Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Jan Valjan— Viktor Hüqonun 1862-ci ildə yazılmış Səfillər romanının bir obrazıdır. Hüqo obrazın iqtisadi böhran ərəfəsində öz bacısı qızını doyurmaqdan otrü çörək oğurladığı və dəfələrlə qaçmağa çalışdığı üçün məhbus həyatı sürdükdən sonra normal yaşamaq üçün çəkdiyi 19 illik əziyyətini təsvir edir. Valjan romanda həmçinin Monsenior Madelien, Foşlevant, Monsenior Leblank və Fabre kimi də adlandırılır. Monsenior Leblank Valjanın istifadə etdiy bir ləqəb deyil. Marius saçının ağ olduğu üçün onu belə adlandırırdı.
| Jan Valjan | |
|---|---|
| fr. Jean Valjean Səfillərdə obraz | |
 Jan Valjan Qustav Brion tərəfindən çəkilmiş illüstrasiya | |
| Yaradan | Viktor Hüqo |
| Məlumat | |
| Təxəllüslər | Monsenior Madelien, Foşlevant, Monsenior Leblank, Fabre |
| Cinsi | Kişi |
| Peşə | bağban Montreuilun meri |
| Ailə | Jan Valjan (ata) Janna Mate (ana) Janna (bacı) bacıqızı və bacıoğlu (adları məlum deyil) |
| Dini | Roma Katolik |
| Milliyyəti | Fransız |
Valjan və onunla dəfələrlə qarşılaşaraq, hər dəfəsində məhbəsə geri qaytarmağa çalışan İnspektor bədii ədəbiyyatda arxetipə çevriliblər. Məşhur bir fərziyyəyə görə Jan Valjan obrazı Hüqonun özünü və onun solçu hissini təmsil etmək üçün yaradılıb. 1871-ci ildə, Hüqo Paris Kommunası kimi bilinən radikal qiyam ərəfəsində Brüsseldə yaşadığı zaman anti-inqilabi qara camaat onun evinə hücüm çəkib və evin pəncərələrini "Jan Valjanla birlikdə məhv ol!" qışqıraraq sındırıblar.
Romanın planı
Bir məhkum olaraq Valjana ciddi məhdudiyyətlər altında yaşamağa məcbur ediləcəyi Pontarlierə getmək üçün sarı "feuille de route" verilmişdi. Onu hər kəsə keçmiş məhkum kimi tanıdan və Valjanı hara gedirdisə dərhal səfil kimi damğalayan bu sənəd tez-tez "passeport jaune" (sarı vəsiqə) adlandırılırdı. Dinyenin baş yepiskopu Valjanın onun dəyərli gümüş əşyalarını oğurlamasına baxmayaraq, polisə bu xəzinəni Valjana onun özünün verdiyini bildirir. Bu qarşılaşmadan sonra Valjan tövbə edərək şərəfli və ləyaqətli bir insana çevrilir. O qarşılaşdığı her kəslə mehriban davranan biri, öz anası Fantinanı itirən qıza sədaqətli ata əvəzi və ehtiyacı olanlar üçün xeyriyyəçi idi. Cinayətkar və səfil kimi tanınmasına baxmayaraq, Valjan hələ də ən gözəl insanlıq nümunələri göstərməyə davam edirdi. Valjan qanunun yanlış tərəfində, ancaq insanın kəramət və etikasının düzgün tərəfində yer alır.
Onun əksi bacarıqlı polis müfəttişi Javer cəmiyyətdə şərəfin tərəfində yer alır. Valjan və munasibətləri qanun və sevgi arasındakı qarşılıqlı münasibətdir. Javer Valjanı insanlığın xeyriyyəçisindən daha çox əvvəllər olduğu kimi məhbus olaraq görür.
