Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şahbulaq Qıfılı saray kompleksi — Qarabağ xanlarının yay iqamətgahlarından biri. Ağdamın Şahbulaq yaylağında yerləşir.
| Şahbulaq Qıfılı saray kompleksi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Ağdam |
| Yerləşir | Şahbulaq |
| Sifarişçi | Pənahəli xan |
| Tikilmə tarixi | 1751-1752 |
| Vəziyyəti | xarabalıqları qalıb |
| Rəsmi sayt | tigranakert.am |
| Kateqoriya | Arxeoloji abidə |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Saray kompleksi əsasən yaşayış evlərindən, bazar, hamam və məsciddən ibarət idi. Tikintisi iki ilə, yəni 1751–1752-ci illərdə başa çatmışdır. Bu abidə kompleksi bütün məşhur elmi ədəbiyyatda Şahbulaq Qıfılı adlanır. Kompleksin mühafizə divarları yaxınlığında xan sarayı yerləşirdi. Bəzi tarixi mənbələrə və xalq arasındakı deyimlərə əsasən, xan sarayının tikildiyi ərazidəki bulağın əvvəlki adı "Qıfıl-kilid" olmuşdur. Kompleks burada inşa edilən zaman onun adı da bu bulağın adından götürülmüşdür. Tarixi mənbələrdə göstərilir ki,
 |  |
Saray binası plana əsasən düzbucaqlı formaya malikdir. Quruluşunda kilidi xatırladan elementlərdən istifadə olunmuşdur. Divarların hündürlüyü 7 metr, qüllələrin hündürlüyü isə 8,5 metr idi. Kompleksin girişi şərq divarının mərkəzindən qoyulmuşdur. Girişin ətrafında çöl hissədən ikimərtəbəli qüllə formasın tikinti də mövcud idi. Şahbulaq Qıfılının şimal-qərbində, bulağın yaxınlığında kiçik ibadət zalından və küləfrəngidən ibarət çox da böyük olmayan bir məscid də inşa edildiyi müəyyən edilib. Bəzi mənbələrdə 1758-ci ildə Qarabağ xanlığının yaradıcısı və rəhbəri, böyük sərkərdə, Azərbaycanın milli liderlərindən biri Qarabağlı Pənahəli xanın vəfat etdikdən sonra, məhz burada dəfn edildiyi güman edilir.
Vəziyyəti
Tədqiqatçıların qənaətinə görə, Şahbulaq Qıfıl saray kompleksinin memarlıq üslubu Qarabağ memarlığının, xüsusilə də Şuşa şəhərinin memarlığının davamı və tərkib hissəsidir. Bu abidə kompleksi I Qarabağ müharibəsinə qədər yaxşı mühafizə edilib saxlanmışdı. Ancaq Ermənistan tərəfindən işğal edildikdən sonra Ermənistan Ekspedisiya Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun əməkdaşları bütün işğal edilmiş ərazilərə ezam edilərək ərazilərimizdə mövcud olan memarlıq və arxeoloji abidələri erməniləşdirdilər, ya da tamamilə dağıtdılar. Bu abidələrdən biridə Qıfıl sarayıdır. Komplekdən mühafizə divarlarından başqa bir şey qalmamışdır. Ermənistan mənbələrinin məlumatına görə, bu planın həyata keçirilməsinə Ermənistanın "Erkir" ictimai təşkilatlar birliyi maliyyə dəstəyi göstərib. Şahbulaq saray kompleksi 1993-cü ildə ermənilər tərəfindən işğal edildikdən sonra kompleksin daxilindəki məscid, hamam, Xan sarayı və bəzi yaşayış evləri sökülüb dağıdılmışdır. Yalnız kompleksin mühafizə divarları qalmışdır. 2006-cı ildə Ermənistan Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun ekspedisiyası Şahbulaq yaylağına ezam edildikdən sonra erməni alimləri orada aparılan qazıntıların nəticəsi olaraq iddia etdilər ki, guya "qədim erməni dövlətinin paytaxtlarından" biri olan Tiqranakert elə Şahbulaq yaylağında "gizlənibmiş". Həmin vaxta qədər erməni alimləri birmənalı olaraq bəyan edirdilər ki, Tiqranakert şəhərinin qalıqları Türkiyə ərazisində Diyarbəkir şəhərinin yaxınlığındadır. Deməli, ermənilərin "qədim paytaxtları" da gizlicə sürüşə-sürüşə gəlib Şahbulaq yaylağına çıxıbmış. 20 noyabr 2020-ci ildə Ağdam rayonunun işğaldan azad edilməsi nəticəsində Şahbulaq sarayı da işğaldan qurtulmuşdur. İkinci Qarabağ müharibəsini yekunlaşdıran 10 noyabr 2020-ci il tarixli Azətbaycan-Rusiya-Ermənistan birgə bəyanatına əsasən Qıfıl sarayının yerləşdiyi Ağdam rayonu 20 noyabrda Azərbaycanın nəzarətinə keçmişdir.
