Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alma (lat. Malus) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Alma | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Alma | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Ümumi məlumat
Azərbaycanda almanın üç yüzə qədər müxtəlif növü və çeşidi vardır. Bunlardan altmışı sənaye üçün əhəmiyyətlidir. Digər şirəli meyvələrdən almanın üstünlüyü odur ki, onu bütün il boyu saxlayıb istifadə etmək mümkündür. Almanın yetişmə fəsli aşağıdakı kimidir: yay (iyul, avqust), payız (sentyabr, oktyabr), qış (noyabrdan fevral ayına qədər). Eyni sort alma iqlim şəraitindən asılı olaraq yetişmə dövrünü dəyişə bilər.
Almanın növündən və sortundan asılı olaraq rəngi, dadı və ətri müxtəlif olur.
Almadan təbii halda istifadə etməklə yanaşı, bir sıra qiymətli konservləşdirilmiş məhsullar – kompot, mürəbbə, povidlo, şirə, püre və s. hazırlanır.
Almanın və ondan hazırlanan müxtəlif konserv məhsullarının ürək zəifliyinə, qanazlığına, xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərinə, eləcə də vitamin azlığına çox yaxşı müalicəvi təsiri olur.
Azərbaycanın Quba rayonu əsas almaçılıq rayonu sayılır. Burada müxtəlif növ almalar yetişdirlir. Burada son dövrlər Quba regional aqrar elm mərkəzi tərəfindən "Frazer" layihəsi çərçivəsində Fransadan gətirilmiş müxtəlif alma, gilas və armud sortlarının tingliyi salınmışdır. Bu gün (Granny Smith), Fuci (Fuji), Conocold, Ağ renet, Reyn reneti, (Golden Delicious) sortlarının tingləri əkilmiş 24 hektarlıq alma bağı mövcuddur. Bununla yanaşı, daha 4,5 hektar sahədə fransız texnologiyası ilə salınmış pilot bağ becərilir. Rayonun əsas almaçılıq kəndi kimi I və II kəndləri daha çox tanınır.
Tərkibi
Almanın tərkibində 5–24%-ə qədər şəkər, 1,3%-ə yaxın üzvü turşular (alma, limon, kəhraba), pektin və aşı maddələri, B və C vitaminləri, karotin, mineral maddələrdən isə kalium, natrium və dəmir duzları vardır. Almada olan dəmir duzu böyük müalicəvi əhəmiyyətə malikdir. Almanın tərkibində olan şəkərin əsas hissəsini qlükoza və fruktoza təşkil edir ki, onlar da ürək-damar sistemi üçün çox faydalıdır. Almanın mineral tərkibi (mq/100 qr.) aşağıdakı şəkildədir: kalsium-3, mis-az miqdarda, dəmir-0,1, maqnezium-az miqdarda, fosfor-9,5, kalium-12,9, selen-0,4, natrium-1, sink-az miqdarda.
Növləri
- Malus angustifolia (Aiton) Michx.
- (Rehder) Rehder
- (Rehder) Rehder
- Malus asiatica Nakai
- Malus baccata (L.) Borkh.
- (Rehder) T.C.Ku
- Malus bracteata Rehder
- Vassilcz.
- Malus coronaria (L.) Mill.
- Rehder
- C.L.Li
- Borkh.
- Rehder
- Mədəni alma (Malus domestica Borkh.)
- Malus doumeri (Bois) A.Chev.
- Malus florentina (Zuccagni) C.K.Schneid.
- Malus floribunda Siebold ex Van Houtte
- Malus fusca (Raf.) C.K.Schneid.
- Malus glabrata Rehder
- Malus glaucescens Rehder
- Malus halliana Koehne
- Malus honanensis Rehder
- Malus hupehensis (Pamp.) Rehder
- Malus ioensis (Alph.Wood) Britton
- Rehder
- J.Q.Deng & J.Y.Hong
- Malus kansuensis (Batalin) C.K.Schneid.
- (Rehder) T.C.Ku & Spongberg
- Al.Fed. & Fed.
- Malus komarovii (Sarg.) Rehder
- Malus lancifolia Rehder
- S.Z.Huang
- Malus mandshurica (Maxim.) Kom. ex Juz.
- (Maxim.) Kom. ex Skvortsov
- (Hand.-Mazz.) Rehder
- Makino
- Uglitzk.
- T.C.Ku
- Malus niedzwetzkyana Dieck ex Koehne
- Hand.-Mazz.
- Uglitzk. ex Juz.
- Juz.
- Rehder
- (Pall.) Borkh.
- Malus prattii (Hemsl.) C.K.Schneid.
- (Willd.) Borkh.
- Malus pumila Mill.
- (Münchh.) C.K.Schneid.
- (E.Barbier) Rehder
- (CarriŠre) Rehder
- Malus rockii Rehder
- Kom. ex Juz.
- Malus sargentii Rehder
- Malus sieboldii (Regel) Rehder
- (Matsum.) Asami
- Malus sieversii (Ledeb.) M.Roem.
- Malus sikkimensis (Wenz.) Koehne ex C.K.Schneid.
- (L.H.Bailey) Britton
- (Sol.) Borkh.
- (Makino) Makino
- Malus sylvestris (L.) Mill.
- (Siebold) Siebold ex de Vriese
- Malus toringoides (Rehder) Hughes
- Malus transitoria (Batalin) C.K.Schneid.
