Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rok (ing. Rock) sözü – yellətmək, yırğalamaq; tərpətmək, silkələmək; atıb-tutmaq mənalarını verir – onlar bu cərəyana xas ritmik hərəkətləri bildirir. Rokda alətlərindən istifadə, öz yaratdıqları musiqini ifa etməklə kifayətlənmə ikinci dərəcəlidi və bəzən yanlış fikirlərə gətirib, çıxarır. Buna görə də bəzi musiqi növlərinin roka məxsusluğu sual altındadı. Rok, həmçinin subkultur. Dəb növləri, , panklar, qotlar kimi subkulturlar rokun müəyyən janrları ilə sıx bağlıdır. Rokun yüngül rok-n-rolldan (rock and roll) tutmuş ta aqressiv qrayndkora qədər bir çox axınları var. Mahnılar yüngül və sərbəst, dərin və filosofi mövzulardan danışa bilir. Bəzən rok pop musiqi ilə qarşı-qarşıya qoyulur. Əslində "Rok" və "pop" anlayışları arasında açıq-aydın sərhəd yoxdur və bir çox musiqi növləri bu ikisinin arasındadır. Rokun kökləri içindən ilk rok janrları rok-n-roll və rokabillinin də çıxdığı blyuzdan (blues) başlayır. Rokun ilk altjanrları o zamanlar folk, kantri (country), skiffl (sciffle) kimi xalq və estrada musiqisi ilə sıx əlaqədə yaranırdı. Mövcud olduğu müddətdə roku ağlagələn hər musiqi növü ilə qatmaq cəhdi olub. Bunlardan akademik musiqi (60-ların sonu art-rok, 60-ların sonu və 70-lərin əvvəli caz-rok yarandı), latın musiqisi, hindu musiqisini göstərmək olar. 60-70-ci illərdə rok musiqisinin ən böyük altjanrları yarandı. Bunlara yuxarıda adları sadalananlardan əlavə metal (hard-rok), pank-rok, rok-avanqard-da daxildir. 80-ci illərdə isə post-pank, yeni dalğa, alternativ rok (əslində 60-ların əvvəli bu cərəyanın ilk nümayəndələri artıq var idi), hardkor (hardcore-pank-rokun böyük qoludu), metal-ın altjanrları olan thrash metal, death-metal, black-metal, qrayndkor (grindcore) yarandı. 90-larda qranj (grunge-80-lərdə yaranıb), brit-pop (60-ların ortası yaranıb), alternativ metal çox populyar idi.Rokun əsas inkişaf mərkəzləri ABŞ və qərbi Avropadı. Böyük Britaniya roksevərliyinə görə Avropada ön pillədədi. Mahnılar əsasən ingilis dilində yazılır.
| Rok | |
|---|---|
| Rock | |
 Beatles qrupu | |
| İstiqamət | Populyar musiqi |
| Mənbəsi | Rok-n-roll, Rokabilli, Caz, Elektrik-blüz, Blüz, , Xalq musiqisi, Kantri, Soul |
| Yarandığı dövr | 1950–1960-cı illər |
| Ölkə |  Birləşmiş Krallıq ABŞ |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Musiqi tərkibi
Rok musiqisini adətən vokalist, çox vaxt çalan , bas-gitarist, barabançı və bəzən sintizatorçudan ibarət olan rok qrupları ifa edir. Bas-gitara, zərblər və ritm-gitara (hər qrupda olmur) birlikdə ritm-seksiya yaradırlar. Buna baxmayaraq, rok kompozisiyalarında demək olar ki, az-çox məşhur olunan bütün alətlərdən istifadə olunub. Klassik rokun fərqləndirici xüsusiyyəti – dəyişməz ritm-seksiya tərəfindən dəstəklənən ritmdi. 60-cı illərdən bəri rokun bir neçə axını mürəkkəbləşdirilmiş strukturu və ritmi olan kompozisiyalardan istifadə edir. Solo ifa edən adətən elektogitara olur. Əksər qruplarda vokalist də var. Əgər başlanğıcda rok musiqisi əsasən blyuz harmoniyası çərçivəsində idisə, hal-hazırda rokun bir çox növü bir-biriylə musiqi baxımdan heç bir oxşarlığa malik deyil.
Rok musiqisi, özündə bir çox musiqi janrlarını birləşmdirmiş bir növ olaraq rock and roll' dan, and rollun çıxarılmasıyla 1960-cı illərin əvvəllərində meydana gəldi. Rok musiqisni meydana gətirən musiqi janrlarının alt növləri də, öz daxilində alt növlərə ayrılmışlar. Bu səbəbdən ötəri rok musiqinin tarixini izah edərkən, başlanğıc nöqtəsi olaraq rokn roll dan yola çıxsaq böyük bir səhv etmiş olarıq, çünki rok musiqisini də əhatə edən pop musiqi növləri bir çox musiqi janrlarının alt növlərinin sintezindən meydana gəlmişdir. Musiqi növləri arasındakı ilk qarşılıqlı təsir nə vaxt, harada və necə reallaşmışdır? Bu sualın cavabını 1730-cu illərdə Amerikada "Böyük Oyanışlar" adı ilə tanınan təkanda tapmaq mümkündür. "Böyük oyanışlar, Amerikan musiqisinə dərindən təsir edən dini bir oyanışın ardıcıl olaraq meydana çıxan iki dalğası idi. "Birincisi Dr. adında bir İngilisə aid "Hymms and Spirituali"nin (1701) Londonda nəşr olunmasıyla yaranan və 1739-cu il Boston nəşrindən sonra Amerikanın bütün şəhərlərində təsiri hiss edilən yeni bir musiqi anlayışının cənubun folk musiqilərini təsir etməsi nəticəsində meydana gəlmişdir. İkinci oyanış isə 1780-1830 illəri arasında düşərgə yığıncaqlarında ortaya çıxan bir axındır. Xristianlaşdırılmış zəncilər ayinlərini edərkən Afrika dini mərasimlərində görülən dairəvi rəqs, qışqırma, ritim tutma kimi elementlər dualarla birlikdə yerinə yetirilirdi. Beləcə zəncilər ağlardan mənimsədikləri spirituallarin içinə atalarından miras qalan ritim və coşğunu qataraq ortaya yeni bir növ musiqi çıxarmışlar. Bu eyni zamanda dini musiqidə qara-ağ ayrı-seçkiliyini də doğurmuşdur. Ağların spirituallari yerində sayarkən, qaraların etdikləri bütün ölkəyə yayılmaqla qalmayıb, ölkə xaricinə də çıxmışdır.
