Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Harriet Biçer-Stou (ing. Harriet Elizabeth Beecher Stowe; 1811–1896) — yazıçı.
| Harriet Biçer-Stou | |
|---|---|
| ing. Harriet Elizabeth Beecher Stowe | |
 | |
| Doğum adı | Elizabeth Harriet Beecher |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |  ABŞ, Konnektikut, Litçfeld |
| Vəfat tarixi | (85 yaşında) |
| Vəfat yeri | ABŞ, Nyu-York şəhəri |
| Vəfat səbəbi | Altsheymer xəstəliyi |
| Vətəndaşlığı | ABŞ |
| Uşağı | 6 |
| Atası | Lyman Beecher |
| Anası | Roxana Foote Beecher |
| Təhsili | Miss Sarah Pierce |
| Fəaliyyəti | roman yazıçısı, şair, uşaq ədəbiyyatı yazıçısı, hekayə yazıçısı[d], yazıçı, abolitionist |
| Əsərlərinin dili | ingilis dili |
| Janrlar | roman, nağıl[d] |
| Tanınmış əsərləri | |
 | |
| harrietbeecherstowecenter.org | |
 Harriet Biçer-Stou Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Harriet Biçer 1811-ci il iyunun 14-də ABŞ-nin Konnektikut ştatının Litçfeld (Litchfield) qəsəbəsində dindar bir ailədə anadan olmuşdur. Harrietin atası Liman Biçer Konqresin üzvü idi. Liman Biçer tanınmış teoloq və Amerika İncil Cəmiyyətinin əsasını qoyanlardan biri hesab edilirdi. O köləliyə qarşı açıq şəkildə mübarizə aparırdı. Harrietin anası Roksana Fut (Roxana Foote) da dindar bir qadın idi və uşaqlarının qəlbinə ilahi sevgi və insanlara xidmət duyğularının salınmasını dönə-dönə dua edirdi. Hadisələrin gedişi göstərdi ki, onun bu duaları qəbul edilib. Amma Harriet 4 yaşında olanda anası dünyadan köçdü. Atası bundan sonra yenidən evləndi. Amma Roksananın uşaqları heç vaxt ögey ananın nəzarəti və təsiri altında olmadılar. Onlar üzərində nəzarət atalarının əlində idi. Harriet yaxşı təhsil ala bildi. 8 yaşında ikən atası onu miss Sarah Pierce məktəbinə qoydu. 5 il burada oxuduqdan sonra 13 yaşında ikən bacısı Yekaterina tərəfindən əsası qoyulan Hartford Qız Akademiyasına daxil oldu. O burada fransız, italyan və latın dillərini öyrəndi. Həmin dövrdə Harriet atasının təşkil etdiyi dini bir məclisdə iştirak etdi. Bundan sonra bütün həyatını Həzrəti İsaya həsr etməyi qərara aldı. Bu qərarla da o gələcək həyatının əsasını qoydu.
