Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə . |
Merac (əl-İsra və-l-Mirac) (ərəbcədir, göyə qalxma, merac etmə deməkdir) – Hz. Muhəmmədin (s.a.v.) Büraq adlı əfsanəvi heyvanın belində Məkkədən Qüdsə (isra), oradan da səmaya ecazkar səyahətidir (meracın mənası da buradan irəli gəlir). Həmin hadisələrin şərəfinə qəməri təqvimi ilə rəcəb ayının 27-də dini bayram (ərəbcə id əl-merac, türkcə rəcəb bayramı) qeyd edilir. Hz. Muhəmmədin (s.a.v.) (cismən və ya ruhən) merac etməsinin xarakteri ətrafında ilahiyyatçılar arasında çoxdan bəri mübahisələr gedir.
Meracın lüğəvi mənası çıxmaq, yüksəlmək deməkdir. Bu hadisə isra da adlanır. İsra-gecə vaxtı yeriməyə deyilir. Bu böyük hadisə gecə vaxtı olduğu üçün ona İsra deyilmiş, Quranı Kərimdə bu ad ilə yad olunmuşdur.
"Qulunu gecə vaxtı məscidi Haramdan alaraq ayələrimizi göstərmək üçün ətrafını mübarək qıldığımız məscidi Əqsaya aparan Allahın şanı hər şeydən pakdır. Eşidən və görən Odur" (İsra Surəsi, 1).
Göy Tanrı inancından Xristianlığa, Zərdüştlükdən Yəhudiliyə, Mazdaizmdən İslama qədər bir çox inanc, göyü müqəddəs kimi qəbul etdi və ölmədən sonra ruhlarının göyə qalxdığına və əbədiyyətə çatdığına inanaraq göyü Tanrı və orada əbədi həyat üçün bir yer olaraq seçdi. Digər dünyaya, metafizik və ya cənnət aləminə səyahət edərək yüksəliş yaşayan insanlar Tanrı ilə görüşür və ilahi güclərdən faydalanaraq ilahi təlimlər və əmrlər alaraq yer üzünün həyatını təşkil etməyə çalışırlar. Merac, bu inanc və hekayələrin İslami əkslərindən biri olaraq görülür. İslam mədəniyyətindəki Miraçnamələr və xüsusilə Ardavirafnamə arasında çox paralellik var.
Merac bu mənada Peyğəmbərimizə (s.a.v
) məxsus olsa da, digər peyğəmbərlərin də xüsusi zamanlarda, dünya ilə əlaqədən ayrılaraq yüksək məqamlara yetişdikləri, mələklər aləmini seyr etdikləri olmuşdur. Belə müəyyən saatlarda qəlbin gözü üzündə maddi pərdələrdən ibarət olan bir sıra görmə şərtləri silinir, qulağın eşitmə qüdrətinin telləri dəyişir. Zaman və məkan məfhumları, məsafə ortadan qalxır. Peyğəmbər nurdan yaranmış, mələklərdən ibarət olan yanındakılarla ilahinin hüzuruna çıxar. Orada ilahi nur və Rəbbani feyz dəryasına dalar. Hərəmi akdəsə, Hazirai qüdsə ayaq basar. Ənbiyanın yeri belədir. Bu yer dərəcə dərəcə dəyişir. Peyğəmbərlər içərisində ən yüksək yer ola, Həzrəti Muhəmmə(s.a.v)də nəsib olmuşdur. Eləcə də səmavi kitablar içində ən mükəmməl və müqəddəs olan Qurani-Kərim ona nazil olmuşdur. Həzrəti İbrah(ə)im, Həzrəti Yaq(ə)ub, Həzrəti Mu(ə)sa və Həzrəti İ(ə)sa da, belə ilahi seyranlara yetişmiş böyük Peyğəmbərlərdir. Ancaq Həzrəti Peyğəmbər(s.a.v)in meracı hərtərəfli olaraq fərqlənən, ülviyyət və qüdsiyyətlə dolu olan bir hadisədir.