Bir çox Amerikan musiqisi kimi Gospel də vətəndaş müharibəsidən sonra cənubda spirituallarin davamı xüsusiyyətində ayrı bir növ olaraq özünü göstərir. Spirituallarda olduğu kimi gospelin də yalnız qaralara xas olduğunu demək düzgün olmazdı, amma ən çox zəncilərin kilsələrində və zənci qrupları daxilində icra edilmişdir. 19-cu əsrin sonunda qurulan Pentacostalis və Hoolines kilsələrində, Afrika musiqisindəki əl çırpma və ayaqları yerə vurma yoluyla edilən musiqi, gospel növünün ilk nümunələrini meydana gətirmişdir. Gospel tərzində spirituallardan fərqli olaraq bu dünya ilə əlaqədar vədlərə daha çox yer verilir, o biri dünya isə daha şən bir dillə izah edilə bilər. Amerikada, dini məzmunlu musiqinin yanında xalqın ağızdan köçürəm üsulu ilə günümüzə qədər uzanıb gələn bir mədəniyyəti vardır. Ən köhnə folk mahnıları ya solo olaraq ya da cəm şəkildə oxunmuşdur. Bu folk mahnılarına yoldaşlıq etmək üçün skripka, banjo və gitaranın da əlavə edilməsi ilə ilk pop musiqi növlərinin təməlləri qoyulmuş oldu. Amerikanın ilk pop musiqi ulduzu . Rodgers, və boogie- arasında harmoniya yaradaraq hillbilly, folk və bluesdən mənimsədiyi sözləri birləşdirərək country musiqisinin başlıca dayağı halını almışdır. "Rodgers, bluesi borc alan deyil oğurluğunu edən ilk ağ adam və beləcə country musiqisinin dominant rejimi halına gətirən sintezini edən sənətçi olaraq düşünülə bilər. "Bu illərdə cənub əyalətlərinə edilən ilk gəzintiləri nəticəsində Paramounts Records, blues musiqinin atası olaraq xatırlanan Blind Lemon Jeffersonun ilk valını hazırlayar. Bu tarixdən sonra, Jefferson, özündən sonrakı bütün blues və rok musiqiçilərinə təsir edə biləcək keyfiyyətdə musiqi parçalarına imza atmışdır.
janrı , blues, boogie, country, gospel kimi musiqi janrlarının alt növlərin sintezi nəticəsində meydana gəlmişdir. Bu alt növlərdən roka keçidindəki son quruluş daşı R&B'dir().Bu keçid əsnasındakı ən əhəmiyyətli kəslərdən biri . (1911-1938) Əsasında delta blues musiqiçiləri içərisində ya da kimi ondan çox daha əhəmiyyətli adlar olmasına baxmayaraq Johnsonun əhəmiyyəti; şəxsiyyəti və bəstələdiyi musiqi ilə ilkin bir rocker olmasından qaynaqlanmaqdadır. Bluesdan roka doğru mərhələdə bir başqa əhəmiyyətli hadisə isə elektirik gitaranın bluesdə istifadə edilməyə başlanmasıdır. Elektirikli gitaranı ilk istifadə edən blues musiqiçisi . Özünə xas texnikasıyla, özündən sonrakı , , kimi gitara sehirbazlarına təsir etməyi bacaran Walker roka keçid mərhələsində çox əhəmiyyətli bir rol oynamışdır.
