Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Qahir (899, Bağdad – 18 oktyabr 950 və ya 951, Bağdad) - Abbasi xəlifəsi
| Qahir | |
|---|---|
| ərəb. القاهر بالله | |
 | |
Bağdad xəlifəsi | |
| 932 – 950 | |
| Əvvəlki | Müqtədir |
| Sonrakı | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | qubernator, Xəlifə |
| Atası | Mütəzid |
| Ailəsi | Abbasilər |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Əbu Mənsur Məhəmməd əl-Qahir Billah ibn Əhməd əl-Mutəzid ibn Təlhə əl-Müvəffəqin anası Fitnə bərbər tayfasından olan cariyə idi. 929-cu ildə qardaşı Muktədir Billah hakimiyyətdən uzaqlaşdırıldıqdan sonra o, xəlifə təyin edilmişdir. Lakin saray əyanlarının narazılığı, eləcə də üsyançıların yeni xəlifədən bəxşiş və bir illik maaşlarının ödənməsi tələbi vəziyyəti ağırlaşdırmışdır. Nəticədə cəmi iki gün hakimiyyətdə qalan Qahir Billah, Əbul Heyca Abdullah ibn Hamdanın sayəsində üsyançıların əlindən qaçaraq sarayı tərk etmişdi.
Yenidən hakimiyyətə gətirilən Muktədir Billah və böyük nüfuz sahibi vəzir Munis əl-Müzəffər arasında tezliklə yaranan münaqişə çox keçmədən müharibəyə çevrilmişdi. Munis 932-ci ildə xəlifə sarayını ələ keçirmiş, Muktədir öldürülmüşdü.
Vəzir, Muktədirin oğlu Əbul Abbası yeni xəlifə təyin etmək istəyirdi. Çünki o, uşaqlıqdan Munisin nəzarəti altında böyümüşdü, ağıllı və savadlı idi. Lakin Munisin müttəfiqi Əbu Yaqub İshaq ibn İsmail Növbəxti onu bu fikrindən daşındırmışdı. Muktədirin hakimiyyəti zamanı onun ailəsi xilafətdaxili siyasətə müdaxilə etdiyindən, tez-tez üsyanlar baş verirdi. Muktədirin anası siyasi nüfuza sahib olsa da, çoxlarının ondan xoşu gəlmirdi. Odur ki, yeni seçiləcək xəlifənin siyasi cəhətdən bu ailənin təsirindən azad olması lazım idi. Növbəxtinin əsas gətirdiyi bu amillər Munisin seçiminə böyük təsir göstərmiş və onun təkidi ilə Qahir Billah yenidən xəlifə elan edilmişdi. Qahir hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra ibn Mukləni vəzir, Əli ibn Yelbakı hacib təyin etmişdi. Qısa müddət ərzində Muktədirin anası ilə yanaşı, ailəsinin var-dövləti müsadirə olunmuş, üzvləri isə ev dustağı kimi nəzarətdə saxlanılmışlar.
Qahir Billahın xasiyyətinə yaxşı bələd olan Munis ona etibar etmirdi. Bir gün şəxsən özünün və ətrafındakı insanların onun qəzəbinə tuş gələcəyinə şübhəsi yox idi. Həqiqətən də, bir müddət sonra Qahir Muktədirin hakimiyyəti dövründə müxtəlif yerlərə sürgün edilən və ya paytaxtdan qaçan nüfuzlu insanları ətrafına toplamağa başlamışdı. Bunlardan Əbu Abdullah əl-Bəridi, Harun ibn Ğarib, Məhəmməd ibn Yaqut xəlifənin sayəsində sərbəstlik və çoxlu var-dövlət əldə etmişdilər. Xəlifənin bu addımları Munis əl-Muzəffər, vəziri İbn Muklə, Yelbak və oğlu Əlidə narahatlıq doğurmuşdu. Əli ibn Yelbak xəlifənin qapısına növbətçilər təyin etmiş və saraya gəlib-gedənləri nəzarətə götürmüşdü. Bununla kifayətlənməyərək, saraydakı xidmətçilərin maaşını da azaltmışdı. Baş verənlərdən xəbər tutan Qahir Məhəmməd ibn Yaqutun dəstəyi ilə vəziri İbn Muklə istisna olmaqla, digərlərini həbs etdirmiş, evlərini yandırtmışdı. Yüksək çinli əyanları zindana saldıran xəlifə onların yerinə Əbu Cəfər Məhəmməd ibn Qasımı vəzir, Səllamə ət-Tolunini hacib (sarayın keşikçibaşı), Əbul Abbas Əhməd ibn Xaqanı sahibuş-şurta (polis rəisi) təyin etmişdi. Lakin Munis əl-Muzəffərin tərəfdarları və ona yaxın ordu birləşmələri onun sərbəst buraxılması tələbi ilə xəlifəyə qarşı qiyam qaldırmışlar. Xəlifə bu tələbi yerinə yetirmək əvəzinə, həbs etdirdiyi əyanların başını kəsdirərək, Bağdadda nümayiş etdirmişdi.