Yazmaq, ərə getmək və yenə də yazmaq
1833-cü ildə "Vestern Monthly Magazine" adlı bir dərgidə nağıl müsabiqəsinin keçirildiyi barədə elan oxudu. Əvvəlcədən də sinəsində yazmağa böyük bir həvəs duyan Harriet kiçik bir nağıl yazaraq müsabiqəyə göndərdi. Amma heç gözləmədiyi halda müsabiqədə birinci yeri tutdu. 1834-cü ilin aprel ayında onun bu nağılı "Vestern Monthly Magazine"də dərc olundu. Bu, Harrieti yazmağa daha da həvəsləndirdi. 1836-cı ildə özündən 9 yaş böyük olan professor, din xadimi, həm də köləliyə qarşı mübarizə aparan Kalvin Stov (Calvin Stove) ilə ailə həyatı qurdu. Bu evlilik Harrietin tanınmış yazar olmasını illərlə ləngitdi. Bu evlilikdən onların 7 uşaqları oldu. Amma həyatları daim maddi sıxınti içində keçdi və uşaqlarından biri kiçik ikən öldü. Buna baxmayaraq, onlar bir-birilərinə dayaq olmağı və çətinliklərə sinə gərməyi bacardılar. Harriet əri haqqında: "Əgər sən mənim çox sevdiyim həyat yoldaşım olmasaydın, səni yenə də sevərdim", — demişdi. Onların gecə-gündüz çalışmalarına baxmayaraq, ailənin maddi durumu ağır olaraq qalmaqda davam edirdi. Bunu görən Harriet qələmini əlinə aldı və bu yolla ailənin ağır maddi durumunun aradan qaldırılması üçün az da olsa ərinə yardım etmək fikrinə düşdü. Beləliklə, Harrietin yazıları müxtəlif qəzet və jurnallarda dərc olunmağa başladı. Yazıları dərhal diqqəti cəlb edərək, onu minlərlə oxucunun sevimlisinə çevirdi. Aldığı qonorarlarla ailənin maddi durumunu yaxşılaşdıran Harriet daha irihəcmli əsərlər yazmağa girişdi. Bu işdə onun ən böyük dayağı və ilhamvericisi yenə də əri idi.
Amerikanı ikiyə bölən kitab
ABŞ Prezidenti Avraam Linkoln onunla üz-üzə gəldikdə: "Demək, bu böyük savaşı başladan kitabı yazan kiçik qadın sizsiniz", — demişdi. Linkolnun həvəslə oxuduğu "Tom dayının daxması" kitabında köləlik rejiminin kəskin tənqid edilməsi və bu sistemin saxlanmasının həm ağlar, həm də qaralar üçün ləkə olduğu həssas bir şəkildə təsvir edilmişdi. O da vardı ki, Linkolnun "kiçik qız" deyə müraciət etdiyi bu böyük yazıçının adıçəkilən əsəri dərhal satılmışdı və naşirlər məcbur olaraq onun tirajını artıraraq, 3 milyon nüsxə çap etməyə məcbur olmuşdular. Lakin yenə də oxucuların ona olan tələbatını ödəyə bilməmişdilər. Əsərin təsiri altında ABŞ-nin şimalında köləliyə qarşı mübarizə başlamışdı. Bu isə köləliyin saxlanılmasının qızğın tərəfdarı olan Amerikanın cənubunda etirazlarla qarşılanırdı. Nəticədə, belə bir vəziyyət ABŞ-nin cənubu ilə şimalı arasında vətəndaş müharibəsinin başlamasına gətirib çıxardı. Bu mübarizədə minlərlə insanın qanı axıdılsa da, son nəticədə köləlik əleyhdarı şimalın köləlik tərəfdarı cənub üzərində qələbəsi ABŞ-də yeni, demokratik bir dövrün təməlini qoydu. Bununla da Harriet Biçer, özünün də dediyi kimi, qələmi ilə qılıncın görə bilmədiyi böyük bir zəfərə imza atdı və adını tarixin axarını dəyişən qadınlar sırasına yazdırdı.