Jan Valjan romanda
Birinci hissə: Fantina
İlk fəsilləri Din şəhərində yaşayan qoca təmizqəlbli keşiş olan yepiskop Mirielə həsr etdikdən sonra Hüqo heç bir keçid olmadan Valjanın hekayəsinə başlayır. O bir oktyabr axşamı Din şəhərinə çatan və gecələmək üçün bir yer axtaran qəribə adamdır. Uzun müddət yer axtardıqdan sonra nəhayət ona inanan, şam yeməyi və gecələmək üçün yataq verən yepiskop tərəfindən qəbul edilir. Sonra Hüqo Valjanın keçmişinə nəzər yetirir. O 1769-cu ildə kiçik qəsəbədə anadan olub və uşaq yaşlarında yetim qalıb. O budayıcı olur və öz dul bacısına və onun 7 övladına baxmağa kömək edib. 1795-ci ilin qışında, ərzaqın qıt olduğu bir vaxtda Valjan yerli çörəkçidən bir parça çörək oğurlayır. O tutulur və 5 il müddətində həbsxanasında saxlanılır. O 4 dəfə qaçmağa cəhd göstərir və hər dəfəsində onun cəzası 3 il artırılır. O həmçinin ikinci qaçışı zamanı müqavimət göstərdiyi üçün əlavə 2 il də həbsxanada qalmalı olur. Həbsxanada 19 il keçirdikdən sonra o sərbəst buraxılır, ancaq qanuna əsasən o keçmiş məhkum olduğunu bildirən sarı vəsiqə daşımalı idi.
O, gecə oyanır və yepiskopun gümüş məmulatlarını və gümüş boşqablarını oğurlayaraq qaçır. O tutulur və yepiskopa geri gətirilir, amma yepiskop Valjana onun gümüşləri ləyaqətli insan olmaq üçün işlədəcəyi barədə verdiyi sözü xatırladaraq ona verilən gümüş şamdanları götürməyi unutduğunu bildirir (polislərin qarşısında). Bununla o Valjanın ruhunu cəhənnəmdən alıb Tanrıya verdiyini bildirir. Biz sonradan görürük ki, yepiskopun sözlərinə baxmayaraq polis bu hadisəni Valjanın qeydlərinə əlavə edir.
Çaşmış və yepiskopun danışdıqlarını tam olaraq anlamayan Jan Valjan yaxınlıqdakı dağlara tərəf yol alır və Petit Gervis adlı gənc bir işçi ilə rastlaşır. Valjan ayağını Petit Gervisin düşürdüyü qəpiyin üzərinə qoyur. Gervisin etirazlarına baxmayaraq, Valjan onu geri qaytarmaqdan imtina edir və onu döyməklə hədələyir. Oğlan hadisə yerindən getdikdən sonra Valjan yepiskopun ona dediklərini xatırlayaraq təsirlənir. O etdiyi hərəkətdən utanır və boş-boşuna oğlanı axtarır.
Hüqo təqdim edir və onun övladının atası tərəfindən necə tərk edildiyini izah edir. 1815-ci ildə artıq adını istifadə edən Jan Valjan çatır. O, şəhərin təsərrüfatında inqilab edir və əsasən şəhərin abadlaşmasına, xəstəxana çarpayılarının təmirinə, yetim uşaq evlərinə və məktəblərə xərclədiyi sərvət qazanır. O birinci dəfə rədd etdikdən sonra mer təyin edilir. Valjan kralın onu Şərəf Legionunun Cəngavəri etmək təklifini də rədd edir.
Madelien adlı bir qoca kişini ölümdən xilas edir. Foşlevantın atının ayağı sındığı üçün o öz faytonunun altında bataqlığa bataraq qalmışdı. Bu xilasın şahidi olan Javer Madelienə bildirir ki, o, məhbusların nəzarətçisi işləyən zaman dirəyin altına faytona atıldığı kimi atılan və onu arxasında qaldıran belə bir güclü adam tanıyırdı. Valjan faytonu qaldıra biləcək şəxsə pul verməyi təklif etdi, ancaq heç kəs öz həyatlarını faytonun altına atmaqla risk etmək istəmədi və fayton daha sürətlə batmağa başladı. Valjan palçığın içinə tullandı və Foşlevantı vaqonun altından xilas etdi. Artıq Foşlevant öz biznesini vaxtından əvvəl itirmişdi və indi diz qapağı da sındı. Valjan Foşlevant üçün qadın monastırında bir iş təşkil etdi. Jan Valjan həmçinin Foşlevanta pul vermək üçün bəhanə olsun deyə sınıq faytonu və atları da ondan aldı.
