Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I Fateh Gəray (1557 – 1597) — XV Krım xanı.
| I Fateh Gəray | |
|---|---|
| 1596 – 1597 | |
| Əvvəlki | II Qazi Gəray |
| Sonrakı | II Qazi Gəray |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1557 |
| Vəfat tarixi | 1597 |
| Fəaliyyəti | monarx |
| Atası | I Dövlət Gəray |
| Ailəsi | Gəraylar |
| Dini | sünni islam |
Krım xanı I Dövlət Gərayın oğludur. Atasının ölümündən sonra qardaşı və onun övladlarının səltənətlərini gördü. Qardaşı II Qazi Gərayın 1588-ci ildə taxta çıxmasının ardından Fateh Gəray kalqay (taxt varisi) ünvanı aldı. 1591-ci ildə onunla birlikdə Moskva knyazlığı üzərinə səfərə çıxsa da, bu səfər uğursuzluqla nəticələndi. Ertəsi il Fateh Gəray nurəddin (taxtın ikinci varisi) ünvanlı qardaşı oğlu Bəxti Gərayla birlikdə Ryazan, Kaşira və Tula bölgələrinə hücum edərək xeyli qənimətlə geri döndü.
1596-cı ildə 20 minlik süvari birliyi ilə Osmanlı sultanı III Mehmedin Əyri səfərinə qatılan Fateh Gəray bu səfərdə mühüm rol oynadı. O əsnada qardaşı II Qazi Gərayla düşmən olan sədrəzəm Qoca Sənan Paşa onu taxtdan endirmək məqsədilə Fateh Gəraydan istifadə etdi. İlk başda bu təklifi qəbul etməyən Fateh Gəray sədrəzəm tərəfindən razı salınan Sultan Mehmedin bu qərarına qarşı çıxa bilmədi. Beləcə, 1596-cı ilin payızında xan elan olundu. Krıma göndərilən fərmanla II Qazi Gəray xan sarayını tərk edərək İstanbula yola düşdü. Fateh Gəray isə nurəddin ünvanlı qardaşı oğlu Bəxti Gərayı kalqay, digər qardaşı II Mehmedin nəvəsi Dövlət Gərayı isə nurəddin təyin etdi.
Ancaq bir neçə ay sonra Qoca Sənan Paşa sədarətdən alındı və yerinə Fateh Gəraya qarşı müxalif cəbhədə olan Kürəkən İbrahim Paşa təyin edildi. Sədarətə gətirildikdən sonra o əsnada İstanbulda olan Qazi Gərayı xanlıq fərmanı ilə Krıma göndərdi. Fateh Gəraya isə xanlıq sarayından ayrılması və tezliklə İstanbula gəlməsi əmr edildi. Ancaq Fateh Gəray taxtdan əl çəkmək niyyətində deyildi. İki qardaş arasında başlayan taxt mübarizəsində Osmanlı dəstəyini alan II Qazi Gəray Bağçasaraya daxil olmazdan bir neçə gün əvvəl Fateh Gəray rus diyarına qaçdı. Qardaşı Mübarək Gərayın dul xanımıyla evli olan Fateh Gəray çərkəz əsilzadəsi olan qaynatasına sığındı.
Burda topladığı dəstəklə qısa zamanda Bağçasaraya qayıdan Fateh Gəray gedən toqquşmalarda məğlub oldu və bütün ailə üzvləriylə birlikdə ələ keçirildi. Burada Fateh Gəray və 9 övladı ilə yanaşı, onun kalqay və nurəddin təyin etdiyi qardaşı oğlu Bəxti Gərayla qardaşı nəvəsi Dövlət Gəray da edam olundu.
Mənbə
- Oleksa Gaivoronsky «Повелители двух материков», Kiev-Bakhchisarai, 2007,
İstinadlar
- Henry Hoyle Howorth, History of the Mongols, 1880, part 2, p 479
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Fateh Geray 1557 1597 XV Krim xani I Fateh GerayXV Krim xani1596 1597EvvelkiII Qazi GeraySonrakiII Qazi GeraySexsi melumatlarDogum tarixi 1557Vefat tarixi 1597Fealiyyeti monarxAtasi I Dovlet GerayAilesi GeraylarDini sunni islam Krim xani I Dovlet Gerayin ogludur Atasinin olumunden sonra qardasi ve onun ovladlarinin seltenetlerini gordu Qardasi II Qazi Gerayin 1588 ci ilde taxta cixmasinin ardindan Fateh Geray kalqay taxt varisi unvani aldi 1591 ci ilde onunla birlikde Moskva knyazligi uzerine sefere cixsa da bu sefer ugursuzluqla neticelendi Ertesi il Fateh Geray nureddin taxtin ikinci varisi unvanli qardasi oglu Bexti Gerayla birlikde Ryazan Kasira ve Tula bolgelerine hucum ederek xeyli qenimetle geri dondu 1596 ci ilde 20 minlik suvari birliyi ile Osmanli sultani III Mehmedin Eyri seferine qatilan Fateh Geray bu seferde muhum rol oynadi O esnada qardasi II Qazi Gerayla dusmen olan sedrezem Qoca Senan Pasa onu taxtdan endirmek meqsedile Fateh Geraydan istifade etdi Ilk basda bu teklifi qebul etmeyen Fateh Geray sedrezem terefinden razi salinan Sultan Mehmedin bu qerarina qarsi cixa bilmedi Belece 1596 ci ilin payizinda xan elan olundu Krima gonderilen fermanla II Qazi Geray xan sarayini terk ederek Istanbula yola dusdu Fateh Geray ise nureddin unvanli qardasi oglu Bexti Gerayi kalqay diger qardasi II Mehmedin nevesi Dovlet Gerayi ise nureddin teyin etdi Ancaq bir nece ay sonra Qoca Senan Pasa sedaretden alindi ve yerine Fateh Geraya qarsi muxalif cebhede olan Kureken Ibrahim Pasa teyin edildi Sedarete getirildikden sonra o esnada Istanbulda olan Qazi Gerayi xanliq fermani ile Krima gonderdi Fateh Geraya ise xanliq sarayindan ayrilmasi ve tezlikle Istanbula gelmesi emr edildi Ancaq Fateh Geray taxtdan el cekmek niyyetinde deyildi Iki qardas arasinda baslayan taxt mubarizesinde Osmanli desteyini alan II Qazi Geray Bagcasaraya daxil olmazdan bir nece gun evvel Fateh Geray rus diyarina qacdi Qardasi Mubarek Gerayin dul xanimiyla evli olan Fateh Geray cerkez esilzadesi olan qaynatasina sigindi Burda topladigi destekle qisa zamanda Bagcasaraya qayidan Fateh Geray geden toqqusmalarda meglub oldu ve butun aile uzvleriyle birlikde ele kecirildi Burada Fateh Geray ve 9 ovladi ile yanasi onun kalqay ve nureddin teyin etdiyi qardasi oglu Bexti Gerayla qardasi nevesi Dovlet Geray da edam olundu MenbeOleksa Gaivoronsky Poveliteli dvuh materikov Kiev Bakhchisarai 2007 ISBN 978 966 96917 1 2IstinadlarHenry Hoyle Howorth History of the Mongols 1880 part 2 p 479