1943-51-ci illər arasında cənubdan şimala edilən köçlər əsnasında pianino və nəfəs alətləri ilə tanış olan delta blues icraçıları rokn rolla keçiddəki son musiqi növü olan R&B'u meydana gətirərlər. Bu musiqi növü, ümumiyyətlə bütün qara musiqi stillərinin qarışığından, blues harmonik quruluşu və düsturu meydana gəlmişdir. Başlanğıcda yalnız qaraların radio stansiyalarında və küçələrdə yaşayan R&B, orta sinif ağ gənclərin bu musiqini vərdiş halına gətirməsiylə birlikdə həmçinin də məşhurlaşdı. Gün keçdikcə artan tələblər, nəşr olunan R&B vallarının sayının artmasına və 25 May 1949-cu ildə Billboard musiqi jurnalı siyahılarında R&B adında yeni bir başlığın açılmasına gətirib çıxardı. 1953-cü ildə Chords qrupunun Sh-boom adlı musiqi parçaları R&B siyahılarına sığmayaraq, məşhur musiqi siyahılarına daxil oldu və "1" nömrəyə qədər yüksəldi. 1954-55-ci illərdə eyni musiqini ağlar icra edincə bunun adını Rokn Roll qoyarlar. "Məşhur rokn roll piyanisti 'biz rokn rolla 15 il əvvələ qədər R&B deyərdik" demişdir. Rokn roll, gənclər arasında o qədər rəğbət qazanar ki, həm sənayeyə qarşı ən radikal çıxışların qaynağı, həm də musiqi sənayesinin ən gəlirli dolanışıq qaynağı mövqeyinə gəlir. Rokn rollun R&B'dən fərqlənərək özünə xas bir musiqi növü halını almasını təmin edən ən əhəmiyyətli kəslər Elvis Presley və .
1950-1960
Rokn rollun böyük kralı Evis Presley R&B' ilə, country və hillbilly musiqilərini çox yaxşı qaynaşdırmışdır. Chuck Berry isə özündən əvvəlki gitaraçıların texnikalarını sintez edərək rokn rollun ilk gitara qəhrəmanı olmuşdur. Buna baxmayaraq ikisinin də əsl şöhrətləri bu birləşdirici güclərindən və özlərindən sonrakı bütün rok musiqiçilərinə təsir etmələrindən gəlmişdir. Lakin sənaye rokn rollu çox tez udmuşdur. Araşdırmaçıların çoxu 1950-ci illərin sonunun rokn roll musiqisinin də sonu olduğu mövzusunda görüş təşkil etmişdilər. 1950-ci illərin sonunda ən məşhur rokn roll musiqiçilərindən olan Elvis Presley hərbi xidmətdə, ölmüş, Chuck Berry isə həbsdə idi. 1959-63-cü illər arasında rok musiqisində demək olar ki, bir boşluq yaranmışdı. Lakin, bu illərdə sonradan "60 gəncliyinin lideri" adını alan musiqiçi, meydana çıxır. Dylanın ilk üç albomundakı musiqilər nə folk musiqisi nə də rokn roll musiqisinə aid idi. Dylan, mahnılarında qaralara qarşı düşmənliyin inadla davam etməsindən, döyüşün mənasızlığından, sevginin əhəmiyyətindən, dünyanın gözəlliklərinin sürətlə itib getməsindən bəhs etmişdir.
Amerikada reallaşan bu musiqi yönümlü inkişaflar bütün dünya gəncliyinə, amma ən çox İngilis gəncliyinə böyük təsir etmişdir. Uşaqlıqlarından bəri rokn roll musiqisiylə böyüyən İngilis gəncləri arasından bir çox musiqiçi çıxmış; bunlar Beatles, Rolling Stones, kimi ilk rok birliklərini qurmuşlar. Bu qruplar, ilk zamanlarda Amerikan musiqininin alt növlərindən təsirlənmişlər, lakin qısa bir müddət sonra özlərinə xas strukturları ortaya qoyaraq əsl mənada rok musiqisini formalaşdırmışlar. Bu qruplardan ilk musiqi albomunu satışa çıxaran Beatles, yaranışından bir iki il sonra, ilk albomlarındakı blues, boogie, gospel mahnı ailələrinin parçalarını kopiya etməkdən və rokn rolla yaxın musiqi parçaları bəstələməkdən yavaş yavaş imtina etməyə başlamışdır. Ən son olaraq rokn roll mahnılarından 1965-ci ildəki Help albomunda yer verdikləri aid "Dizzy Miss Lizzy" musiqi parçasının istifadə edilməsi ilə başa çatdırmışlar. Dekabr 1965-ci ildə "Rubber Soul" albomunu nəşr etdikdən sonra tamamilə xüsusi quruluşa keçid beləcə tamamlandı. Bu inkişafdan sonra rokun maneə törədilə bilməz yükləlişi başlamış oldu. Eric Claptonun üzvü olduğu qruplar, xüsusilə çox böyük uğurlara imza atmışdır. Beatles ulduzu sönərkən səhnəyə Eric Clapton adıyla dünyanın ən yaxşı gitara virtuozlarından biri çıxar. O zaman İngiltərə divarlarının "Clapton his God"(Clapton tanrıdır) yazıları ilə dolması dövrü idi.