Memarlıq üslubu
Tədqiqatçıların qənaətinə görə Şahbulaq Qıfıl saray kompleksinin memarlıq üslubu Qarabağ memarlığının, xüsusilə də Qarabağın mərkəzi Şuşa şəhərinin memarlığının davamı və tərkib hissəsidir. Bu abidə kompleksi I Qarabağ müharibəsinə qədər yaxşı mühafizə edilib saxlanmışdı. Hətta Sovetlər dönəmində Ağdam rayonuna gələn bütün əcnəbi qonaqlar bu abidəni ziyarət edirdilər. Abidə kompleksi həmişə diqqət mərkəzində olduğundan bir növ Ağdam rayonunun simvoluna çevrilmişdi. Saray kompleksi yerli inşaat materialları olan əhəngdən və dağ daşlarından inşa olunmuşdu. Kompleksi "Kilid"-qıfıl adlandırmışdılar. Bəzi tarixi mənbələrə və xalq arasındakı deyimlərə görə, xan sarayı kompleksinin tikildiyi ərazidəki bulağın əvvəlki adı "Qıfıl-kilid" olmuşdur. Kompleks burada inşa edilən zaman onun adı da bu bulağın adından götürülmüşdür. Saray kompleksinin planında və quruluşunda da kilidi xatırladan elementlərdən istifadə olunmuşdur.
İstinadlar
- Feriska. "Şahbulaq Qıfılı saray kompleksi". Haqqinda.az. 12.01.2015. 2022-03-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-21.
- "Şahbulaq Qıfılı saray kompleksi - Qarabağ abidələri". goyce.az. 03.06.2019. 2022-03-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-21.
- . ngoccupiedculture.az. 11 May 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 may 2021.
- "27 ildən sonra Ağdam rayonu erməni işğalından azad olundu". konkret.az. 10.11.2020. 2021-09-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-21.
- "Şahbulaq Qıfılı saray kompleksi - Qarabağ abidələri". goyce.az. 26 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 10 may 2021.
Xarici keçidlər
- "Qarabağ xanlığının yay iqamətgahı - Şahbulaq qalası". www.medeniyyettv.az. İstifadə tarixi: 10 may 2021.
- "arabağ xanlığının yay iqamətgahı". medeniyyet.az. İstifadə tarixi: 10 may 2021.
- "Qarabağ xanlığının yay iqamətgahı – Şahbulaq qalası". goyce.az. İstifadə tarixi: 10 may 2021.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sahbulaq Qifili saray kompleksi Qarabag xanlarinin yay iqametgahlarindan biri Agdamin Sahbulaq yaylaginda yerlesir Sahbulaq Qifili saray kompleksi40 03 55 sm e 46 54 20 s u Olke AzerbaycanSeher AgdamYerlesir SahbulaqSifarisci Penaheli xanTikilme tarixi 1751 1752Veziyyeti xarabaliqlari qalibResmi sayt tigranakert amAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiKateqoriyaArxeoloji abideEhemiyyetiYerli ehemiyyetli Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatSaray kompleksi esasen yasayis evlerinden bazar hamam ve mescidden ibaret idi Tikintisi iki ile yeni 1751 1752 ci illerde basa catmisdir Bu abide kompleksi butun meshur elmi edebiyyatda Sahbulaq Qifili adlanir Kompleksin muhafize divarlari yaxinliginda xan sarayi yerlesirdi Bezi tarixi menbelere ve xalq arasindaki deyimlere esasen xan sarayinin tikildiyi erazideki bulagin evvelki adi Qifil kilid olmusdur Kompleks burada insa edilen zaman onun adi da bu bulagin adindan goturulmusdur Tarixi menbelerde gosterilir ki Qarabag xani Penaheli xan Agdam seherinden 10 km aralida indiki Sah bulagi adi ile meshur olan bulagin yaxinliginda bir saray kompleksi tikdirmeyi qerara alir Bu saray Qarabag xanliginin menzil qerargahi bir nov istirahet merkezi olmali idi Cox kecmedi ki saray kompleksinin tikintisine baslanildi ve tez bir zamanda yekunlasdirildi Saray binasi plana esasen duzbucaqli formaya malikdir Qurulusunda kilidi xatirladan elementlerden istifade olunmusdur Divarlarin hundurluyu 7 metr qullelerin hundurluyu ise 8 5 metr idi Kompleksin girisi serq divarinin merkezinden qoyulmusdur Girisin etrafinda col hisseden ikimertebeli qulle formasin tikinti de movcud idi Sahbulaq Qifilinin simal qerbinde bulagin yaxinliginda kicik ibadet zalindan ve kulefrengiden ibaret cox da boyuk olmayan bir mescid de insa edildiyi mueyyen edilib Bezi menbelerde 1758 ci ilde Qarabag xanliginin yaradicisi ve rehberi