Amerikanı sarsıdan kitab
1850-ci ildə Amerikanın əhalisinin sayı 23 milyon nəfər idi. Onların arasında 2,3 milyon nəfər kölə zənci də vardı. Hələ 19-cu əsrin 30-cu illərindən Amerikada köləliyə qarşı mübarizə başlamışdı. Bu mübarizənin taleyini isə Harrietin yazdığı və bütün Amerikanı sarsıdacaq "Tom dayının daxması" kitabı həll edəcəkdi. O, bu kitabında gördüklərini, şahidi olduqlarını, kölə sahiblərinin pula ehtiyacları olanda zənciləri doğmalarından ayıraraq satdıqlarını və onların başlarına gətirilən dəhşətli işgəncələri ürəkağrısı ilə qələmə almışdı. Qeyd edək ki, "Tom dayının daxması" əsəri qələmə alınan illərdə ABŞ-də ağasından qaçan kölələr təqib edilərək ələ keçirilir və onlara amansız işgəncələr verilirdi. Harriet köləliyi ifşa edən və Amerika və Avropanı silkələyəcək bu əsərini yazarkən kiçik qızı hələ südəmər idi. Ona görə də gündüz işlərini qurtarıb görəndən və gecə körpəsini yatdırandan sonra yuxusuz gecələr keçirə-keçirə bu əsərini yazdı. 1851-ci ildə o, yeni əsərinin ilk bölümünü dərc olunmaq üçün Vaşinqtonda nəşr edilən və köləlik əleyhdarı olan "National Era"ya göndərdi. Orada üç ay ərzində bu əsəri nəzərdən keçirdilər və sonda serial şəklində dərc etdilər. Harriet romanını kitab halında çap etdirmək istəyirdi. Hərçənd ki, bu kitabın ona şöhrət və ya əlavə qazanc gətirəcəyinə inanmırdı. Bostondakı iri bir nəşriyyat köləliyə qarşı çıxan bu romanı dərc etməyə qorxdu. Nəşriyyat ölkənin cənubunda nəşr etdiyi digər kitablarının satışına qadağa qoyulacağından ehtiyat edərək, Harrietin əsərini geri qaytardı. Harriet çox çətinliklə də olsa, yenicə fəaliyyətə başlayan bir nəşriyyatı əsərinin çap edilməsi üçün razı sala bildi.
Kitabın satışı 3 milyonu ötdü
Yeni roman ilk satışa çıxarıldığı gün 3 min ədəd satıldı. Amma kitaba maraq böyük idi. Ona görə təcili olaraq onu yenidən 300 min ədəd çap etməli oldular. Amma bu da bəs etmirdi və dünyanın hər yerindən kitab üçün sifarişlər gəlirdi. Ona görə də gənc nəşriyyat gecə- gündüz bu romanı çap etməklə məşğul olurdu. Az sonra kitabın tirajı 3 milyona çatdı və onların hamısı satıldı. Kitab dünyanın 50-dən çox dilinə tərcümə edildi. Amma köləlik tərəfdarları Harrietin yalan yazdığını iddia edirdilər. Bunu görən Harriet əsəbiləşərək "Tom dayının daxmasınin açarı" adlı əsərini yazdı. O, bu kitabında o dövrdə kölələrin məruz qaldıqları zülm barədə və onların heyvan kimi alınıb-satılması barədə qəzetdə verilən yazıları sübut kimi ortaya qoydu. Bu əsərin ona böyük şöhrət gətirməsindən ruhlanan Harriet Biçer 1856-cı ildə "Dred" romanını yazdı. Bu əsər də tezliklə satıldı və müəllifinin şöhrətini daha da artırdı.
"Tom əmi" köləliyi sarsıtdı
Bu əsərdən sonra Amerikada köləliyə qarşı yeni savaş başladı.1854-cü ildə köləliyə qarşı mübarizə geniş vüsət aldı və ölkədə yeni demokratik təməllərə sahib olacaq Respublikaçılar partiyası yaradıldı.1860-cı ildə Avraam Linkolnun başçılıq etdiyi bu partiya hakimiyyətə gəldi və köləliyi qoruyub saxlamaq istəyən cənuba qarşı müharibə başladı. Müharibə şimalın qələbəsi ilə başa çatdı və köləlik rəsmən ləğv edildi. Harriet bu qələbədən sonra Linkoln ilə görüşdü. Linkoln: "Demək o böyük savaşı başladan kitabı yazan kiçik qadın sizsiniz", — deyərək onunla salamlaşdı. Vətəndaş müharibəsi başa çatandan sonra Harriet ailəsi ilə birlikdə bir müddət Floridada yaşadı. O burada qadınların hüquqlarını müdafiə edən adamların arasına qatıldı. Harriet "Heart and Home" adlı dərgidə qadınların haqlarını müdafiə edən yazılar yazdı. Floridadan geriyə Hartforda dönən Harriet burada "Müqəddəs tarixin qadını" ("Voman in Sacred History") adlı əsərini yazdı. Köləliyin ləğv edilməsində böyük əməyi olan və qələmi ilə böyük bir ordunun görə bilmədiyi işi görən Harriet Biçer 1896-cı ildə 85 yaşında vəfat etdi.