Merac haqqındakı mübahisələr
Meracın nə zaman baş verdiyi mübahisəlidir. Bəziləri[] onun hicrətdən üç, bəziləri[] isə bir il yarım əvvəl baş verdiyini söyləyirlər. Meracın harada baş verdiyi də mübahisəlidir. Bəziləri evində, bəziləri məscidi-şərifdə. Bəziləri isə Ümmühaninin evində olduğu zaman baş verdiyini söyləyirlər. Ruhu və ya bədəni ilə baş verdiyi, oyaq və ya yuxuda olduğu zaman həyata keçdiyi də mübahisəlidir. Hətta bəziləri[] Meracın bir neçə dəfə baş verdiyini qəbul edir, İsra və Meracın bir-birindən ayrı olduğunu söyləyirlər. Bu böyük hadisəni doğuran mübahisələrin səbəbi isə budur: İsra və ya Merac adlandırılan bu əsrarəngiz hadisə müsəlmanların dağınıq və azsaylı olduğu bir zamanda baş vermişdir. Digər tərəfdən bu hadisəni nəql edənlər hadisə baş verdiyi zaman ya çox kiçik yaşda idilər, yada heç anadan olmamışdılar. Bu hadisə Məkkədə baş vermişdi. Mədinəli ravilər (rəvayət edənlər) onu hicrətdən sonra başqalarından eşitmişdilər. Bu səbəblər hadisənin təfsilatı haqqında mübahisə yaratmışdır. Əsas cəhətlərdə fikir birliyində idilər. Hamsının qəbul etdiyinə görə, merac hicrətdən əvvəl, Rəcəb ayını iyirmi yeddinci Cümə günü gecəsi baş vermişdir.
Meracın ruhla baş verdiyinə inananlar azdır. Həzrəti Ayişə bu azlığın başında durur. O, bu barədə belə demişdir: "Rəsulu Əkrəmin cismi yerindən qalxmadı, ancaq ruhu ilə səmaya, yüksəklikliklərə çıxdı." İsra surəsində meracdan bəhs olunarkən:
"Sənə göstərdiyimiz o röyanı insanlar üçün bir imtahan qıldıq", buyurulmuşdur. Bununla bərabər röyanın rüyet (bir şeyi gözlə görmək) mənasında ola biləcəyini də nəzərdən qaçırmamaq lazımdır. Bəziləri[]Məkkədən Qüdsə qədər olan İsranın cisimlə, oradan göylərə çıxmasının isə ruhla olduğunu söyləmişdilər. Bəziləri[] isə göylərə lətif cəsədi ilə çıxdığını söyləmişdilər. Əksəriyyəti isə meracın cismlə vaqe olduğuna inanır. Bu barədə mülahizələr çoxdur.
Hadisəni nəql edənlər bu hədisi söyləyənlər, sufilər bir-birindən ayrı görüşlər irəli sürürlər. Bu barədə cildlərlə kitab yazılıb, meracın olduğu barəsində eyni qənaəti paylaşmış, ancaq onun baş vermə şəkil barəsində mübahisə etmişdilər.
Bu mübahisələrin başlıca səbəbi hadisənin əsrarəngizliyi və əzəmətidir. Merac bizim bəşəri idrakımızın fövqündə olan bir hadisədir. Orada zaman və məkan hissi ortadan silinir, yer-göy birləşir. Maddiyat qanunları, ünsür şərtləri üzərində hakim olan Allahın mütləq iradəsi bu kainatı istədiyi kimi dəyişdirir. Həbibi Əkrəmini də izzətli hüzura dəvət edərək ilahi aləmində seyr ilə, neçə-neçə əcaib və qəribə şeyləri müşahidə etdirmişdi.
Bu hadisənin təfsilatı hədis kitablarında müxtəlif ibarələrlə anladılır. Meracın ilk başında şəhri Sadir, yəni sinəsini açma hadisəsi baş vermişdir.