Lakin xəlifənin vəzir İbn Muklənin tapılaraq həbs edilməsi istiqamətindəki səyləri boşa çıxmışdı. Nəticədə 934-cü ildə İbn Muklə xəlifəni hakimiyyətdən uzaqlaşdırmaq üçün Sacilər və Hucerilərlə anlaşmışdı. Sarayın mühasirəyə alındığını görən xəlifə qaçmaq istəsə də, buna nail ola bilməmiş və həbs edilmişdi. Taxtdan əl çəkmək istəmədiyi üçün yeni xəlifə elan edilən Razi Billahın əmri ilə gözləri çıxarılmışdı. Qahir Billah on altı il kor vəziyyətdə həbsdə qalmış, 950-ci ildə vəfat edərək atası Mutəzid Billahın yanında dəfn olunmuşdu.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Qahir 899 Bagdad 18 oktyabr 950 ve ya 951 Bagdad Abbasi xelifesiQahirereb القاهر بالله Bagdad xelifesi932 950EvvelkiMuqtedirSonrakiSexsi melumatlarDogum tarixi 899Dogum yeri BagdadVefat tarixi 950Vefat yeri BagdadFealiyyeti qubernator XelifeAtasi MutezidAilesi Abbasiler Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiEbu Mensur Mehemmed el Qahir Billah ibn Ehmed el Mutezid ibn Telhe el Muveffeqin anasi Fitne berber tayfasindan olan cariye idi 929 cu ilde qardasi Muktedir Billah hakimiyyetden uzaqlasdirildiqdan sonra o xelife teyin edilmisdir Lakin saray eyanlarinin naraziligi elece de usyancilarin yeni xelifeden bexsis ve bir illik maaslarinin odenmesi telebi veziyyeti agirlasdirmisdir Neticede cemi iki gun hakimiyyetde qalan Qahir Billah Ebul Heyca Abdullah ibn Hamdanin sayesinde usyancilarin elinden qacaraq sarayi terk etmisdi Yeniden hakimiyyete getirilen Muktedir Billah ve boyuk nufuz sahibi vezir Munis el Muzeffer arasinda tezlikle yaranan munaqise cox kecmeden muharibeye cevrilmisdi Munis 932 ci ilde xelife sarayini ele kecirmis Muktedir oldurulmusdu Vezir Muktedirin oglu Ebul Abbasi yeni xelife teyin etmek isteyirdi Cunki o usaqliqdan Munisin nezareti altinda boyumusdu agilli ve savadli idi Lakin Munisin muttefiqi Ebu Yaqub Ishaq ibn Ismail Novbexti onu bu fikrinden dasindirmisdi Muktedirin hakimiyyeti zamani onun ailesi xilafetdaxili siyasete mudaxile etdiyinden tez tez usyanlar bas verirdi Muktedirin anasi siyasi nufuza sahib olsa da coxlarinin ondan xosu gelmirdi Odur ki yeni secilecek xelifenin siyasi cehetden bu ailenin tesirinden azad olmasi lazim idi Novbextinin esas getirdiyi bu amiller Munisin secimine boyuk tesir gostermis ve onun tekidi ile Qahir Billah yeniden xelife elan edilmisdi Qahir hakimiyyeti ele aldiqdan sonra ibn Mukleni vezir Eli ibn Yelbaki hacib teyin etmisdi Qisa muddet erzinde Muktedirin anasi ile yanasi ailesinin var dovleti musadire olunmus uzvleri ise ev dustagi kimi nezaretde saxlanilmislar Qahir Billahin xasiyyetine yaxsi beled olan Munis ona etibar etmirdi Bir gun sexsen ozunun ve etrafindaki insanlarin onun qezebine tus geleceyine subhesi yox idi Heqiqeten de bir muddet sonra Qahir Muktedirin hakimiyyeti dovrunde muxtelif yerlere surgun edilen ve ya paytaxtdan qacan nufuzlu insanlari etrafina toplamaga baslamisdi Bunlardan Ebu Abdullah el Beridi Harun ibn Garib Mehemmed ibn Yaqut xelifenin sayesinde serbestlik ve coxlu var dovlet elde etmisdiler Xelifenin bu addimlari Munis el Muzeffer veziri Ibn Mukle Yelbak ve oglu Elide narahatliq dogurmusdu Eli ibn Yelbak xelifenin qapisina novbetciler teyin etmis ve saraya gelib gedenleri nezarete goturmusdu Bununla kifayetlenmeyerek saraydaki xidmetcilerin maasini da azaltmisdi Bas verenlerden xeber tutan Qahir Mehemmed ibn Yaqutun desteyi ile veziri Ibn Mukle istisna olmaqla digerlerini hebs etdirmis evlerini yandirtmisdi Yuksek cinli eyanlari zindana saldiran xelife onlarin yerine Ebu Cefer Mehemmed ibn Qasimi vezir Sellame et Tolunini hacib sarayin kesikcibasi Ebul Abbas Ehmed ibn Xaqani sahibus surta polis reisi teyin etmisdi Lakin Munis el Muzefferin terefdarlari ve ona yaxin ordu birlesmeleri onun serbest buraxilmasi telebi ile xelifeye qarsi qiyam qaldirmislar Xelife bu telebi yerine yetirmek evezine hebs etdirdiyi eyanlarin basini kesdirerek Bagdadda numayis etdirmisdi Lakin xelifenin vezir Ibn Muklenin tapilaraq hebs edilmesi istiqametindeki seyleri bosa cixmisdi Neticede 934 cu ilde Ibn Mukle xelifeni hakimiyyetden uzaqlasdirmaq ucun Saciler ve Hucerilerle anlasmisdi Sarayin muhasireye alindigini goren xelife qacmaq istese de buna nail ola bilmemis ve hebs edilmisdi Taxtdan el cekmek istemediyi ucun yeni xelife elan edilen Razi Billahin emri ile gozleri cixarilmisdi Qahir Billah on alti il kor veziyyetde hebsde qalmis 950 ci ilde vefat ederek atasi Mutezid Billahin yaninda defn olunmusdu Istinadlar