Mənbə
- [1] [ölü keçid]
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English (ing.): Women Writers from the Middle Ages to the Present. 1990. P. 1036.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Harriet Bicer Stou ing Harriet Elizabeth Beecher Stowe 1811 1896 yazici Harriet Bicer Stouing Harriet Elizabeth Beecher StoweDogum adi Elizabeth Harriet BeecherDogum tarixi 14 iyun 1811Dogum yeri ABS Konnektikut LitcfeldVefat tarixi 1 iyul 1896 85 yasinda Vefat yeri ABS Nyu York seheriVefat sebebi Altsheymer xesteliyiVetendasligi ABSUsagi 6Atasi Lyman BeecherAnasi Roxana Foote BeecherTehsili Miss Sarah PierceFealiyyeti roman yazicisi sair usaq edebiyyati yazicisi hekaye yazicisi d yazici abolitionistEserlerinin dili ingilis diliJanrlar roman nagil d Taninmis eserleri Tom dayinin daxmasiharrietbeecherstowecenter orgHarriet Bicer Stou Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiHarriet Bicer 1811 ci il iyunun 14 de ABS nin Konnektikut statinin Litcfeld Litchfield qesebesinde dindar bir ailede anadan olmusdur Harrietin atasi Liman Bicer Konqresin uzvu idi Liman Bicer taninmis teoloq ve Amerika Incil Cemiyyetinin esasini qoyanlardan biri hesab edilirdi O koleliye qarsi aciq sekilde mubarize aparirdi Harrietin anasi Roksana Fut Roxana Foote da dindar bir qadin idi ve usaqlarinin qelbine ilahi sevgi ve insanlara xidmet duygularinin salinmasini done done dua edirdi Hadiselerin gedisi gosterdi ki onun bu dualari qebul edilib Amma Harriet 4 yasinda olanda anasi dunyadan kocdu Atasi bundan sonra yeniden evlendi Amma Roksananin usaqlari hec vaxt ogey ananin nezareti ve tesiri altinda olmadilar Onlar uzerinde nezaret atalarinin elinde idi Harriet yaxsi tehsil ala bildi 8 yasinda iken atasi onu miss Sarah Pierce mektebine qoydu 5 il burada oxuduqdan sonra 13 yasinda iken bacisi Yekaterina terefinden esasi qoyulan Hartford Qiz Akademiyasina daxil oldu O burada fransiz italyan ve latin dillerini oyrendi Hemin dovrde Harriet atasinin teskil etdiyi dini bir meclisde istirak etdi Bundan sonra butun heyatini Hezreti Isaya hesr etmeyi qerara aldi Bu qerarla da o gelecek heyatinin esasini qoydu Yazmaq ere getmek ve yene de yazmaq1833 cu ilde Vestern Monthly Magazine adli bir dergide nagil musabiqesinin kecirildiyi barede elan oxudu Evvelceden de sinesinde yazmaga boyuk bir heves duyan Harriet kicik bir nagil yazaraq musabiqeye gonderdi Amma hec gozlemediyi halda musabiqede birinci yeri tutdu 1834 cu ilin aprel ayinda onun bu nagili Vestern Monthly Magazine de derc olundu Bu Harrieti yazmaga daha da heveslendirdi 1836 ci ilde ozunden 9 yas boyuk olan professor din xadimi hem de koleliye qarsi mubarize aparan Kalvin Stov Calvin Stove ile aile heyati qurdu Bu evlilik Harrietin taninmis yazar olmasini illerle lengitdi Bu evlilikden onlarin 7 usaqlari oldu Amma heyatlari daim maddi sixinti icinde kecdi ve usaqlarindan biri kicik iken oldu Buna baxmayaraq onlar bir birilerine dayaq olmagi ve cetinliklere