Buxari ilə Müslümüm əshabı-kiram əhli olan Əbuzərin söylədiklərinə görə:
"Həzrəti Peyğəmbər, Məkkədə, evində (bəzi rəvayətlərdə[] əmisi Əbu Talibin qızı Ümmühaninin evində) ikən və ya Hərəmi-Şərifdə olduğu zaman Cəbrayıl bəzi mələklərlə[] bərabar gələrək Həzrəti Peyğəmbərin sinəsini açmış, içini zəm-zəm ilə yuyaraq hikmət və iman nuru doldurmuşdular. Ondan sonra mələklər bir nurani dayanacaq halında Həzrəti Məhəmmədi alıb göylərə aparmışdılar."
İslam tarixində şəhri sadir və ya sinə açma adlandırılan hadisə budur və bu hadisənin baş verdiyi dəqiqdir. Yalnız nə zaman ve necə vaş verdiyi barədə mübahisələr vardır. Bəziləri[] bu hadisənin uşaqlığında. Süd anası Həlimənin yanında olduğu zaman baş verdiyini. Bəziləri[] isə Həlimənin yanında da, Meracda da baş verdiyinə, iki dəfə olduğuna inanırlar. Bu hadisəyə şəkki sadir demək səhvdir, çünki İnşirah surəsində bəyan olunduğu kimi şəhri sadirin məqsədi, insanın sinəsini açaraq onu bəşəri qüsurlardan, kürəyini əzən günahlardan təmizləməkdir. Şah Vəliyyullah "Höccətullahil Baliğa" adlı əsərində belə demişdir.
"Şəhri Sadirə, sinənin açılması və imanla doldurulmasında məqsəd Həzrəti Məhəmmədin ruhunda mələklik ruhunun hər şeyə qələbə çalması, təbiət alovlarının sönməsi, təbiətin qüdsiyyət aləminin ilhamına tabe olmasıdır." Tabəri, təfsirində xeyli əshabdan bunu nəql edər:
"Bir gün Həzrəti Peyğəmbərdən bir sual soruşuldu:
-Ya Rəsulallah, "Şəhri-sadir" necə olur,
Peyğəmbərimiz də bu cavabı verdi:
-İnsanın qəlbinə elə bir nur gəlir ki, o nur qəlbini açar.
Əshab yenə soruşdu:
-Onun əlaməti nədir, ya Rəsulallah?
Rəsulu Əkrəm belə cavab verdi:
-Onun əlaməti insanın bu aldadıcı dünyanın göstərməcəsinə inanmayaraq ölümsüz həyatı arzulaması, ölümdən əvvəl ölümə hazırlanmasıdır."
Şərhi-sadirdən sonra Həzrəti Peyğəmbər Meraca cıxdığına görə bu, o möhtəşəm və ilahi hadisəyə hazırlıq idi. Şərhi-sadirdən sonra Cəbrayıl Həzrəti Məhəmmədi Buraqa mindirərək Məscidi-Əqsaya gətirmişdir. Oradan göylərə çıxmışdılar. rəvayətinə belə davam edir:
"Cəbrayıl ilə Peyğəmbər göylərə çıxdıqları zaman birinci səmaya çatdıqları zaman Cəbrayıl:
-Açın, dedi.
İçəridən bir səs:
-Sən kimsən? Deyə soruşdu
-Mən Cəbrayılam.
-Yanında başqa biri varmı?
-Məhəmməd var.
-Məhəmməd göndərildimi?
-Bəli, göndərildi.
"Bu şəkildə birinci səmaya çadılar. Rəsulu Əkrəm orada sağında və solunda bir xeyli kölgə dayanan bir adam gördü. O adam sağına baxdığı zaman gülümsəyir, soluna baxdığı zaman ağlayırdı. Peyğəmbəri görən kimi:
-Salam, saleh Peyğəmbər, xoş gəldin saleh övlad dedi. Həzrəti Peyğəmbər Cəbrayıldan onun kim olduğunu soruşdu. Cəbrayıl onun Həzrəti Adəm olduğunu söylədi. Ətrafındakı kölgələr Həzrəti Adəmin zürriyətləri idilər. Sağındakılar fəzilət sahibi olanlar, Cənnətə layiq görülənlər idi, solundakılar isə Cəhənnəmə girəcəklər idi. Ona görə Həzrəti Adəm sağına baxanda gülür, soluna baxdığı zaman ağlayırdı.