Sonradan Javer fahişəyə çevrilən Fantinanı onu ələ salan və paltarından içəriyə qar atan Bamatabois adlı burjuaya tüpürüb onu vurmaq istəyəndə görərək tutur. Valjan bütüb hadisəni görür və bilir ki, tutulmalı olan şəxs və Fantinanı sərbəst buraxmağı təklif edir. Javer yalnız öz gördüyünü bilir və Polisin işinə qarışdığı üçün Valjana qarşı qəzəb hissi duyur. Valjan Javerə onun heyəti qarşısında getməyi təklif edəndə Javer gedir və Parisin baş məmuruna Madelienin Valjan olmasından şübhələndiyini bildirir. Javerə əsl Jan Valjanın indicə tapıldığından dolayı onun yanlış olduğu deyilir.
Valjan Fantinanı yerli xəstəxanaya aparır (hansı ki merin evinin bir hissəsi idi) və onun qayğısına qalır. O Fantinanın qızı Kozetta haqqında öyrənir və Tenardyelərə (Kozettadan sui-istifadə edən şəxslər) pul ödəməyə çalışır.
Sonradan Javer Madeliendən üzr istəyərək bildirir ki, əsl Jan Valjan tapılıb və növbəti gün məhkəməyə çıxarılacaq. Javer həmçinin yanlışlıqla qisas almaq istədiyi üçün rüsvay olduğunu, başqalarına qarşı sərt davranıb özünə qarşı sərt davrana bilməyəcəyini deyərək işindən azad olduğunu bildirir, lakin Valjan dəfələrlə bunu rədd etdikdən sonra Javer onu əvəz edə biləcək birisi tapılana qədər polis vəzifəsini davam etdirəcəyini bildirir.
Yalnız burada roman nəhayət Madelienin Valjan olduğunu açıqlayır.
O gecə Valjan özü ilə gərgin mübarizə yaşadı, ancaq sonda məhkəməyə getməyi və onun əvəzinə həbs olunacaq şəxsi xilas etmək üçün öz kimliyini bildirməyi qərara alır. O öz sübutlarını irəli sürür və özünün həqiqi Jan Valjan olduğunu təsdiqləyir, ancaq heç kəs onu tutmaq istəmir və beləliklə Valjan onu harada tapa biləcəklərini bildirir və geri qayıdır. Baxmayaraq ki, məhkəmənin hakimi Monsenior Madelienin işinə və şöhrətinə kifayət qədər heyran idi, onun Valjan olmasını eşitdikdə şokda idi. Növbəti gün Valjan Fantinanın otağında olarkən Javer onu tutmağa gəlir. Valjan Javerden gedib Kozettanı Fantinaya gətirmək üçün 3 gün möhlət istəyir, ancaq Javer bunun Valjan üçün asan qaçış yolu olacağını deyərək rədd edir. Fantina (həkimlər tərəfindən ona Valjanın Kozettanı gətirdiyi deyilmişdi) qızının orda olmadığını və onun xilaskarının həbs olunduğunu bildikdə şoka düşdü və şokdan vəfat etdi. (artıq onun bədəni onun kasıb yaşayışından və uzun müddətdir əziyyət çəkdiyi xəstəlikdən zəifləmiş, çox güman ki vərəm olmuşdu)
Valjan Javerə onu tutmağa icazə verir, ancaq cəld aradan çıxır. Sonradan Valjan palarlarını yığmaq üçün evinə qayıdır və Javer onu axtarmağa gələndə qapının arxasında gizlənir. Xəstəxana baxıcılarından biri olan Simplis bacı həyatı boyu yalan danışmamaqda şöhrətə sahib olmasına baxmayaraq, Javerə Valjanı qorumaq üçün evdə heç kimin olmaması haqda 2 dəfə yalan dedi. Javer ona inandı və Valjana şəhərdə gizlənmək üçün şans verərək getdi.
İkinci hissə: Kozetta
Qısa bir fəsil əsasən oxucunu Jan Valjanın Monfermeylə gedən zaman (söz verdiyi kimi Fantinanın 8 yaşlı qızını gətirməyə gedərkən) yenidən tutulmasından xəbərdar edən iki qəzet yazısından ibarətdir. 1823-cü ilin iyul ayında o oğurluq və həbsdən qaçdığı üçün ölümə məhkum edildi. Onun cəzası kral tərəfindən azaldılaraq ölüm cəzası yox ömürlük həbs cəzası oldu. O saxlanmamışdan əvvəl Jan Valjan artıq Monfermeylə səyahət etmiş və Monsenior Madelien olaraq yığdığı bütün pulu orada basdırmışdı — fəsil keçmiş Toulon məhbusu olan bir işçidən danışır, kim ki yerli bir nağıla görə meşədə öz xəzinəsini basdıran şeytanı gördüyünü iddia edir. Bizə nəyə görə Valjanın öz xəzinəsini Monfermeyldə basdıraraq, Parisə geri qayıdıb sonra Monfermeylə geri qayıtmağa cəhd göstərməsi barədə heç bir açıqlama verilmir.