sine germeyi bacardilar Harriet eri haqqinda Eger sen menim cox sevdiyim heyat yoldasim olmasaydin seni yene de severdim demisdi Onlarin gece gunduz calismalarina baxmayaraq ailenin maddi durumu agir olaraq qalmaqda davam edirdi Bunu goren Harriet qelemini eline aldi ve bu yolla ailenin agir maddi durumunun aradan qaldirilmasi ucun az da olsa erine yardim etmek fikrine dusdu Belelikle Harrietin yazilari muxtelif qezet ve jurnallarda derc olunmaga basladi Yazilari derhal diqqeti celb ederek onu minlerle oxucunun sevimlisine cevirdi Aldigi qonorarlarla ailenin maddi durumunu yaxsilasdiran Harriet daha irihecmli eserler yazmaga girisdi Bu isde onun en boyuk dayagi ve ilhamvericisi yene de eri idi Amerikani ikiye bolen kitabABS Prezidenti Avraam Linkoln onunla uz uze geldikde Demek bu boyuk savasi basladan kitabi yazan kicik qadin sizsiniz demisdi Linkolnun hevesle oxudugu Tom dayinin daxmasi kitabinda kolelik rejiminin keskin tenqid edilmesi ve bu sistemin saxlanmasinin hem aglar hem de qaralar ucun leke oldugu hessas bir sekilde tesvir edilmisdi O da vardi ki Linkolnun kicik qiz deye muraciet etdiyi bu boyuk yazicinin adicekilen eseri derhal satilmisdi ve nasirler mecbur olaraq onun tirajini artiraraq 3 milyon nusxe cap etmeye mecbur olmusdular Lakin yene de oxucularin ona olan telebatini odeye bilmemisdiler Eserin tesiri altinda ABS nin simalinda koleliye qarsi mubarize baslamisdi Bu ise koleliyin saxlanilmasinin qizgin terefdari olan Amerikanin cenubunda etirazlarla qarsilanirdi Neticede bele bir veziyyet ABS nin cenubu ile simali arasinda vetendas muharibesinin baslamasina getirib cixardi Bu mubarizede minlerle insanin qani axidilsa da son neticede kolelik eleyhdari simalin kolelik terefdari cenub uzerinde qelebesi ABS de yeni demokratik bir dovrun temelini qoydu Bununla da Harriet Bicer ozunun de dediyi kimi qelemi ile qilincin gore bilmediyi boyuk bir zefere imza atdi ve adini tarixin axarini deyisen qadinlar sirasina yazdirdi Amerikani sarsidan kitab1850 ci ilde Amerikanin ehalisinin sayi 23 milyon nefer idi Onlarin arasinda 2 3 milyon nefer kole zenci de vardi Hele 19 cu esrin 30 cu illerinden Amerikada koleliye qarsi mubarize baslamisdi Bu mubarizenin taleyini ise Harrietin yazdigi ve butun Amerikani sarsidacaq Tom dayinin daxmasi kitabi hell edecekdi O bu kitabinda gorduklerini sahidi olduqlarini kole sahiblerinin pula ehtiyaclari olanda zencileri dogmalarindan ayiraraq satdiqlarini ve onlarin baslarina getirilen dehsetli isgenceleri urekagrisi ile qeleme almisdi Qeyd edek ki Tom dayinin daxmasi eseri qeleme alinan illerde ABS de agasindan qacan koleler teqib edilerek ele kecirilir ve onlara amansiz isgenceler verilirdi Harriet koleliyi ifsa eden ve Amerika ve Avropani silkeleyecek bu eserini yazarken kicik qizi hele sudemer idi Ona gore de gunduz islerini qurtarib gorenden ve gece korpesini yatdirandan sonra yuxusuz geceler kecire kecire bu eserini yazdi 1851 ci ilde o yeni eserinin