Həzrəti Cəbrayılın rəhbərliyi ilə Muhəmməd səmada yoluna davam etdi. İkinci səmaya çatdılar. Orada da eyni suallar soruşuldu, eyni cavablar verildi. Bu qayda ilə hər səmada bir Peyğəmbərə rast gələrək səkkizinci səmaya çatdılar. Orada Həzrəti İbrahimə rast gəldilər. Oranı da keçib daha irəliyə doğru getdilər. Neçə pərdələri aşaraq Hüzuru izzətə yetişdilər. Orada Rəsulu Əkrəm, Cənabı Haqqdan arada vasitəçi mələk olmadan, bir başa vəhy qəbul etmiş, beş vaxt namaz orada fərz qılınmışdır. Ağılın dayandığı son həddə, Sidrei Müntəhaya çatmış. Oradan Cəbrayıl Onu aparıb Cənnəti seyr etdirmişdir." Mötəbər hədis kitablarındakı digər rəvayətlərin xülasəsi də belədir.
Rəsulu Əkrəm Cəbrayılın gətirdiyi Buraka minərək Qüdsə getmişdir. Məscidi Aksaya namaz qılmışdır. Məscidi Aksadan çıxdıqdan sonra Cəbrayıl Ona birində süd, o birində şərab olan iki qədəh uzatmışdır. O, südlə dolu olan qədəhi almışdır. Cəbrayıl:
-Ya Məhəmməd fitrəti şeçdin. O biri qədəhi alsaydın ümmətin dəlalətə düşərdi, dedi. Ondan sonra göylərə yüksəldilər. Birinci səmaya çadıqları zaman Cəbrayıl özünü təqdim etdi və səmaya girdilər. Orada Həzrəti Adəmlə görüşdü. İkinci səmada Yahya və İsanı, üçüncü səmada Yusifi, dördüncü səmada İdrisi, beşinci səmada Harunu gördülər. Onların hamısı onu sevinərək qarşıladılar və: -Salam saleh Peyğəmbər və Saleh qardaş! – deyərək qəbul etdilər. Altıncı səmada Həzrəti Musanı gördü. Yeddinci səmada Həzrəti İbrahimi gördü. İbrahim kürəyini Beyti Mamura söykəyərək dayanmışdı. Hər gün oraya yetmiş min mələk gəlirdi. Ondan sonra Rəsulu Əkrəmə Cənnət göstərilmişdir. Oradan Sidrətül-Müntəhaya çatdı. Ora İlahi nurlar ilə işıqlanmışdı. Rəngarəng nurlar aləmi bürümüşdü, hər tərəf nur içində parlayırdı. Orada Cəbrayılı mümtaz heyəti ilə gördü. Orada Şahidi-məsturi əzəl, əsrar pərdəsini qaldırdı. Qulu Məhəmmədə nə vəhy etdisə, etdi.
O yerdə Ona üç ərmağan verildi.
- Bəqərə surəsinin sonu
- Ümmətindən, şərik qoşmayanların, Cənnətə girəcəyi müjdəsi.
- Meracın hibəsi olan beş vaxt namaz.
: Səmaları, Cənnətləri qucaqlayan ulu varlıq ağacdır, Peyğəmbərlərin və mələklərin çata bildikləri elmin sonudur. Sidrə, Ərşi Əlanın altındadır. Oradan o tərəfə nə bir mələk, nə bir Peyğəmbər yaxınlaşa bilməz. Oradan irəli qeyb aləmidir. Allahdan başqa heç kim elmi oraya daxil ola bilməz.
Merac bəşəri idrakın üstündə bir hadisədir. Dilin başa sala bilməyəcəyi, ağlın qavraya bilməyəcəyi neçə-neçə şeyləri Həzrəti Muhəmmədə göstərilmişdir.
Nəcm surəsindəki bu ayələr Meracdakı əsrarəngiz müşahidəni başa salır.
