Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kinabalu dağı (malay Gunung Kinabalu) — Cənub-şərqi Asiyada Kalimantan adasında yerləşən məşhur dağlardan biri. Dağ ştatı ərazisində yerləşir və Kinabalu parkı kimi Ümumdünya irsinə daxildir. Kinabalu Kalimantanın Kroker silsiləsində ən yüksək zirvədir və Malay arxipelaqında eləcə də, Malayziyada ən hündür dağdır. Kinabalu həmçinin topoqrafik əhəmiyyətinə görə dünyada ən məşhur 20 dağ arasında yer alır.
| Kinabalu | |
|---|---|
| malay Gunung Kinabalu | |
 Kinabalu dağı | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 4096 m |
| İlk fəthi | 1851 mart Hyu Lou (zirvənin yaylası) 1888 Con Uaythed (ən yüksək zirvəni) |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Malayziya |
| Region | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1997-ci ildə peyk texnologiyasından istifadə etməklə, dağın zirvəsinin (Lou zirvəsi kimi adlandırılır) dəniz səviyyəsindən hndürlüyünün 4096 metr olduğu bildirildi. Bu vaxta qədər isə dağın hündürlüyü 4101 metr olaraq göstərilirdi.
Kinabalu dağı Kinabalu dağlıq alp çəmənlikləri daxildir. Dağ və onun ətraf əraziləri dünyada ən əhəmiyyətli bioloji yerlər arasındadır. Bu ərazilərdə 5000 və 6000 növ arası bitki, 326 növ quş və 100-dən çox məməli növü müəyyən edilib. Vəhşi təbiətin çoxlu növləri arasında Rafflesia bitkisi və kimi məşhur növlər də yer alır. Kinabalu dağı YUNESKO-nun Ümumdünya irsi statusunu alıb.
Lou zirvəsini yaxşı fiziki drumu olan şəxs asanlıqla fəth edə bilər. Dağın əsas marşrutu üzrə istənilən zirvəni alpinizm ləvazimatları olmadan dırmaşmaq olar.Dağ massivi boyu digər zirvələri fəth etmək üçün isə xüsusi bacarıq tələb olunur.
Tarixi
Britaniya koloniya inzibatçısı Hyu Lounun 1851-ci ilin martında Kinabalu dağının yaylasına çıxması qeydə alınıb. Lou dağın ən yüksək zirvəsini hesablamayıb. 1858-ci ilin aprel iyul aylarında Hyu Bruneydəki Briyaniya konsulu Con Spenser ilə 2 başqa zivəni fəth edib. Kinabalunun ən yüksək zirvəsi zooloq Con Uaythed tərəfindən 1888-ci ildə fəth edilib. Britaniyalı botanik 1910-cu ilin fevralında Kinabalunu fəth edən ilk botanik və ilk qadın oldu.
Botanik Con Korner 1961-1964-cü illərdə bu dağda Böyük Britaniya Kral Cəmiyyətinin iki mühüm ekspedisiyasına başçılıq edib.Kinabalu Milli Parkı 1964-cü ildə yaradılıb və 2000-ci ildə Ümumdünya irsi siyahısına əlavə edilib.
Flora və fauna
Kinabalunun flora arealı adi əncir ağacları və həşəratla qidalanan küpəotu bitkiləri də daxil olmaqla müxtəlif növ bitkilərdən ibarətdir. 2600 və 3000 metr hündürlüyü olan ərazilərdə iynəyarpaqlı Dacrydium gibbsiae, kiçik kol bitkiləri, mamırlar, şibyələr, ayıpəncəsi və ayıdöşəyi kimi qısaboylu ağaclar olan qat yerləşir. Yüksək qayalı yamaclarda dünyanın ən müxtəlif səhləbkimilərinə rast gəlinir. Bəzi bitkilər endemikdir ( onlara yalnız Kinabalu Milli Parkının ərazisində rast gəlinir).