1970-1980
1960-cı illərın sonu, dünyada gənclik hərəkatları olaraq xarakterizə edə biləcəyimiz bir üsyanın yüksək səviyyəyə çatdığı illərdir. Get-gedə böyüyən nüvə müharibələri hədəsi, Amerikanın Vyetnamı amansızca döyüşə sövq etməsi, bir çox Vyetnamlının və Amerikalının bu döyüşdə ölməsi çarxları hərəkətə keçirmiş, çiçək gücü hərəkəti belə bir mühitdə ortaya çıxmışdır. Artıq rok musiqisi dünyaya qlobal problemlərin çatdırılması vəzifəsini öz üzərinə götürmüşdür. Məşhur "döyüşmə seviş" şüarı bu hərəkatın bir məhsuludur. Çiçək gücünü yaradanların əksəriyyəti orta sinif ağ gənclərdir. Bu insanlar "hippi" olaraq adlandırılmışlar. Ümumiyyətlə o dövrlərdə bu hərəkat harada olmağından asılı olmayaraq bütün rok qruplarından dəstək almışdır. Bu illərdə şərq dinlərinə olan maraq da artmış, hətta Beatles ın üzvləri Hindistana tanınmış Hindi Maharishi Yogini ziyarətə getmişdilər.Rokdakı bu şərq dəbi ilə birlikdə musiqiçilərin və dinləyicilərin narkotik maddələrə olan maraqları daha da artmış və xüsusi ilə LSD, o zaman qadağan edilmədiyindən asprin kimi çox istifadə edilirdi. Lakin çox qısa bir müddət içində çiçək uşaq olmağı da bir "dəb" halına gətirilər və hərəkat demək olar ki, heç bir nəticəyə çata bilmədən sona çatır. Üstəlik hippilərin bəziləri zaman keçdikcə kobud rəftarı ilə bir nizam-intizam müdafiəçisi olurlar. Bunlara ən yaxşı nümunə A. B. Ş. Başçısı 'dur. 1960-70-ci illər rok tarixi baxımından çox müxtəlif və əhəmiyyətli qrupları daxilində saxlamışdır. Beatles, The Animals, The Doors, Rolling Stones, The Who kimi qruplar hamısı bu tarixlərdə yaranmışlar. 65-70-ci illər arasında qurulan Pink Floyd, Deep Purple, Led Zeppelin, kimi qruplar da artıq mega rok qruplarıdır. Bu qruplar sayəsində rok, heç olmadığı qədər məşhur olub, ciddi bir musiqi janrı kimi qarşılanmağa başlanmışdır. Rok musiqiçiləri özlərini klassik musiqi icraçıları kimi görmələri də bu dövrə təsadüf edir. O zamanların ən diqqət çəkən müzakirəsi rokun bir sənət növü olub olmadığıdır. 70-ci illərin ikinci yarısına gəlindiyində rok artıq val satışları və konsert gəlirləriylə musiqi sənayesinin ən yaxşı dolanışıq qaynağını meydana gətirməkdədir. Rok musiqiçiləri milyonlarla dollarlıq elektronik alətlərə sahib idilər və hamısı çox zəngin olmuşdular. Bu mega rok qrupları nə edirsə etsin satdığından ötəri val şirkətləri yenilərə heç şans verməməklə və ya şans versələr belə musiqilərini onlar kimi hazırlamaq şərti qoymuşdular.
1980-1990
Budur pank rok tam bu dövrlərdə özünü göstərmişdir. Pank da digər heç bir rok növündə görülməyən şiddət, qarışıqlıq və xaos vardır bu xüsusiyyətlər pank, rokun qaranlıq qanadını gözlər önündə açmışdır. 60-cı illərdə Newyorkun qaraj qruplarından formalaşan Pankın ilk toxumlarını atan qrup olaraq göstərilə bilər. Ancaq bu fikiri ilk pank birliklərindən biri olan qəbul etməyərək reaksiya vermişdir. Pank' da qətiliklə keyfiyyət və xoşuna gəlmə qayğısı yoxdur. Pankçılar 1960-70-ci illərdəki rok musiqisini və təbii ki, rokçuları da lənətləyirdilər, çünki onların fikrincə rokdan artıq pul, şan, şöhrət vasitəsi olaraq istifadə edilməyə başlanmışdır. 70-ci illərin uzun və qarışıq soloları ilə dolu musiqi parçaları yerinə qısa və nizamsız şəkildə musiqilər ifa edərdilər. Hətta Sex Pistols o qədər sadə və primitiv ifa edərdi ki, izləyənlər istər istəməz" bunu mən də ifa edə bilərəm" kimi bir fikrə düşərdilər. Beləcə İngiltərə də bir çox pank qrupu yaranmağa başlamışdır. Sənayenin ən böyük düşməni olmasına baxmayaraq pank dəliliyi də digər bütün rok dəlilikləri kimi qısa müddətdə sənaye tərəfindən udulub "dəb" halına gətirilmişdir. Punk geyimləri ən lüks mağazaların vitrinlərində biribirinin ardınca düzülmüşdür. 80-ci illərə gəldikdə bir çox rok musiqi növü icra halında olduğundan bir Heavy Metal partlayışı yaranar. Heavy Metal musiqisini izah edən ən yaxşı söz "qarışıqlıq" dır. Bütün Heavy Metal qruplarının fəaliyyət sahələri fərqlidir. Bu musiqi növünün içində kommunizm, faşizm, anarxizm, inqilabçılıq, sadizm kimi biribirinden çox fərqli mövzuları tapmaq mümkündür. Heavy Metal bu çox rəngliliyi sayəsində bir çox alt növlərə ayrılmışdır. Lakin hamısında ortaq olan bir şey vardır; küfr. Kimi dövlətə kimi qaralara küfr edər.
1970-ci illərin sonunda hard roka bir alternativ təqdim etmək məqsədilə ortaya çıxmışdır. Hər nə qədər hard roka bənzədilsə də akkord və ritmləri fərqlidir. Dinləyiciyə fərqli bir harmoniya anlayışı təqdim edir. Analiz edildiyində indiki vaxtda sərt tonlarla istifadə edilən alternativ rok, Hard Rok əsaslıdır. Proqressiv rok, , Grunge, , , kimi bir çox fərqli musiqi növünü içində saxlayır. İndiki vaxtda ən çox seçilən rok sahəsidir. 1980-ci illərin ortalarında ən məşhur amerikan alternativ qrupları , Sonic Youth, The Replacements və ; və ingilis , The Smiths, idi. 1980-ci illərin alternativ qrupları böyük müvəffəqiyyət əldə etmədilər, amma musiqi qruplarının növbəti nəsilinə böyük təsir göstərdilər, onların məşhurluğu üçün əsaslı təməli qoydular.