Valjana yeni 9430 nömrəsi təyin olunur, ancaq 1823-cü il 16 noyabrda yalnız bir neçə ay həbsdə qaldıqdan sonra gəminin takelajında təhlükəli vəziyyətdə ilişib qalmış gəmiçini xilas etdikdən sonra bilərəkdən dənizə yıxılaraq yelkənli gəmidən qaçır. Bundan sonra o rəsmi olaraq ölü hesab edildi.
1823-cü ildə Jan Valjan Monfermeylə gedir və Milad axşamı Kozettanı meşədə yalnız görür. Onunla birlikdə geri qayıdırlar və Valjan o axşam Tenardyelərin onunla necə pis rəftar etmələrinin şahidi olur. O, həmçinin Tenardyelərin qızları və da onunla kobud rəftar etdiyini, onların atılmış gəlinciyi ilə oynamağa çalışdıqda analarına şikayət etdiklərini də gördü. Bunu gördükdən sonra Valjan oranı tərk edir və bir müddət sonra Kozettanın məmnuniyyətlə qəbul etdiyi yeni, gözəl gəlinciklə geri qayıdır. Bu Madam Tenardyedə Valjana qarşı əsəb hissi yaradır və bunu onun qızlarına yox Kozettaya etməyi özünə təhqir hesab edir. M. Tenardye ona deyir ki, Valjan onlara pul ödədiyi müddətdə istədiyi hər şeyi edə bilər. O axşam Mme. Tenardye Kozettanın növbəti gün küçəyə atılmasını təkid edir.
Növbəti səhər Milad bayramı günü Valjan Kozettanı özü ilə aparmağı təklif edir. Mme. Tenardye dərhal qəbul edir, ancaq M. Tenardye kompensasiya üçün qiymətləşir və sonda 1500 frank əldə edir. Valjan Kozettanı özü ilə aparır. Yalnız indi kitab Kozettanın qarşılaşdığı müəmmalı şəxsin Jan Valjan olduğunu bildirir. M. Tenardye tezliklə Kozettanı çox ucuza satdığından təəssüflənir və onların arxasınca qaçır. M. Tenardye daha çox pul tələb etdikdə Valjan qeydi daşıyan şəxsin Kozettanı götürməyə səlahiyyəti olduğunu deyərək, ona Fantinanın ölümündən əvvəl yazdığı qeydi verir. M. Tenardye Valjanı izləməyə davam etmək istəyir, ancaq tez bir zamanda qorxaraq geri qayıdır.
Valjan Kozettanı Parisə aparır. Onlar 1824-cü ilin yazınadək sakit yaşaya bilmirlər. Çünki Javer Paris polislərinə onların yaşadıqları evi tapmağı tapşırmışdı. o Monfermeyldən uşaq qaçırmaq barədə eşitmişdi və Valjanın ondan istədiyi 3 günlük icazəni xatırlayırdı. O həmçinin Monfermeyldən gəlmiş qız nəvəsi olan kasıb geyinmiş, başqa kasıb insanlara pul verən, "sədəqə verən dilənçi" haqda da eşitmişdi. Javer bu şəxsin Valjan olduğu bilir və onu tutmaq üçün planlar hazırlayır.
Valjan Javeri tanıyır və Kozettanı götürərək evdən çıxıb gedir. Valjan güclə ona onu başqa cinayətkarların yanına aparacağını düşünərək evdən qaçmağa fürsət verən Javerdən qaça bilir. Valjan küçə işıqlarının birindən kəndiri oğurlayır və divarla qadın monastıına dırmanaraq Kozettanı da özü ilə dartmağa nail olur. Sonra onlar damdan bağçaya endilər. Sonrada məlum oldu ki, bu Valjanın yaxşılığının əvəzini vermək və bu dəfə Valjanın həyatını xilas etmək istəyən Foşlevantın çalışdığı qadın monastırıdır. Demək olar ki, Valjanı sonradan açıq yolla monastıra daxil ola bilsin deyə canlı olaraq basdırdıqdan sonra Foşlevant öz "qardaşı" Ultimas Foşlevantı içəri keçirə bildi. Kozetta isə monastır məktəbinə götürülmüşdü.