boyuk serkerde Azerbaycanin milli liderlerinden biri Qarabagli Penaheli xanin vefat etdikden sonra mehz burada defn edildiyi guman edilir VeziyyetiTedqiqatcilarin qenaetine gore Sahbulaq Qifil saray kompleksinin memarliq uslubu Qarabag memarliginin xususile de Susa seherinin memarliginin davami ve terkib hissesidir Bu abide kompleksi I Qarabag muharibesine qeder yaxsi muhafize edilib saxlanmisdi Ancaq Ermenistan terefinden isgal edildikden sonra Ermenistan Ekspedisiya Arxeologiya ve Etnoqrafiya Institutunun emekdaslari butun isgal edilmis erazilere ezam edilerek erazilerimizde movcud olan memarliq ve arxeoloji abideleri ermenilesdirdiler ya da tamamile dagitdilar Bu abidelerden biride Qifil sarayidir Komplekden muhafize divarlarindan basqa bir sey qalmamisdir Ermenistan menbelerinin melumatina gore bu planin heyata kecirilmesine Ermenistanin Erkir ictimai teskilatlar birliyi maliyye desteyi gosterib Sahbulaq saray kompleksi 1993 cu ilde ermeniler terefinden isgal edildikden sonra kompleksin daxilindeki mescid hamam Xan sarayi ve bezi yasayis evleri sokulub dagidilmisdir Yalniz kompleksin muhafize divarlari qalmisdir 2006 ci ilde Ermenistan Arxeologiya ve Etnoqrafiya Institutunun ekspedisiyasi Sahbulaq yaylagina ezam edildikden sonra ermeni alimleri orada aparilan qazintilarin neticesi olaraq iddia etdiler ki guya qedim ermeni dovletinin paytaxtlarindan biri olan Tiqranakert ele Sahbulaq yaylaginda gizlenibmis Hemin vaxta qeder ermeni alimleri birmenali olaraq beyan edirdiler ki Tiqranakert seherinin qaliqlari Turkiye erazisinde Diyarbekir seherinin yaxinligindadir Demeli ermenilerin qedim paytaxtlari da gizlice suruse suruse gelib Sahbulaq yaylagina cixibmis 20 noyabr 2020 ci ilde Agdam rayonunun isgaldan azad edilmesi neticesinde Sahbulaq sarayi da isgaldan qurtulmusdur Ikinci Qarabag muharibesini yekunlasdiran 10 noyabr 2020 ci il tarixli Azetbaycan Rusiya Ermenistan birge beyanatina esasen Qifil sarayinin yerlesdiyi Agdam rayonu 20 noyabrda Azerbaycanin nezaretine kecmisdir Memarliq uslubuTedqiqatcilarin qenaetine gore Sahbulaq Qifil saray kompleksinin memarliq uslubu Qarabag memarliginin xususile de Qarabagin merkezi Susa seherinin memarliginin davami ve terkib hissesidir Bu abide kompleksi I Qarabag muharibesine qeder yaxsi muhafize edilib saxlanmisdi Hetta Sovetler doneminde Agdam rayonuna gelen butun ecnebi qonaqlar bu abideni ziyaret edirdiler Abide kompleksi hemise diqqet merkezinde oldugundan bir nov Agdam rayonunun simvoluna cevrilmisdi Saray kompleksi yerli insaat materiallari olan ehengden ve dag daslarindan insa olunmusdu Kompleksi Kilid qifil adlandirmisdilar Bezi tarixi menbelere ve xalq arasindaki deyimlere gore xan sarayi kompleksinin tikildiyi erazideki bulagin evvelki adi Qifil kilid olmusdur Kompleks burada insa edilen zaman onun adi da bu bulagin adindan goturulmusdur Saray kompleksinin planinda ve qurulusunda da kilidi xatirladan elementlerden istifade olunmusdur IstinadlarFeriska Sahbulaq Qifili saray kompleksi Haqqinda az 12 01 2015 2022 03 26 tarixinde Istifade tarixi 2020 12 21 Sahbulaq Qifili saray kompleksi Qarabag abideleri goyce az 03 06 2019 2022 03 26 tarixinde Istifade tarixi 2020 12 21 ngoccupiedculture az 11 May 2021 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 may 2021 27 ilden sonra Agdam rayonu ermeni isgalindan azad olundu konkret az 10 11 2020 2021 09 17 tarixinde Istifade tarixi 2020 12 21 Sahbulaq Qifili saray kompleksi Qarabag abideleri goyce az 26 March 2022 tarixinde Istifade tarixi 10 may 2021 Xarici kecidler Qarabag xanliginin yay iqametgahi Sahbulaq qalasi www medeniyyettv az Istifade tarixi 10 may 2021 arabag xanliginin yay iqametgahi medeniyyet az Istifade tarixi 10 may 2021 Qarabag xanliginin yay iqametgahi Sahbulaq qalasi goyce az Istifade tarixi 10 may 2021 Hemcinin baxQarabag xanligi Qarabag xan sarayi Agdam rayonu Sahbulaq qalasi