1990-2000
90-cı illərə nəzər yetirsək gözlənilən yeni rok anlayışı Amerkanın adlı şəhərindən gəlir. Bu şəhərdə qurulan qaraj qruplarının əvvəl Amerikaya sonra bütün dünya açılması ilə birlikdə bir "grunge" cərəyanı yaşanar. Hələ Nirvananın albomu bu yeni, alternativ roku bütün dünyaya tanıtdı. Bu gün Pearl Jam, Soundgarden, , , Radiohead kimi qruplar sayəsində rok yenidən canlanmışdır.
2000-
Bu gün The Strokes, , Arctic Monkeys, , Coldplay kimi qruplar sayəsində rok yenidən canlanmışdır.
Həmçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Rok Portalı 2014-05-06 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rok ing Rock sozu yelletmek yirgalamaq terpetmek silkelemek atib tutmaq menalarini verir onlar bu cereyana xas ritmik hereketleri bildirir Rokda aletlerinden istifade oz yaratdiqlari musiqini ifa etmekle kifayetlenme ikinci derecelidi ve bezen yanlis fikirlere getirib cixarir Buna gore de bezi musiqi novlerinin roka mexsuslugu sual altindadi Rok hemcinin subkultur Deb novleri panklar qotlar kimi subkulturlar rokun mueyyen janrlari ile six baglidir Rokun yungul rok n rolldan rock and roll tutmus ta aqressiv qrayndkora qeder bir cox axinlari var Mahnilar yungul ve serbest derin ve filosofi movzulardan danisa bilir Bezen rok pop musiqi ile qarsi qarsiya qoyulur Eslinde Rok ve pop anlayislari arasinda aciq aydin serhed yoxdur ve bir cox musiqi novleri bu ikisinin arasindadir Rokun kokleri icinden ilk rok janrlari rok n roll ve rokabillinin de cixdigi blyuzdan blues baslayir Rokun ilk altjanrlari o zamanlar folk kantri country skiffl sciffle kimi xalq ve estrada musiqisi ile six elaqede yaranirdi Movcud oldugu muddetde roku aglagelen her musiqi novu ile qatmaq cehdi olub Bunlardan akademik musiqi 60 larin sonu art rok 60 larin sonu ve 70 lerin evveli caz rok yarandi latin musiqisi hindu musiqisini gostermek olar 60 70 ci illerde rok musiqisinin en boyuk altjanrlari yarandi Bunlara yuxarida adlari sadalananlardan elave metal hard rok pank rok rok avanqard da daxildir 80 ci illerde ise post pank yeni dalga alternativ rok eslinde 60 larin evveli bu cereyanin ilk numayendeleri artiq var idi hardkor hardcore pank rokun boyuk qoludu metal in altjanrlari olan thrash metal death metal black metal qrayndkor grindcore yarandi 90 larda qranj grunge 80 lerde yaranib brit pop 60 larin ortasi yaranib alternativ metal cox populyar idi Rokun esas inkisaf merkezleri ABS ve qerbi Avropadi Boyuk Britaniya rokseverliyine gore Avropada on pillededi Mahnilar esasen ingilis dilinde yazilir RokRockBeatles qrupuIstiqamet Populyar musiqiMenbesi Rok n roll Rokabilli Caz Elektrik bluz Bluz R amp B Xalq musiqisi Kantri SoulYarandigi dovr 1950 1960 ci illerOlke Birlesmis Kralliq ABS Vikianbarda elaqeli mediafayllarMusiqi terkibi Bittlz qrupu Rok musiqisini adeten vokalist cox vaxt calan bas gitarist barabanci ve bezen sintizatorcudan ibaret olan rok qruplari ifa edir Bas gitara zerbler ve ritm gitara her qrupda olmur birlikde ritm seksiya yaradirlar Buna baxmayaraq rok kompozisiyalarinda demek olar ki az cox meshur olunan butun aletlerden istifade olunub Klassik rokun ferqlendirici xususiyyeti deyismez ritm seksiya terefinden desteklenen ritmdi 60 ci illerden beri rokun bir nece axini murekkeblesdirilmis strukturu ve ritmi olan kompozisiyalardan istifade edir Solo ifa eden adeten elektogitara olur Ekser qruplarda vokalist de var Eger baslangicda rok musiqisi esasen blyuz harmoniyasi cercivesinde idise hal hazirda rokun bir cox novu bir biriyle musiqi baximdan hec bir oxsarliga malik deyil Rok musiqisi ozunde bir cox musiqi janrlarini birlesmdirmis bir nov olaraq rock and roll dan and rollun cixarilmasiyla 1960 ci illerin evvellerinde meydana geldi Rok musiqisni meydana getiren musiqi janrlarinin alt novleri de oz daxilinde alt novlere ayrilmislar Bu sebebden oteri rok musiqinin tarixini izah ederken baslangic noqtesi olaraq rokn roll dan yola cixsaq boyuk bir sehv etmis olariq cunki rok musiqisini de ehate eden pop musiqi novleri bir cox musiqi janrlarinin alt novlerinin sintezinden meydana gelmisdir Musiqi novleri arasindaki ilk qarsiliqli tesir ne vaxt harada ve nece reallasmisdir Bu sualin cavabini 1730 cu illerde Amerikada Boyuk Oyanislar adi ile taninan tekanda