Üçüncü hissə: Marius
Bütün bu hissə ərzində baxışından Valjan və Kozetta adsızdırlar. Onlar yalnız Mariusun Jardin du Lüksemburqdakı gündəlik gəzintilərində gördüyü ata və qız kimi təsvir edilir. İlk növbədə onları önəmsəməsə də, sonradan o və Kozetta bir-birilərini sevirlər. Marius onları Valjan bunu hiss edib evlərindən köçənə kimi izləyirdi.
Xoşbəxtlikdən onlar 6 ay sonra yenidən görüşdülər: Valjan öz alicənablığı ilə bilinirdi. Mariusun qonşusu Tenardye alicənab şəxs kimi bilinən insandan xeyriyyə yardımı istəyir. O bu şəxsin Valjan olduğunu bilir və ona tələ qurmaq qərarına gəlir. Planı eşidən Marius bu barədə polisə xəbər verir və bədbəxtlikdən həmin şəxs Javer olur. Valjan tələyə düşür və Tenardyeni tanıyan kimi qaçmağa cəhd göstərir. Tenardye Valjanı Kozettaya ona gəlməli olduğunu bildirən məktub yazmağa vadar edir. Valjan Tenardyeyə yanlış ad və ünvan verir və sonradan tapdığı qəpiyin köməyilə onu bağlayan iplərdən azad olmağa nail olur. O dəstəyə onun demək istəmədiyi bir şeyi zorla dedirtə biləcəklərini düşündükləri üçün yanıldıqlarını bildirir və Tenardyenin dəstənin onu əhatəyə alan zaman istifadə etdiyi maşa ilə öz sol qolunun qabaq hissəsini yandırır. Bu zaman Javer hadisə yerinə daxil olur. Valjan oradan tanınmamışdan əvvəl uzaqlaşmağa macal tapır.
Dördüncü hissə: Müqəddəs Denis
Biz yalnız indi Valjan və Kozettanın son illər ərzində yaşayışları barədə öyrənirik. Onlar Foşlevant vəfat edənə kimi monastırda qaldılar və 1829-cu ildə Kozetta 14 yaşında olarkən oranı tərk etdilər. Valjan 3 ev alır (çünki həmişə qaçıb gizlənməli olur). Biri Rue D'Assasda, obiri Rue Plumetdə (indiki adı Rue Oudinot) və digəri Rue de Arşivdə. Daha çox Rue Plumetdə qalırdılar.
Valjan Kozettanın da Mariusu sevdiyini bilmirdi və başa düşə bilmirdi ki, nəyə görə Kozetta öz babası ilə əvvəlkindən daha az əlaqədə olurdu. O Kozettanın onun aldığı yaraya görə özünü piss etməsini və onun qayğısına qalmasını gördükdə xoşbəxt olurdu. Onlar gəzintilərindən birində onlar Parisin cənubundan gətirilmiş zəncirlənmiş bir dəstənin keçidinin şahidi olurlar. Bu hadisə Kozettaya dərin təsir edir və Valjanı qızının onun keçmişi barədə öyrənməsini dayandırmaq lazım gərəkdiyinə daha çox inandırır.
Marius Eponinanın vasitəçiliyi ilə Kozettanı tapır, onun evini izləyir, onun tapması üçün özünün gündəlik sevgi jurnalını oraya qoyur və bir gecə darvazadan aşaraq həyətdə onu təəccübləndirir. Onlar hər axşam bir-birilərinin gözlərinə baxmaq üçün görüşməyə başlayırlar. Ancaq Eponina qısqanclıq hissi keçirir və Valjana köçməsi lazım olduğunu bildirən bir not buraxır. Valjan həyətdə kiminsə gizləndiyinə inanaraq İngiltərəyə köçməyi qərara alır. o Kozettanı Rue de Armedəki evə aparır. Bu hadisə 1832-ci ilin iyun ayının ilk günlərində baş verir.
