları isə göyə, tanrıların yurduna qədər yüksələr.
Etimologiya
(Ol/Öl) kökündən törəmişdir. Olmaq feli ilə əlaqəlidir. Olanların, olmuşların əhvalatı deməkdir. Köhnə Türkcə "Ölön" sözcüyü də dastan deməkdir.
Mənbə
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
- Olonkho Mətnlərinin Toplanması və Kəşfiyyatı, Fatih Kirişçioğlu 2014-02-21 at the Wayback Machine (türk.)
Xarici keçidlər
- Yakuts 2013-08-02 at the Wayback Machine (ing.)
- Olonkho - The Yakut Heroic Epos (ing.)
- The Olonkho Nyurgun Bootur - The Rapid (ing.) (PDF)
Həmçinin baxın
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Olongo yakut edebiyyatinda dastan epik seir Olonho ve ya Olungu olaraq da deyilir Seir seklindeki efsane Terif ve xususiyyetlerBir cox cemiyyetde dastanlar tapilar ve seir seklinde olmalari sebebiyle daha cox diqqeti celb eder ve daha asan ezberlenir Er Sogotoh Urung Ugolan Nurgun Bogotur Abahtay Bergen Qulun Qulustur kimi olonqolar en ehemiyyetlileridir Uzunluqlari minlerle hetta on minlerce misradan meydana gele biler Pekarsky hazirlamis oldugu yakutca rusca lugetde Olonqoyu bele terifler Qehremanliq dastani batorlarin qehremanligini anan mahni qehremanliq seiri nagil uydurma hekaye tarix efsane Olonqo izahati yaqut folklorunda merkezi bir yere malikdir ve buna istiqametli Olonqo geceleri teskil edilir 20 ci esrin evvelinde bele her yakut kendinde bir nece Olonqo izahcisinin oldugu mueyyen edilmisdir Bu izahcilara Olonqosut ve Olonxosut adi veriler Yakut dilinde dastan izah etmek ise Oloqolo Olonxolo feli ile qarsilanir Izahcilarin bacariqlari xususile aktyorluq ve natiqlik senetine dair olmalidir Olongo izahi musiqi ile reallasdirila biler Nuyurgun Bogotur yaqut Olonqolari icinde en meshur ve uzun olandir seir 36 000 misradan ibaretdir Olonqolar 2005 ci ilde YUNESKO nun Beseriyyetin Sifahi ve Menevi Mirasinin Saheserleri arasinda oldugu qebul edilmisdir Olongolorda izah edilen ehvalatlarda uc dunya istirak eder Ust Orta ve Asagi dunyalar Ust dunya tanrilarin yurdudur orta dunya ise insanlarin yasadigi qisimdir Asagi dunya ise yeraltidir Kainatin ortasinda vardir kokleri Asagi Dunyaya qeder uzanar Budaqlari ise goye tanrilarin yurduna qeder yukseler Etimologiya Ol Ol kokunden toremisdir Olmaq feli ile elaqelidir Olanlarin olmuslarin ehvalati demekdir Kohne Turkce Olon sozcuyu de dastan demekdir MenbeTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Olonkho Metnlerinin Toplanmasi ve Kesfiyyati Fatih Kiriscioglu 2014 02 21 at the Wayback Machine turk Xarici kecidlerYakuts 2013 08 02 at the Wayback Machine ing Olonkho The Yakut Heroic Epos ing The Olonkho Nyurgun Bootur The Rapid ing PDF Hemcinin baxinDastan