tapmaq mumkundur Boyuk oyanislar Amerikan musiqisine derinden tesir eden dini bir oyanisin ardicil olaraq meydana cixan iki dalgasi idi Birincisi Dr adinda bir Ingilise aid Hymms and Spirituali nin 1701 Londonda nesr olunmasiyla yaranan ve 1739 cu il Boston nesrinden sonra Amerikanin butun seherlerinde tesiri hiss edilen yeni bir musiqi anlayisinin cenubun folk musiqilerini tesir etmesi neticesinde meydana gelmisdir Ikinci oyanis ise 1780 1830 illeri arasinda duserge yigincaqlarinda ortaya cixan bir axindir Xristianlasdirilmis zenciler ayinlerini ederken Afrika dini merasimlerinde gorulen dairevi reqs qisqirma ritim tutma kimi elementler dualarla birlikde yerine yetirilirdi Belece zenciler aglardan menimsedikleri spirituallarin icine atalarindan miras qalan ritim ve cosgunu qataraq ortaya yeni bir nov musiqi cixarmislar Bu eyni zamanda dini musiqide qara ag ayri seckiliyini de dogurmusdur Aglarin spirituallari yerinde sayarken qaralarin etdikleri butun olkeye yayilmaqla qalmayib olke xaricine de cixmisdir Bir cox Amerikan musiqisi kimi Gospel de vetendas muharibesiden sonra cenubda spirituallarin davami xususiyyetinde ayri bir nov olaraq ozunu gosterir Spirituallarda oldugu kimi gospelin de yalniz qaralara xas oldugunu demek duzgun olmazdi amma en cox zencilerin kilselerinde ve zenci qruplari daxilinde icra edilmisdir 19 cu esrin sonunda qurulan Pentacostalis ve Hoolines kilselerinde Afrika musiqisindeki el cirpma ve ayaqlari yere vurma yoluyla edilen musiqi gospel novunun ilk numunelerini meydana getirmisdir Gospel terzinde spirituallardan ferqli olaraq bu dunya ile elaqedar vedlere daha cox yer verilir o biri dunya ise daha sen bir dille izah edile biler Amerikada dini mezmunlu musiqinin yaninda xalqin agizdan kocurem usulu ile gunumuze qeder uzanib gelen bir medeniyyeti vardir En kohne folk mahnilari ya solo olaraq ya da cem sekilde oxunmusdur Bu folk mahnilarina yoldasliq etmek ucun skripka banjo ve gitaranin da elave edilmesi ile ilk pop musiqi novlerinin temelleri qoyulmus oldu Amerikanin ilk pop musiqi ulduzu Rodgers ve boogie arasinda harmoniya yaradaraq hillbilly folk ve bluesden menimsediyi sozleri birlesdirerek country musiqisinin baslica dayagi halini almisdir Rodgers bluesi borc alan deyil ogurlugunu eden ilk ag adam ve belece country musiqisinin dominant rejimi halina getiren sintezini eden senetci olaraq dusunule biler Bu illerde cenub eyaletlerine edilen ilk gezintileri neticesinde Paramounts Records blues musiqinin atasi olaraq xatirlanan Blind Lemon Jeffersonun ilk valini hazirlayar Bu tarixden sonra Jefferson ozunden sonraki butun blues ve rok musiqicilerine tesir ede bilecek keyfiyyetde musiqi parcalarina imza atmisdir janri blues boogie country gospel kimi musiqi janrlarinin alt novlerin sintezi neticesinde meydana gelmisdir Bu alt novlerden roka kecidindeki son qurulus dasi R amp B dir Bu kecid esnasindaki en ehemiyyetli keslerden biri 1911 1938 Esasinda delta blues musiqicileri icerisinde ya da kimi ondan cox daha ehemiyyetli adlar olmasina baxmayaraq Johnsonun ehemiyyeti sexsiyyeti ve bestelediyi musiqi ile ilkin bir rocker olmasindan qaynaqlanmaqdadir Bluesdan roka dogru merhelede bir basqa ehemiyyetli hadise ise elektirik gitaranin bluesde istifade edilmeye baslanmasidir Elektirikli gitarani ilk istifade eden blues musiqicisi Ozune xas texnikasiyla ozunden sonraki kimi gitara sehirbazlarina tesir etmeyi bacaran Walker roka kecid merhelesinde cox ehemiyyetli bir rol oynamisdir Cak Berri 1943 51 ci iller arasinda cenubdan simala edilen kocler esnasinda pianino ve nefes aletleri ile tanis olan delta blues icracilari rokn rolla keciddeki son musiqi novu olan R amp B u meydana getirerler Bu musiqi novu umumiyyetle butun qara musiqi stillerinin qarisigindan blues harmonik qurulusu ve dusturu meydana gelmisdir Baslangicda yalniz qaralarin radio stansiyalarinda ve kucelerde yasayan R amp B orta sinif ag genclerin bu musiqini verdis halina getirmesiyle birlikde hemcinin de meshurlasdi Gun kecdikce artan telebler nesr olunan R amp B vallarinin sayinin artmasina ve 25 May 1949 cu ilde Billboard musiqi jurnali siyahilarinda R amp B adinda yeni bir basligin acilmasina getirib cixardi 1953 cu ilde Chords qrupunun Sh boom adli