Yalnız orada Valjan yeniyetmə bir oğlan (Qavroş) Mariusdan Kozettaya Mariusun barrikada olması və heç bir adres qoymadan getdiyindən bəri ona söz verdiyi kimi barrikadada öləcəyini bildirən bir məktub çatdırarkən Kozettanın Mariusa olan məhəbbəti haqda öyrənir. Valjanın öz daxilində ikinci bir mubarizəsi baş tutur. Əvvəl Mariusun ölməsi gərəkdiyi haqda qəti qərar verir, ancaq sonra öz əvvəlki hissi barədə günahkarlıq hiss edir. O özünün sonrakı hərəkətləri barədə heç bir qəti qərar vermədən qiyama qoşulur.
Beşinci hissə: Jan Valjan
Valjan üsyanda öz üzərinə düşəni edir və mükəmməl bir atəşlə özünü isbat edir. Ona təşəkkür olaraq barrikadanın lideri Anjolras ona istədiyi bir şeyi etməyi təklif edir. Valjan ona casus olaraq ələ keçirilmiş Javeri öldürməyə icazə verilməsini istəyir. İstək qəbul olunur və Valjan Javeri öldürmək üçün gözdən uzaq bir yerə aparır, ancaq onu öldürmək əvəzinə sərbəst buraxır, baxmayaraq ki Javer hələ də Valjanı tutmağa çalışacağını bildirir. Valjan razılaşır və Javerə öz adresini verir. Valjan Javeri buraxdıqdan sonra barrikadadakı Mariusdan başqa bütün döyüşçülər vuruşma zamanı öldürülürlər. Marius isə Valjanın sayəsində sağ qalır və Valjan onu Parisin kanalizasiya yolları ilə sağ-salamat daşıyır. Valjan kanalizasiyanın Grand-Kalou çıxışının bağlı olduğunu görür. Tenardye orda idi və onun açarı var idi. Tenardye Valjanın Mariusu onun puluna görə öldürdüyünə inanaraq açar qarşılığında ondan pul istədi. Valjan özünün olan bir neçə sounu Tenardyeyə verir və kanalizasiyanın qapısını açır və Javerlə üz-üzə gəlir. İndi o Tenardyenin təqibində idi. Valjan Mariusu salamat evə çatdırmaq üçün Javerdən kömək istəyir və Javer öz faytonunu çağırır. Valjan evə qayıdıb Kozetta ilə vidalaşmaq üçün Javerdən icazə istəyir və Javer evin qarşısında onu gözləyəcəyini bildirərək razılaşır. O pilləkənlə qalxan zaman pəncərədən çölə nəzər yetirir və görür ki Javer gedib. Javer özünün həyatı boyu göstərdiyindən fərqli olaraq, ədalət hissini nümayiş etdirən bir caninin axtarışında olan həyatı ilə üzləşir. O bunu qəbul edə bilmir və özünə qəsd edir.
Marius zədələri sağaldıqdan sonra babasından Kozetta ilə evlənmək üçün icazə alır və onlar evlənirlər. Toydan sonrakı gün Valjan Mariusa keçmiş məhbus olduğunu bildirir. Marius dəhşətə gəlir, onda Valjan haqda çox mənfi fikirlər meydana gəlir və onu Kozettanın həyatından uzaqlaşdırmağa çalışır. Bundan sonra Valjanın Kozetta ilə Mariusun babasının evindəki ənənəvi görüşləri o ölümü yaxınlaşaraq yataq xəstəsi olduğu üçün görüşməyi tamamilə dayandırana kimi getdikcə daha da qısalır. O görüşü dayandırdıqdan bir müddət sonra Tenardye Mariusu ziyarət edir və Valjanın cinayətkar olduğunu Mariusa bir neçə qəzet məqaləsi göstərərək bildirir. Tenardye Mariusa onun bilmədiyi bir şeyi göstərəcəyini bildirir. Tenardye M. Madelien ilə Jan Valjanın eyni insan olduğunu və Javerin özünə qəsd etdiyini sübut edən qəzet parçaları göstərir. O həmçinin Valjanın 6 iyun tarixində Mariusun qohumlarından birini öldürərək onun bədənini kanalizasiyanın içi ilə daşıyan şəxs olduğunuda bildirir. Marius Tenardyenin Valjanın onu xilas etməsini gördüyünü başa düşür və Kozetta ilə Valjanın evinə tələsir. Təəssüflər olsun ki onlar çox gecikmişdilər və Valjanın ölmək üzrə olduğunu gördülər. Valjan aralarında xoş münasibət olmayan Mariusla arasını düzəldir və Kozettaya anasının adının Fantina olduğunu bildirir. O məmnun şəkildə vəfat edir və ölümündən sonra vəsiyyət etdiyi kimi heç bir nişan olmayan bir qəbirdə basdırılır.