"O Muhəmməd nəfsinin arzusuna görə söz söyləməz. Onun sözü, ona təlqin edilən vəhydir. Bunu Ona gücü qüvvəti olan Cəbrayıl öyrətdi ki, O kamal və istiqamət sahibidir. O, ən yüksək üfüqdə idi. Sonra Odaha yaxınlaşdı və təvazö göstərdi. Aradakı yaxınlıq iki yay arasında olduğu qədər, bəlkə daha da az idi. Allah nə vəhy etdisə, Cəbrayıl onu qulu Məhəmmədə çatdırdı. Peyğəmbərin gözü ilə gördüyünü qəlbi təkzib etmədi. Siz Onun daha Sidrətül-Müntəhada görmüşdü. Cənnəti Məva da onun yanındadır. O zaman Sidrəni nələr bürüməmişdiki? Ancaq Peyğəmbərin gözü heç bir tərəfə qaçmamış, sağa, sola dönməmiş və Allahın ən böyük qüdrət və əlamətlərini görmüşdü."
Bu şərəf ancaq Həzrəti Məhəmmədə nəsib olmuşdur.
Mənbə
- Xatəmül-Ənbiya HƏZRƏTİ MƏHƏMMƏD və HƏYATI Ankara-1996. səh.145
- İslam (qısa məlumat kitabı). Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş Redaksiyası. Bakı: 1989, səh.78.
 | İslam ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
- "Arxivlənmiş surət". 2020-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-19.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-05-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-24.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Merac el Isra ve l Mirac erebcedir goye qalxma merac etme demekdir Hz Muhemmedin s a v Buraq adli efsanevi heyvanin belinde Mekkeden Qudse isra oradan da semaya ecazkar seyahetidir meracin menasi da buradan ireli gelir Hemin hadiselerin serefine qemeri teqvimi ile receb ayinin 27 de dini bayram erebce id el merac turkce receb bayrami qeyd edilir Hz Muhemmedin s a v cismen ve ya ruhen merac etmesinin xarakteri etrafinda ilahiyyatcilar arasinda coxdan beri mubahiseler gedir Meracin lugevi menasi cixmaq yukselmek demekdir Bu hadise isra da adlanir Isra gece vaxti yerimeye deyilir Bu boyuk hadise gece vaxti oldugu ucun ona Isra deyilmis Qurani Kerimde bu ad ile yad olunmusdur Qulunu gece vaxti mescidi Haramdan alaraq ayelerimizi gostermek ucun etrafini mubarek qildigimiz mescidi Eqsaya aparan Allahin sani her seyden pakdir Esiden ve goren Odur Isra Suresi 1 Bizans terefinden Suleymanin mebedinin xarabaliqlari uzerinde tikilmis bazilika Mescid i Eqsa adi terefinden verilir Goy Tanri inancindan Xristianliga Zerdustlukden Yehudiliye Mazdaizmden Islama qeder bir cox inanc goyu muqeddes kimi qebul etdi ve olmeden sonra ruhlarinin goye qalxdigina ve ebediyyete catdigina inanaraq goyu Tanri ve orada ebedi heyat ucun bir yer olaraq secdi Diger dunyaya metafizik ve ya cennet alemine seyahet ederek yukselis yasayan insanlar Tanri ile gorusur ve ilahi guclerden faydalanaraq ilahi telimler ve emrler alaraq yer uzunun heyatini teskil etmeye calisirlar Merac bu inanc ve hekayelerin Islami ekslerinden biri olaraq gorulur Islam medeniyyetindeki Miracnameler ve xususile Ardavirafname arasinda cox paralellik var goye qalxmadan evvel Mehemmedin ayagini basdigina inanilir Das uzerinde Abdulmelik bin Mervan terefinden Qubbetus Sehra tikilmisdir Merac bu menada Peygemberimize s a v mexsus olsa da diger peygemberlerin de xususi zamanlarda dunya ile elaqeden ayrilaraq yuksek meqamlara yetisdikleri melekler alemini seyr etdikleri olmusdur Bele mueyyen saatlarda qelbin gozu uzunde maddi perdelerden ibaret olan bir