- (Vassilcz.) T.T.Yu
- Malus trilobata (Labill. ex Poir.) C.K.Schneid.
- Malus tschonoskii (Maxim.) C.K.Schneid.
- Juz. & Popov
- Malus yunnanensis (Franch.) C.K.Schneid.
- Rehder
- (Matsum.) Rehder
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Alma deqiqlesdirme Alma lat Malus bitkiler aleminin gulcicekliler destesinin gulciceyikimiler fesilesine aid bitki cinsi AlmaElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste GulciceklilerFesile GulciceyikimilerYarimfesile GavalikimilerTriba Yarimtriba Cins AlmaBeynelxalq elmi adiMalus Mill 1754Sekil axtarisiITIS 25254NCBI 3749Umumi melumatAzerbaycanda almanin uc yuze qeder muxtelif novu ve cesidi vardir Bunlardan altmisi senaye ucun ehemiyyetlidir Diger sireli meyvelerden almanin ustunluyu odur ki onu butun il boyu saxlayib istifade etmek mumkundur Almanin yetisme fesli asagidaki kimidir yay iyul avqust payiz sentyabr oktyabr qis noyabrdan fevral ayina qeder Eyni sort alma iqlim seraitinden asili olaraq yetisme dovrunu deyise biler Almanin novunden ve sortundan asili olaraq rengi dadi ve etri muxtelif olur Almadan tebii halda istifade etmekle yanasi bir sira qiymetli konservlesdirilmis mehsullar kompot murebbe povidlo sire pure ve s hazirlanir Almanin ve ondan hazirlanan muxtelif konserv mehsullarinin urek zeifliyine qanazligina xroniki mede bagirsaq xesteliklerine elece de vitamin azligina cox yaxsi mualicevi tesiri olur Azerbaycanin Quba rayonu esas almaciliq rayonu sayilir Burada muxtelif nov almalar yetisdirlir Burada son dovrler Quba regional aqrar elm merkezi terefinden Frazer layihesi cercivesinde Fransadan getirilmis muxtelif alma gilas ve armud sortlarinin tingliyi salinmisdir Bu gun Granny Smith Fuci Fuji Conocold Ag renet Reyn reneti Golden Delicious sortlarinin tingleri ekilmis 24 hektarliq alma bagi movcuddur Bununla yanasi daha 4 5 hektar sahede fransiz texnologiyasi ile salinmis pilot bag becerilir Rayonun esas almaciliq kendi kimi I ve II kendleri daha cox taninir TerkibiAlmanin terkibinde 5 24 e qeder seker 1 3 e yaxin uzvu tursular alma limon kehraba pektin ve asi maddeleri B ve C vitaminleri karotin mineral maddelerden ise kalium natrium ve demir duzlari vardir Almada olan demir duzu boyuk mualicevi ehemiyyete malikdir Almanin terkibinde olan sekerin esas hissesini qlukoza ve fruktoza teskil edir ki onlar da urek damar sistemi ucun cox faydalidir Almanin mineral terkibi mq 100 qr asagidaki sekildedir kalsium 3 mis az miqdarda demir 0 1 maqnezium az miqdarda fosfor 9 5 kalium 12 9 selen 0 4 natrium 1 sink az miqdarda NovleriMalus angustifolia Aiton Michx Rehder Rehder Rehder Rehder Malus asiatica Nakai Malus baccata L Borkh Rehder T C Ku Malus bracteata Rehder Vassilcz Malus coronaria L Mill Rehder C L Li Borkh Rehder Medeni alma Malus domestica Borkh Malus doumeri Bois A Chev Malus florentina Zuccagni C K Schneid Malus floribunda Siebold ex Van Houtte Malus fusca Raf C K Schneid Malus glabrata Rehder Malus glaucescens Rehder Malus halliana Koehne Malus honanensis Rehder Malus hupehensis Pamp Rehder Malus ioensis Alph Wood Britton Rehder J Q Deng amp J Y Hong Malus kansuensis Batalin C K Schneid Rehder T C Ku amp Spongberg Al Fed amp Fed Malus komarovii Sarg Rehder Malus lancifolia Rehder S Z Huang Malus mandshurica Maxim Kom ex Juz Maxim Kom ex Skvortsov Hand Mazz Rehder Makino Uglitzk T C Ku Malus niedzwetzkyana Dieck ex Koehne Hand Mazz Uglitzk ex Juz Juz Rehder Pall Borkh Malus prattii Hemsl C K Schneid Willd Borkh Malus pumila Mill Munchh C K Schneid E Barbier Rehder CarriSre Rehder Malus rockii Rehder Kom ex Juz Malus sargentii Rehder Malus sieboldii Regel Rehder Matsum Asami Malus sieversii Ledeb M Roem Malus sikkimensis Wenz Koehne ex C K Schneid L H Bailey Britton Sol Borkh Makino Makino Malus sylvestris L Mill Siebold Siebold ex de Vriese Malus toringoides Rehder Hughes Malus transitoria Batalin C K Schneid Vassilcz T T Yu Malus trilobata Labill ex Poir C K Schneid Malus tschonoskii Maxim C K Schneid Juz amp Popov Malus yunnanensis Franch C K Schneid Rehder Matsum RehderIstinadlarHemcinin bax