musiqi parcalari R amp B siyahilarina sigmayaraq meshur musiqi siyahilarina daxil oldu ve 1 nomreye qeder yukseldi 1954 55 ci illerde eyni musiqini aglar icra edince bunun adini Rokn Roll qoyarlar Meshur rokn roll piyanisti biz rokn rolla 15 il evvele qeder R amp B deyerdik demisdir Rokn roll gencler arasinda o qeder regbet qazanar ki hem senayeye qarsi en radikal cixislarin qaynagi hem de musiqi senayesinin en gelirli dolanisiq qaynagi movqeyine gelir Rokn rollun R amp B den ferqlenerek ozune xas bir musiqi novu halini almasini temin eden en ehemiyyetli kesler Elvis Presley ve 1950 1960 Rokn rollun boyuk krali Evis Presley R amp B ile country ve hillbilly musiqilerini cox yaxsi qaynasdirmisdir Chuck Berry ise ozunden evvelki gitaracilarin texnikalarini sintez ederek rokn rollun ilk gitara qehremani olmusdur Buna baxmayaraq ikisinin de esl sohretleri bu birlesdirici guclerinden ve ozlerinden sonraki butun rok musiqicilerine tesir etmelerinden gelmisdir Lakin senaye rokn rollu cox tez udmusdur Arasdirmacilarin coxu 1950 ci illerin sonunun rokn roll musiqisinin de sonu oldugu movzusunda gorus teskil etmisdiler 1950 ci illerin sonunda en meshur rokn roll musiqicilerinden olan Elvis Presley herbi xidmetde olmus Chuck Berry ise hebsde idi 1959 63 cu iller arasinda rok musiqisinde demek olar ki bir bosluq yaranmisdi Lakin bu illerde sonradan 60 gencliyinin lideri adini alan musiqici meydana cixir Dylanin ilk uc albomundaki musiqiler ne folk musiqisi ne de rokn roll musiqisine aid idi Dylan mahnilarinda qaralara qarsi dusmenliyin inadla davam etmesinden doyusun menasizligindan sevginin ehemiyyetinden dunyanin gozelliklerinin suretle itib getmesinden behs etmisdir Amerikada reallasan bu musiqi yonumlu inkisaflar butun dunya gencliyine amma en cox Ingilis gencliyine boyuk tesir etmisdir Usaqliqlarindan beri rokn roll musiqisiyle boyuyen Ingilis gencleri arasindan bir cox musiqici cixmis bunlar Beatles Rolling Stones kimi ilk rok birliklerini qurmuslar Bu qruplar ilk zamanlarda Amerikan musiqininin alt novlerinden tesirlenmisler lakin qisa bir muddet sonra ozlerine xas strukturlari ortaya qoyaraq esl menada rok musiqisini formalasdirmislar Bu qruplardan ilk musiqi albomunu satisa cixaran Beatles yaranisindan bir iki il sonra ilk albomlarindaki blues boogie gospel mahni ailelerinin parcalarini kopiya etmekden ve rokn rolla yaxin musiqi parcalari bestelemekden yavas yavas imtina etmeye baslamisdir En son olaraq rokn roll mahnilarindan 1965 ci ildeki Help albomunda yer verdikleri aid Dizzy Miss Lizzy musiqi parcasinin istifade edilmesi ile basa catdirmislar Dekabr 1965 ci ilde Rubber Soul albomunu nesr etdikden sonra tamamile xususi qurulusa kecid belece tamamlandi Bu inkisafdan sonra rokun manee toredile bilmez yuklelisi baslamis oldu Eric Claptonun uzvu oldugu qruplar xususile cox boyuk ugurlara imza atmisdir Beatles ulduzu sonerken sehneye Eric Clapton adiyla dunyanin en yaxsi gitara virtuozlarindan biri cixar O zaman Ingiltere divarlarinin Clapton his God Clapton tanridir yazilari ile dolmasi dovru idi 1970 1980 1960 ci illerin sonu dunyada genclik herekatlari olaraq xarakterize ede bileceyimiz bir usyanin yuksek seviyyeye catdigi illerdir Get gede boyuyen nuve muharibeleri hedesi Amerikanin Vyetnami amansizca doyuse sovq etmesi bir cox Vyetnamlinin ve Amerikalinin bu doyusde olmesi carxlari herekete kecirmis cicek gucu hereketi bele bir muhitde ortaya cixmisdir Artiq rok musiqisi dunyaya qlobal problemlerin catdirilmasi vezifesini oz uzerine goturmusdur Meshur doyusme sevis suari bu herekatin bir mehsuludur Cicek gucunu yaradanlarin ekseriyyeti orta sinif ag genclerdir Bu insanlar hippi olaraq adlandirilmislar Umumiyyetle o dovrlerde bu herekat harada olmagindan asili olmayaraq butun rok qruplarindan destek almisdir Bu illerde serq dinlerine olan maraq da artmis hetta Beatles in uzvleri Hindistana taninmis Hindi Maharishi Yogini ziyarete getmisdiler Rokdaki bu serq debi ile birlikde musiqicilerin ve dinleyicilerin narkotik maddelere olan maraqlari daha da artmis ve xususi ile LSD o zaman qadagan edilmediyinden asprin kimi cox istifade edilirdi Lakin cox qisa bir muddet icinde cicek usaq olmagi da bir deb halina getiriler ve herekat demek olar ki hec bir