Üçkilsə kafedralı (erm. Էջմիածնի Մայր Տաճար, yaxud Eçmiadzin — Erməni Qriqorian Kilsəsinin baş kafedralı.
Üçkilsə kafedralı | |
---|---|
Էջմիածնի Մայր Տաճար | |
Ölkə | Ermənistan |
Şəhər | Üçkilsə |
Yerləşir | Armavir mərzi |
Aidiyyatı | EQK |
Sifarişçi | |
Tikilmə tarixi | 301-303(orijinal bina; ənənəvi tarix) |
Üslubu | Erməni memarlığı |
Hündürlüyü | 27 m |
Uzunluğu | 33 m (108 ft) |
Eni | 30 m (98 ft) |
Vəziyyəti | fəaliyyət göstərir |
Rəsmi sayt | armenianchurch.org |
Tipi | Mədəni |
Kriteriya | ii, iii |
Təyin edilib | 2000 |
İstinad nöm. | 1011 |
Dövlət | Ermənistan |
Region | Asiya |
İstinad nöm. | 4.2/14.1 |
Kateqoriya | Məbəd |
Əhəmiyyəti | Dünya əhəmiyyətli |
| |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tarixi
Kilsə, Üçkilsə (12 mart 1945-ci ildən — Eçmiadzin) rayonu ərazisində, rayon mərkəzi olan Üçkilsə (qədim Vağarşabad) şəhərində yerləşən erməni xristian məbədidir. IV əsrin əvvəlində Cənubi Qafqazda xristianlığın yayılmasına daha öncəki məbədlərin dağıdılması ilə başlayan maarifçi Qriqori əvvəlcə ölkənin ən böyük və nüfuzlu ibadətgahı olan Vağarşabaddakı məşhur atəşpərəstlik məbədini daş hasara aldırmış və az sonra (303-cü ildə) burada xristian məbədi ucaltmışdır.
V əsrdən başlayaraq bu məbəd dəfələrlə bərpa olunmuş, onun ilkin görkəmi tanınmaz dərəcədə dəyişdirilmiş, ona yeni-yeni tikililər əlavə edilmiş, xüsusilə XVII əsrdə böyük dəyişikliklərə məruz qalmışdır.
Kilsənin "Eçmiədzin" adı erməni dilinə "ēǰ miacinn" kimi tələffüz edilir və "yenidən doğulmuş yerə endi" kimi şərh edilir (əfsanəyə görə İsa Məsih göydən enərək burada görünmüşdü).Azərbaycan dilində "Eçmiədzin" sözü "Üç müəzzin" deməkdir ("müəzzin" ərəbcə "azan oxuyan" deməkdir).
Matenadaranda saxlanılan orta əsr sənədlərində məbədin adı məhz "Üçkilsə" kimi xatırlanır. Erməni katalikosluğunun Üçkilsəyə köçürülməsi ilə erməni missionerləri buraya üz tutdular. Onların Cənubi Qafqazda nüfuzlarını artırmaq imkanı yaranmışdı. Tezliklə monastrın özü ermənilərin dini mərkəzinə çevrilmişdir.
Bu torpaqların XIX əsrin birinci yarısında Rusiyaya birləşdirilməsinədək Cənubi Qafqazda Üçkilsənin hüdudlarından kənarda çox cüzi erməni var idi… Türkmənçay müqaviləsi bağlanana qədər nəinki Qarabağ xanlığında, eləcə də Cənubi Qafqazda həqiqətən də ermənilərin sayı daha az idi. Göstərilən müqavilədən sonra ermənilər çar Rusiyasının himayəsi və yardımı ilə İran və Türkiyədən bu ərazilərə köçürülmüşdür. Azərbaycan ərazilərinə İrandan 40 mindən artıq və Türkiyədən 90 min nəfər erməni köçürülmüş və bu da çar Rusiyasının işğalçılıq siyasətinin acı nəticəsi idi. Bu siyasət marksist-leninçi ideologiyanın hökm sürdüyü sovet dövləti zamanında da davam etdirilmişdi.
Mənbə
- И.Шопен. Исторический памятник состояния армянской области к эпоху ее присоеденения к Российской империи, С-п.,1852, стр.292–306, 667; А.Берже. Кавказ в археологическом отношении, Тифлис, 1875, стр. 171;
- M. Kalankatuklu. Albaniya tarixi, В., 1993, səh.21–23;
- J. Şarden. Səyahətnamə, В., 1994, səh.22;
- Ə. Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu — "Ermənistan", В.1994, səh.162–166
İstinadlar
- Sahinian, Zarian və Ghazarian, 1978. səh. 71
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>
teqi;Hewsen
adlı istinad üçün mətn göstərilməyib - "Fasmerin etimoloji lüğəti". 2019-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-03-15.
- Kamandar Şərifli, filologiya elmləri doktoru. Qanlı illərin dəyərli abidəsi. Xalq Cəbhəsi.- 2015.- 8 yanvar.- S.14.