sira gorme sertleri silinir qulagin esitme qudretinin telleri deyisir Zaman ve mekan mefhumlari mesafe ortadan qalxir Peygember nurdan yaranmis meleklerden ibaret olan yanindakilarla ilahinin huzuruna cixar Orada ilahi nur ve Rebbani feyz deryasina dalar Heremi akdese Hazirai qudse ayaq basar Enbiyanin yeri beledir Bu yer derece derece deyisir Peygemberler icerisinde en yuksek yer ola Hezreti Muhemme s a v de nesib olmusdur Elece de semavi kitablar icinde en mukemmel ve muqeddes olan Qurani Kerim ona nazil olmusdur Hezreti Ibrah e im Hezreti Yaq e ub Hezreti Mu e sa ve Hezreti I e sa da bele ilahi seyranlara yetismis boyuk Peygemberlerdir Ancaq Hezreti Peygember s a v in meraci herterefli olaraq ferqlenen ulviyyet ve qudsiyyetle dolu olan bir hadisedir Merac haqqindaki mubahiselerMeracin ne zaman bas verdiyi mubahiselidir Bezileri kimler onun hicretden uc bezileri kimler ise bir il yarim evvel bas verdiyini soyleyirler Meracin harada bas verdiyi de mubahiselidir Bezileri evinde bezileri mescidi serifde Bezileri ise Ummuhaninin evinde oldugu zaman bas verdiyini soyleyirler Ruhu ve ya bedeni ile bas verdiyi oyaq ve ya yuxuda oldugu zaman heyata kecdiyi de mubahiselidir Hetta bezileri kimler Meracin bir nece defe bas verdiyini qebul edir Isra ve Meracin bir birinden ayri oldugunu soyleyirler Bu boyuk hadiseni doguran mubahiselerin sebebi ise budur Isra ve ya Merac adlandirilan bu esrarengiz hadise muselmanlarin daginiq ve azsayli oldugu bir zamanda bas vermisdir Diger terefden bu hadiseni neql edenler hadise bas verdiyi zaman ya cox kicik yasda idiler yada hec anadan olmamisdilar Bu hadise Mekkede bas vermisdi Medineli raviler revayet edenler onu hicretden sonra basqalarindan esitmisdiler Bu sebebler hadisenin tefsilati haqqinda mubahise yaratmisdir Esas cehetlerde fikir birliyinde idiler Hamsinin qebul etdiyine gore merac hicretden evvel Receb ayini iyirmi yeddinci Cume gunu gecesi bas vermisdir Meracin ruhla bas verdiyine inananlar azdir Hezreti Ayise bu azligin basinda durur O bu barede bele demisdir Resulu Ekremin cismi yerinden qalxmadi ancaq ruhu ile semaya yukseklikliklere cixdi Isra suresinde meracdan behs olunarken Sene gosterdiyimiz o royani insanlar ucun bir imtahan qildiq buyurulmusdur Bununla beraber royanin ruyet bir seyi gozle gormek menasinda ola bileceyini de nezerden qacirmamaq lazimdir Bezileri kim Mekkeden Qudse qeder olan Isranin cisimle oradan goylere cixmasinin ise ruhla oldugunu soylemisdiler Bezileri kim ise goylere letif cesedi ile cixdigini soylemisdiler Ekseriyyeti ise meracin cismle vaqe olduguna inanir Bu barede mulahizeler coxdur Hadiseni neql edenler bu hedisi soyleyenler sufiler bir birinden ayri gorusler ireli sururler Bu barede cildlerle kitab yazilib meracin oldugu baresinde eyni qenaeti paylasmis ancaq onun bas verme sekil baresinde mubahise etmisdiler Bu mubahiselerin baslica sebebi hadisenin esrarengizliyi ve ezemetidir Merac bizim beseri idrakimizin fovqunde olan bir hadisedir Orada zaman ve mekan hissi ortadan silinir yer goy birlesir Maddiyat qanunlari unsur sertleri uzerinde hakim olan Allahin mutleq iradesi bu kainati istediyi kimi deyisdirir Hebibi Ekremini de izzetli huzura devet ederek ilahi aleminde seyr ile nece nece ecaib ve