neticeye cata bilmeden sona catir Ustelik hippilerin bezileri zaman kecdikce kobud reftari ile bir nizam intizam mudafiecisi olurlar Bunlara en yaxsi numune A B S Bascisi dur 1960 70 ci iller rok tarixi baximindan cox muxtelif ve ehemiyyetli qruplari daxilinde saxlamisdir Beatles The Animals The Doors Rolling Stones The Who kimi qruplar hamisi bu tarixlerde yaranmislar 65 70 ci iller arasinda qurulan Pink Floyd Deep Purple Led Zeppelin kimi qruplar da artiq mega rok qruplaridir Bu qruplar sayesinde rok hec olmadigi qeder meshur olub ciddi bir musiqi janri kimi qarsilanmaga baslanmisdir Rok musiqicileri ozlerini klassik musiqi icracilari kimi gormeleri de bu dovre tesaduf edir O zamanlarin en diqqet ceken muzakiresi rokun bir senet novu olub olmadigidir 70 ci illerin ikinci yarisina gelindiyinde rok artiq val satislari ve konsert gelirleriyle musiqi senayesinin en yaxsi dolanisiq qaynagini meydana getirmekdedir Rok musiqicileri milyonlarla dollarliq elektronik aletlere sahib idiler ve hamisi cox zengin olmusdular Bu mega rok qruplari ne edirse etsin satdigindan oteri val sirketleri yenilere hec sans vermemekle ve ya sans verseler bele musiqilerini onlar kimi hazirlamaq serti qoymusdular 1980 1990 Budur pank rok tam bu dovrlerde ozunu gostermisdir Pank da diger hec bir rok novunde gorulmeyen siddet qarisiqliq ve xaos vardir bu xususiyyetler pank rokun qaranliq qanadini gozler onunde acmisdir 60 ci illerde Newyorkun qaraj qruplarindan formalasan Pankin ilk toxumlarini atan qrup olaraq gosterile biler Ancaq bu fikiri ilk pank birliklerinden biri olan qebul etmeyerek reaksiya vermisdir Pank da qetilikle keyfiyyet ve xosuna gelme qaygisi yoxdur Pankcilar 1960 70 ci illerdeki rok musiqisini ve tebii ki rokculari da lenetleyirdiler cunki onlarin fikrince rokdan artiq pul san sohret vasitesi olaraq istifade edilmeye baslanmisdir 70 ci illerin uzun ve qarisiq sololari ile dolu musiqi parcalari yerine qisa ve nizamsiz sekilde musiqiler ifa ederdiler Hetta Sex Pistols o qeder sade ve primitiv ifa ederdi ki izleyenler ister istemez bunu men de ifa ede bilerem kimi bir fikre duserdiler Belece Ingiltere de bir cox pank qrupu yaranmaga baslamisdir Senayenin en boyuk dusmeni olmasina baxmayaraq pank deliliyi de diger butun rok delilikleri kimi qisa muddetde senaye terefinden udulub deb halina getirilmisdir Punk geyimleri en luks magazalarin vitrinlerinde biribirinin ardinca duzulmusdur 80 ci illere geldikde bir cox rok musiqi novu icra halinda oldugundan bir Heavy Metal partlayisi yaranar Heavy Metal musiqisini izah eden en yaxsi soz qarisiqliq dir Butun Heavy Metal qruplarinin fealiyyet saheleri ferqlidir Bu musiqi novunun icinde kommunizm fasizm anarxizm inqilabciliq sadizm kimi biribirinden cox ferqli movzulari tapmaq mumkundur Heavy Metal bu cox rengliliyi sayesinde bir cox alt novlere ayrilmisdir Lakin hamisinda ortaq olan bir sey vardir kufr Kimi dovlete kimi qaralara kufr eder 1970 ci illerin sonunda hard roka bir alternativ teqdim etmek meqsedile ortaya cixmisdir Her ne qeder hard roka benzedilse de akkord ve ritmleri ferqlidir Dinleyiciye ferqli bir harmoniya anlayisi teqdim edir Analiz edildiyinde indiki vaxtda sert tonlarla istifade edilen alternativ rok Hard Rok esaslidir Proqressiv rok Grunge kimi bir cox ferqli musiqi novunu icinde saxlayir Indiki vaxtda en cox secilen rok sahesidir 1980 ci illerin ortalarinda en meshur amerikan alternativ qruplari Sonic Youth The Replacements ve ve ingilis The Smiths idi 1980 ci illerin alternativ qruplari boyuk muveffeqiyyet elde etmediler amma musiqi qruplarinin novbeti nesiline boyuk tesir gosterdiler onlarin meshurlugu ucun esasli temeli qoydular 1990 2000 90 ci illere nezer yetirsek gozlenilen yeni rok anlayisi Amerkanin adli seherinden gelir Bu seherde qurulan qaraj qruplarinin evvel Amerikaya sonra butun dunya acilmasi ile birlikde bir grunge cereyani yasanar Hele Nirvananin albomu bu yeni alternativ roku butun dunyaya tanitdi Bu gun Pearl Jam Soundgarden Radiohead kimi qruplar sayesinde rok yeniden canlanmisdir 2000 Bu gun The Strokes Arctic Monkeys Coldplay kimi qruplar sayesinde rok yeniden canlanmisdir Hemcinin baxYoni BlocIstinadlarXarici kecidlerAzerbaycan Rok Portali 2014 05 06 at the Wayback Machine