- Erməni vandalizmi (Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident kitabxanası) [ölü keçid]
Həmçinin bax
- Erməni Qriqorian Kilsəsi
- Erməni əhalisinin tarixi miqrasiyası
- Azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycandan deportasiyası
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Uckilse kafedrali erm Էջմիածնի Մայր Տաճար yaxud Ecmiadzin Ermeni Qriqorian Kilsesinin bas kafedrali Uckilse kafedraliԷջմիածնի Մայր Տաճար40 09 42 sm e 44 17 27 s u Olke ErmenistanSeher UckilseYerlesir Armavir merziAidiyyati EQKSifarisciTikilme tarixi 301 303 orijinal bina enenevi tarix Uslubu Ermeni memarligiHundurluyu 27 mUzunlugu 33 m 108 ft Eni 30 m 98 ft Veziyyeti fealiyyet gosterirResmi sayt armenianchurch orgUNESCO Umumdunya IrsiTipiMedeniKriteriyaii iiiTeyin edilib2000Istinad nom 1011DovletErmenistanRegionAsiyaIstinad nom 4 2 14 1KateqoriyaMebedEhemiyyetiDunya ehemiyyetliUckilse kafedraliKafedralin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiKilse Uckilse 12 mart 1945 ci ilden Ecmiadzin rayonu erazisinde rayon merkezi olan Uckilse qedim Vagarsabad seherinde yerlesen ermeni xristian mebedidir IV esrin evvelinde Cenubi Qafqazda xristianligin yayilmasina daha onceki mebedlerin dagidilmasi ile baslayan maarifci Qriqori evvelce olkenin en boyuk ve nufuzlu ibadetgahi olan Vagarsabaddaki meshur atesperestlik mebedini das hasara aldirmis ve az sonra 303 cu ilde burada xristian mebedi ucaltmisdir V esrden baslayaraq bu mebed defelerle berpa olunmus onun ilkin gorkemi taninmaz derecede deyisdirilmis ona yeni yeni tikililer elave edilmis xususile XVII esrde boyuk deyisikliklere meruz qalmisdir Kilsenin Ecmiedzin adi ermeni diline eǰ miacinn kimi teleffuz edilir ve yeniden dogulmus yere endi kimi serh edilir efsaneye gore Isa Mesih goyden enerek burada gorunmusdu Azerbaycan dilinde Ecmiedzin sozu Uc muezzin demekdir muezzin erebce azan oxuyan demekdir Matenadaranda saxlanilan orta esr senedlerinde mebedin adi mehz Uckilse kimi xatirlanir Ermeni katalikoslugunun Uckilseye kocurulmesi ile ermeni missionerleri buraya uz tutdular Onlarin Cenubi Qafqazda nufuzlarini artirmaq imkani yaranmisdi Tezlikle monastrin ozu ermenilerin dini merkezine cevrilmisdir Bu torpaqlarin XIX esrin birinci yarisinda Rusiyaya birlesdirilmesinedek Cenubi Qafqazda Uckilsenin hududlarindan kenarda cox cuzi ermeni var idi Turkmencay muqavilesi baglanana qeder neinki Qarabag xanliginda elece de Cenubi Qafqazda heqiqeten de ermenilerin sayi daha az idi Gosterilen muqavileden sonra ermeniler car Rusiyasinin himayesi ve yardimi ile Iran ve Turkiyeden bu erazilere kocurulmusdur Azerbaycan erazilerine Irandan 40 minden artiq ve Turkiyeden 90 min nefer ermeni kocurulmus ve bu da car Rusiyasinin isgalciliq siyasetinin aci neticesi idi Bu siyaset marksist leninci ideologiyanin hokm surduyu sovet dovleti zamaninda da davam etdirilmisdi MenbeI Shopen Istoricheskij pamyatnik sostoyaniya armyanskoj oblasti k epohu ee prisoedeneniya k Rossijskoj imperii S p 1852 str 292 306 667 A Berzhe Kavkaz v arheologicheskom otnoshenii Tiflis 1875 str 171 M Kalankatuklu Albaniya tarixi V 1993 seh 21 23 J Sarden Seyahetname V 1994 seh 22 E Elekberli Qedim Turk Oguz yurdu Ermenistan V 1994 seh 162 166IstinadlarSahinian Zarian ve Ghazarian 1978 seh 71 Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi Hewsen adli istinad ucun metn gosterilmeyib Fasmerin etimoloji lugeti 2019 09 23 tarixinde Istifade tarixi 2015 03 15 Kamandar Serifli filologiya elmleri doktoru Qanli illerin deyerli abidesi Xalq Cebhesi 2015 8 yanvar S 14 Ermeni vandalizmi Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Isler Idaresinin Prezident kitabxanasi olu kecid Hemcinin baxErmeni Qriqorian Kilsesi Ermeni ehalisinin tarixi miqrasiyasi Azerbaycanlilarin Qerbi Azerbaycandan deportasiyasiVikianbarda Uckilse kafedrali ile elaqeli mediafayllar var