qeribe seyleri musahide etdirmisdi Bu hadisenin tefsilati hedis kitablarinda muxtelif ibarelerle anladilir Meracin ilk basinda sehri Sadir yeni sinesini acma hadisesi bas vermisdir Buxari ile Muslumum eshabi kiram ehli olan Ebuzerin soylediklerine gore Hezreti Peygember Mekkede evinde bezi revayetlerde hansi emisi Ebu Talibin qizi Ummuhaninin evinde iken ve ya Heremi Serifde oldugu zaman Cebrayil bezi meleklerle kimler berabar gelerek Hezreti Peygemberin sinesini acmis icini zem zem ile yuyaraq hikmet ve iman nuru doldurmusdular Ondan sonra melekler bir nurani dayanacaq halinda Hezreti Mehemmedi alib goylere aparmisdilar Islam tarixinde sehri sadir ve ya sine acma adlandirilan hadise budur ve bu hadisenin bas verdiyi deqiqdir Yalniz ne zaman ve nece vas verdiyi barede mubahiseler vardir Bezileri kim bu hadisenin usaqliginda Sud anasi Helimenin yaninda oldugu zaman bas verdiyini Bezileri kim ise Helimenin yaninda da Meracda da bas verdiyine iki defe olduguna inanirlar Bu hadiseye sekki sadir demek sehvdir cunki Insirah suresinde beyan olundugu kimi sehri sadirin meqsedi insanin sinesini acaraq onu beseri qusurlardan kureyini ezen gunahlardan temizlemekdir Sah Veliyyullah Hoccetullahil Baliga adli eserinde bele demisdir Sehri Sadire sinenin acilmasi ve imanla doldurulmasinda meqsed Hezreti Mehemmedin ruhunda meleklik ruhunun her seye qelebe calmasi tebiet alovlarinin sonmesi tebietin qudsiyyet aleminin ilhamina tabe olmasidir Taberi tefsirinde xeyli eshabdan bunu neql eder Bir gun Hezreti Peygemberden bir sual sorusuldu Ya Resulallah Sehri sadir nece olur Peygemberimiz de bu cavabi verdi Insanin qelbine ele bir nur gelir ki o nur qelbini acar Eshab yene sorusdu Onun elameti nedir ya Resulallah Resulu Ekrem bele cavab verdi Onun elameti insanin bu aldadici dunyanin gostermecesine inanmayaraq olumsuz heyati arzulamasi olumden evvel olume hazirlanmasidir Serhi sadirden sonra Hezreti Peygember Meraca cixdigina gore bu o mohtesem ve ilahi hadiseye hazirliq idi Serhi sadirden sonra Cebrayil Hezreti Mehemmedi Buraqa mindirerek Mescidi Eqsaya getirmisdir Oradan goylere cixmisdilar revayetine bele davam edir Cebrayil ile Peygember goylere cixdiqlari zaman birinci semaya catdiqlari zaman Cebrayil Acin dedi Iceriden bir ses Sen kimsen Deye sorusdu Men Cebrayilam Yaninda basqa biri varmi Mehemmed var Mehemmed gonderildimi Beli gonderildi Bu sekilde birinci semaya cadilar Resulu Ekrem orada saginda ve solunda bir xeyli kolge dayanan bir adam gordu O adam sagina baxdigi zaman gulumseyir soluna baxdigi zaman aglayirdi Peygemberi goren kimi Salam saleh Peygember xos geldin saleh ovlad dedi Hezreti Peygember Cebrayildan onun kim oldugunu sorusdu Cebrayil onun Hezreti Adem oldugunu soyledi Etrafindaki kolgeler Hezreti Ademin zurriyetleri idiler Sagindakilar fezilet sahibi olanlar Cennete layiq gorulenler idi solundakilar ise Cehenneme girecekler idi Ona gore Hezreti Adem sagina baxanda gulur soluna baxdigi zaman aglayirdi Hezreti Cebrayilin rehberliyi ile Muhemmed semada yoluna davam etdi Ikinci semaya catdilar Orada da eyni suallar sorusuldu eyni cavablar verildi Bu qayda ile her semada bir Peygembere rast gelerek sekkizinci semaya catdilar Orada Hezreti Ibrahime rast geldiler Orani da