ilk bolumunu derc olunmaq ucun Vasinqtonda nesr edilen ve kolelik eleyhdari olan National Era ya gonderdi Orada uc ay erzinde bu eseri nezerden kecirdiler ve sonda serial seklinde derc etdiler Harriet romanini kitab halinda cap etdirmek isteyirdi Hercend ki bu kitabin ona sohret ve ya elave qazanc getireceyine inanmirdi Bostondaki iri bir nesriyyat koleliye qarsi cixan bu romani derc etmeye qorxdu Nesriyyat olkenin cenubunda nesr etdiyi diger kitablarinin satisina qadaga qoyulacagindan ehtiyat ederek Harrietin eserini geri qaytardi Harriet cox cetinlikle de olsa yenice fealiyyete baslayan bir nesriyyati eserinin cap edilmesi ucun razi sala bildi Kitabin satisi 3 milyonu otduYeni roman ilk satisa cixarildigi gun 3 min eded satildi Amma kitaba maraq boyuk idi Ona gore tecili olaraq onu yeniden 300 min eded cap etmeli oldular Amma bu da bes etmirdi ve dunyanin her yerinden kitab ucun sifarisler gelirdi Ona gore de genc nesriyyat gece gunduz bu romani cap etmekle mesgul olurdu Az sonra kitabin tiraji 3 milyona catdi ve onlarin hamisi satildi Kitab dunyanin 50 den cox diline tercume edildi Amma kolelik terefdarlari Harrietin yalan yazdigini iddia edirdiler Bunu goren Harriet esebileserek Tom dayinin daxmasinin acari adli eserini yazdi O bu kitabinda o dovrde kolelerin meruz qaldiqlari zulm barede ve onlarin heyvan kimi alinib satilmasi barede qezetde verilen yazilari subut kimi ortaya qoydu Bu eserin ona boyuk sohret getirmesinden ruhlanan Harriet Bicer 1856 ci ilde Dred romanini yazdi Bu eser de tezlikle satildi ve muellifinin sohretini daha da artirdi Tom emi koleliyi sarsitdiBu eserden sonra Amerikada koleliye qarsi yeni savas basladi 1854 cu ilde koleliye qarsi mubarize genis vuset aldi ve olkede yeni demokratik temellere sahib olacaq Respublikacilar partiyasi yaradildi 1860 ci ilde Avraam Linkolnun basciliq etdiyi bu partiya hakimiyyete geldi ve koleliyi qoruyub saxlamaq isteyen cenuba qarsi muharibe basladi Muharibe simalin qelebesi ile basa catdi ve kolelik resmen legv edildi Harriet bu qelebeden sonra Linkoln ile gorusdu Linkoln Demek o boyuk savasi basladan kitabi yazan kicik qadin sizsiniz deyerek onunla salamlasdi Vetendas muharibesi basa catandan sonra Harriet ailesi ile birlikde bir muddet Floridada yasadi O burada qadinlarin huquqlarini mudafie eden adamlarin arasina qatildi Harriet Heart and Home adli dergide qadinlarin haqlarini mudafie eden yazilar yazdi Floridadan geriye Hartforda donen Harriet burada Muqeddes tarixin qadini Voman in Sacred History adli eserini yazdi Koleliyin legv edilmesinde boyuk emeyi olan ve qelemi ile boyuk bir ordunun gore bilmediyi isi goren Harriet Bicer 1896 ci ilde 85 yasinda vefat etdi Menbe 1 olu kecid Hemcinin baxTom dayinin daxmasi roman Xarici kecidlerVikianbarda Harriet Bicer Stou ile elaqeli mediafayllar var Blain V Grundy I Clements P The Feminist Companion to Literature in English ing Women Writers from the Middle Ages to the Present 1990 P 1036