Bitkilərin müxtəlifliyi kimi həmçinin quşların və məməlilərin də müxtəlif növləri burada yaşayır. Kərgədan quşu, Spilornis kinabaluensis, dulit qurbağaağız, qaşlı cəngəllik milçəktutanı və başıaçıq gülən qaratoyuq da daxil olmaqla, Kinabalu Milli Parkında 326 quş növü mövcuddur. İyirmi dörd quş növünə əsasən dağda rast gəlinir. Dağ daha çox hündür ağaclarda yaşayan dörd böyük meymundan biri olan oranqutan da daxil olmaqla, 100-ə yaxın məməli heyvanın məskunlaşdığı ərazidir. Digər məməlilərə maralın üç növü, Malay sincabı , kiçik caynaqlı şərq samuru və benqal pişiyi daxildir. Endemik məməlilərə isə qara yereşən və Kalimantan porsuğu daxildir.
Bu dağ zonasında torpaq ilbizinin ən azı 26 növü mövcuddur.
İstinadlar
- "World Top 50 Most Prominent Peaks" 2022-06-15 at the Wayback Machine Peaklist.org. Yoxlanılıb 2015-11-28.
- & Fransis Lyu 2000. Globetrotter Visitor's Guide – Kinabalu Park. New Holland Publishers (UK) Ltd.
- UNESCO World Heritage Centre. "Kinabalu Park". 2017-05-29 tarixində . İstifadə tarixi: 28 noyabr 2015.
- Michael Aquino. "Mount Kinabalu, Malaysia". About.com Travel. 2015-04-04 tarixində . İstifadə tarixi: 28 noyabr 2015.
- "Mount Kinabalu - revered abode of the dead". 2010-09-21 tarixində . İstifadə tarixi: 28 noyabr 2015.
- Richmond, S. (2010). Mt Kinabalu & Kinabalu National Park 2014-03-04 at the Wayback Machine. In: Malaysia, Singapore & Brunei. Lonely Planet. . səh. 357–364.
- "Kinabalu Park". 2016-05-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-28.
- Liew, T.S., M. Schilthuizen & M. bin Lakim, 2010. The determinants of land snail diversity along a tropical altitudinal gradient: insularity, geometry, and niches. Journal of Biogeography, 37: 1071-1078 doi: 10.1111/j.1365-2699.200902243.x
Xarici keçidlər
- Kinabalu dağının saytı
- Sabah ştatının parklarının saytı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kinabalu dagi malay Gunung Kinabalu Cenub serqi Asiyada Kalimantan adasinda yerlesen meshur daglardan biri Dag stati erazisinde yerlesir ve Kinabalu parki kimi Umumdunya irsine daxildir Kinabalu Kalimantanin Kroker silsilesinde en yuksek zirvedir ve Malay arxipelaqinda elece de Malayziyada en hundur dagdir Kinabalu hemcinin topoqrafik ehemiyyetine gore dunyada en meshur 20 dag arasinda yer alir Kinabalumalay Gunung KinabaluKinabalu dagiUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 4096 mIlk fethi 1851 mart Hyu Lou zirvenin yaylasi 1888 Con Uaythed en yuksek zirveni Yerlesmesi6 06 00 sm e 116 33 00 s u Olke MalayziyaRegionKinabalu Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1997 ci ilde peyk texnologiyasindan istifade etmekle dagin zirvesinin Lou zirvesi kimi adlandirilir deniz seviyyesinden hndurluyunun 4096 metr oldugu bildirildi Bu vaxta qeder ise dagin hundurluyu 4101 metr olaraq gosterilirdi Kinabalu dagi Kinabalu dagliq alp cemenlikleri daxildir Dag ve onun etraf erazileri dunyada en ehemiyyetli bioloji yerler arasindadir Bu erazilerde 5000 ve 6000 nov arasi bitki 326 nov qus ve 100 den cox memeli novu mueyyen edilib Vehsi tebietin coxlu novleri arasinda Rafflesia bitkisi ve kimi meshur novler de yer alir Kinabalu dagi YUNESKO nun Umumdunya irsi statusunu alib Lou zirvesini