kecib daha ireliye dogru getdiler Nece perdeleri asaraq Huzuru izzete yetisdiler Orada Resulu Ekrem Cenabi Haqqdan arada vasiteci melek olmadan bir basa vehy qebul etmis bes vaxt namaz orada ferz qilinmisdir Agilin dayandigi son hedde Sidrei Muntehaya catmis Oradan Cebrayil Onu aparib Cenneti seyr etdirmisdir Moteber hedis kitablarindaki diger revayetlerin xulasesi de beledir Resulu Ekrem Cebrayilin getirdiyi Buraka minerek Qudse getmisdir Mescidi Aksaya namaz qilmisdir Mescidi Aksadan cixdiqdan sonra Cebrayil Ona birinde sud o birinde serab olan iki qedeh uzatmisdir O sudle dolu olan qedehi almisdir Cebrayil Ya Mehemmed fitreti secdin O biri qedehi alsaydin ummetin delalete duserdi dedi Ondan sonra goylere yukseldiler Birinci semaya cadiqlari zaman Cebrayil ozunu teqdim etdi ve semaya girdiler Orada Hezreti Ademle gorusdu Ikinci semada Yahya ve Isani ucuncu semada Yusifi dorduncu semada Idrisi besinci semada Harunu gorduler Onlarin hamisi onu sevinerek qarsiladilar ve Salam saleh Peygember ve Saleh qardas deyerek qebul etdiler Altinci semada Hezreti Musani gordu Yeddinci semada Hezreti Ibrahimi gordu Ibrahim kureyini Beyti Mamura soykeyerek dayanmisdi Her gun oraya yetmis min melek gelirdi Ondan sonra Resulu Ekreme Cennet gosterilmisdir Oradan Sidretul Muntehaya catdi Ora Ilahi nurlar ile isiqlanmisdi Rengareng nurlar alemi burumusdu her teref nur icinde parlayirdi Orada Cebrayili mumtaz heyeti ile gordu Orada Sahidi mesturi ezel esrar perdesini qaldirdi Qulu Mehemmede ne vehy etdise etdi O yerde Ona uc ermagan verildi Beqere suresinin sonu Ummetinden serik qosmayanlarin Cennete gireceyi mujdesi Meracin hibesi olan bes vaxt namaz Semalari Cennetleri qucaqlayan ulu varliq agacdir Peygemberlerin ve meleklerin cata bildikleri elmin sonudur Sidre Ersi Elanin altindadir Oradan o terefe ne bir melek ne bir Peygember yaxinlasa bilmez Oradan ireli qeyb alemidir Allahdan basqa hec kim elmi oraya daxil ola bilmez Merac beseri idrakin ustunde bir hadisedir Dilin basa sala bilmeyeceyi aglin qavraya bilmeyeceyi nece nece seyleri Hezreti Muhemmede gosterilmisdir Necm suresindeki bu ayeler Meracdaki esrarengiz musahideni basa salir O Muhemmed nefsinin arzusuna gore soz soylemez Onun sozu ona telqin edilen vehydir Bunu Ona gucu quvveti olan Cebrayil oyretdi ki O kamal ve istiqamet sahibidir O en yuksek ufuqde idi Sonra Odaha yaxinlasdi ve tevazo gosterdi Aradaki yaxinliq iki yay arasinda oldugu qeder belke daha da az idi Allah ne vehy etdise Cebrayil onu qulu Mehemmede catdirdi Peygemberin gozu ile gorduyunu qelbi tekzib etmedi Siz Onun daha Sidretul Muntehada gormusdu Cenneti Meva da onun yanindadir O zaman Sidreni neler burumemisdiki Ancaq Peygemberin gozu hec bir terefe qacmamis saga sola donmemis ve Allahin en boyuk qudret ve elametlerini gormusdu Bu seref ancaq Hezreti Mehemmede nesib olmusdur MenbeXatemul Enbiya HEZRETI MEHEMMED ve HEYATI Ankara 1996 seh 145 Islam qisa melumat kitabi Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinin Bas Redaksiyasi Baki 1989 seh 78 Islam ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Arxivlenmis suret 2020 09 24 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 19 Arxivlenmis suret 2021 05 24 tarixinde Istifade tarixi 2021 05 24