Tiryaki Həsən Paşa

Tiryaki Həsən Paşa, (? — ö. 1611 Budin) Kanija müdafiəsi ilə məşhurlaşan Osmanlı paşasıdır.

Həyatı

Doğum tarixi və yeri dəqiq bilinməsə də, qəhvəni çox sevdiyi üçün "Tiryaki" ləqəbi ilə tanınmışdır. Bir çox xarici dil bildiyi üçün əsasən sərhəd əyalətlərdə vəzifələndirilmişdir. Ən uzun müddət durduğu vəzifə Zigetvar hakimliyidir (20 il).

Əndərunda yetişdirilib. 1574 tarixində Sultan III. Murad taxta çıxdığı zaman onun rikabdarı olmuşdur. Saraydan ayrıldıqdan sonra təqribən 20 il Zigetvar bəyi və sonra da bəylərbəyi olmuşdur. Rəvayətə görə, Əflak səfəri zamanı ətrafındakı əsgərlərin geri çəkilməsindən əsəbləşən Həsən paşa tək başına düşmən üzərinə yürümüş, ancaq kəndxudası atın yüyənini tutaraq buna mane olmuşdur.

1594 tarixində Tiryaki Həsən Paşa Bosniya hakimi təyin edilmişdir. Daha sonra Kanija qalasına hakim təyin edilsə də, sonradan macarları yaxşı tanıdığına görə Macarıstan hakimi təyin edilmişdir. Bu vəzifəsinin başındaykən sultanın icazəsi ilə yaşlı olması səbəbi ilə istefa verərək kənd həyatına qayıtmışdır. Ancaq təqribən 80 yaşlarında olarkən yeni fəth olunan Əyri və Kanija qalalarına hakim təyin edilmişdir. 1601 tarixinə qədər bu vəzifədə qalmışdır.

1599 tarixində avstriyalılarla gedən döyüşlərdə Səməndrə bəyi Mehmed bəylə birlikdə yaralandı. 1601 tarixində baş verən Kanija mühasirəsi ilə qalada sıxışıb qalmış, II. Ferdinand rəhbərliyi ilə hücuma keçən Avstriya ordusuna qarşı qalanı 2 ay müdafiə etmişdir.

Sonra da dördüncü vəzir, şərəf rütbəsi ilə 1602 tarixində üçüncü dəfə Bosniya hakimi təyin edildi. 1603-cü ilin noyabr ayında Rumeli hakimi elan edildi. Burada vəzifə başındaykən Anadoluda baş verən Cəlali üsyanları səbəbi ilə Anadoluya göndərildi. 1610 tarixində vəzirlikdən istehfa versə də, 1611 tarixində yenidən Budin hakimi tətin edildi və həmin il vəfat etdi. Girdiyi heç bir döyüşdə məğlub olmayan bu Osmanlı paşası dövrünün ən böyük sərdarlarından biri olmuşdur.