yaxsi fiziki drumu olan sexs asanliqla feth ede biler Dagin esas marsrutu uzre istenilen zirveni alpinizm levazimatlari olmadan dirmasmaq olar Dag massivi boyu diger zirveleri feth etmek ucun ise xususi bacariq teleb olunur TarixiBritaniya koloniya inzibatcisi Hyu Lounun 1851 ci ilin martinda Kinabalu daginin yaylasina cixmasi qeyde alinib Lou dagin en yuksek zirvesini hesablamayib 1858 ci ilin aprel iyul aylarinda Hyu Bruneydeki Briyaniya konsulu Con Spenser ile 2 basqa ziveni feth edib Kinabalunun en yuksek zirvesi zooloq Con Uaythed terefinden 1888 ci ilde feth edilib Britaniyali botanik 1910 cu ilin fevralinda Kinabalunu feth eden ilk botanik ve ilk qadin oldu Botanik Con Korner 1961 1964 cu illerde bu dagda Boyuk Britaniya Kral Cemiyyetinin iki muhum ekspedisiyasina basciliq edib Kinabalu Milli Parki 1964 cu ilde yaradilib ve 2000 ci ilde Umumdunya irsi siyahisina elave edilib Flora ve faunasallanan boyuk kupesi Kinabalunun flora areali adi encir agaclari ve heseratla qidalanan kupeotu bitkileri de daxil olmaqla muxtelif nov bitkilerden ibaretdir 2600 ve 3000 metr hundurluyu olan erazilerde iyneyarpaqli Dacrydium gibbsiae kicik kol bitkileri mamirlar sibyeler ayipencesi ve ayidoseyi kimi qisaboylu agaclar olan qat yerlesir Yuksek qayali yamaclarda dunyanin en muxtelif sehlebkimilerine rast gelinir Bezi bitkiler endemikdir onlara yalniz Kinabalu Milli Parkinin erazisinde rast gelinir Kinabalu daginda yasayan dag delesi Bitkilerin muxtelifliyi kimi hemcinin quslarin ve memelilerin de muxtelif novleri burada yasayir Kergedan qusu Spilornis kinabaluensis dulit qurbagaagiz qasli cengellik milcektutani ve basiaciq gulen qaratoyuq da daxil olmaqla Kinabalu Milli Parkinda 326 qus novu movcuddur Iyirmi dord qus novune esasen dagda rast gelinir Dag daha cox hundur agaclarda yasayan dord boyuk meymundan biri olan oranqutan da daxil olmaqla 100 e yaxin memeli heyvanin meskunlasdigi erazidir Diger memelilere maralin uc novu Malay sincabi kicik caynaqli serq samuru ve benqal pisiyi daxildir Endemik memelilere ise qara yeresen ve Kalimantan porsugu daxildir Bu dag zonasinda torpaq ilbizinin en azi 26 novu movcuddur Istinadlar World Top 50 Most Prominent Peaks 2022 06 15 at the Wayback Machine Peaklist org Yoxlanilib 2015 11 28 amp Fransis Lyu 2000 Globetrotter Visitor s Guide Kinabalu Park New Holland Publishers UK Ltd UNESCO World Heritage Centre Kinabalu Park 2017 05 29 tarixinde Istifade tarixi 28 noyabr 2015 Michael Aquino Mount Kinabalu Malaysia About com Travel 2015 04 04 tarixinde Istifade tarixi 28 noyabr 2015 Mount Kinabalu revered abode of the dead 2010 09 21 tarixinde Istifade tarixi 28 noyabr 2015 Richmond S 2010 Mt Kinabalu amp Kinabalu National Park 2014 03 04 at the Wayback Machine In Malaysia Singapore amp Brunei Lonely Planet ISBN 1741048877 seh 357 364 Kinabalu Park 2016 05 20 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 28 Liew T S M Schilthuizen amp M bin Lakim 2010 The determinants of land snail diversity along a tropical altitudinal gradient insularity geometry and niches Journal of Biogeography 37 1071 1078 doi 10 1111 j 1365 2699 200902243 xXarici kecidlerKinabalu daginin sayti Sabah statinin parklarinin sayti