İstinadlar
- Behr, Edward (1989). he Complete Book of Les Misérables. NY: Arcade. səh. 24.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Jan Valjan Viktor Huqonun 1862 ci ilde yazilmis Sefiller romaninin bir obrazidir Huqo obrazin iqtisadi bohran erefesinde oz bacisi qizini doyurmaqdan otru corek ogurladigi ve defelerle qacmaga calisdigi ucun mehbus heyati surdukden sonra normal yasamaq ucun cekdiyi 19 illik eziyyetini tesvir edir Valjan romanda hemcinin Monsenior Madelien Foslevant Monsenior Leblank ve Fabre kimi de adlandirilir Monsenior Leblank Valjanin istifade etdiy bir leqeb deyil Marius sacinin ag oldugu ucun onu bele adlandirirdi Jan Valjanfr Jean Valjean Sefillerde obrazJan Valjan Qustav Brion terefinden cekilmis illustrasiyaYaradan Viktor HuqoMelumatTexellusler Monsenior Madelien Foslevant Monsenior Leblank FabreCinsi KisiPese bagban Montreuilun meriAile Jan Valjan ata Janna Mate ana Janna baci baciqizi ve bacioglu adlari melum deyil Dini Roma KatolikMilliyyeti Fransiz Valjan ve onunla defelerle qarsilasaraq her defesinde mehbese geri qaytarmaga calisan Inspektor bedii edebiyyatda arxetipe cevrilibler Meshur bir ferziyyeye gore Jan Valjan obrazi Huqonun ozunu ve onun solcu hissini temsil etmek ucun yaradilib 1871 ci ilde Huqo Paris Kommunasi kimi bilinen radikal qiyam erefesinde Brusselde yasadigi zaman anti inqilabi qara camaat onun evine hucum cekib ve evin pencerelerini Jan Valjanla birlikde mehv ol qisqiraraq sindiriblar Romanin planiBir mehkum olaraq Valjana ciddi mehdudiyyetler altinda yasamaga mecbur edileceyi Pontarliere getmek ucun sari feuille de route verilmisdi Onu her kese kecmis mehkum kimi tanidan ve Valjani hara gedirdise derhal sefil kimi damgalayan bu sened tez tez passeport jaune sari vesiqe adlandirilirdi Dinyenin bas yepiskopu Valjanin onun deyerli gumus esyalarini ogurlamasina baxmayaraq polise bu xezineni Valjana onun ozunun verdiyini bildirir Bu qarsilasmadan sonra Valjan tovbe ederek serefli ve leyaqetli bir insana cevrilir O qarsilasdigi her kesle mehriban davranan biri oz anasi Fantinani itiren qiza sedaqetli ata evezi ve ehtiyaci olanlar ucun xeyriyyeci idi Cinayetkar ve sefil kimi taninmasina baxmayaraq Valjan hele de en gozel insanliq numuneleri gostermeye davam edirdi Valjan qanunun yanlis terefinde ancaq insanin keramet ve etikasinin duzgun terefinde yer alir Onun eksi bacariqli polis mufettisi Javer cemiyyetde serefin terefinde yer alir Valjan ve munasibetleri qanun ve sevgi arasindaki qarsiliqli munasibetdir Javer Valjani insanligin xeyriyyecisinden daha cox evveller oldugu kimi mehbus olaraq gorur Jan Valjan romanda Birinci hisse Fantina Ilk fesilleri Din seherinde yasayan qoca temizqelbli kesis olan yepiskop Miriele hesr etdikden sonra Huqo hec bir kecid olmadan Valjanin hekayesine baslayir O bir oktyabr axsami Din seherine catan ve gecelemek ucun bir yer axtaran qeribe adamdir Uzun muddet yer axtardiqdan sonra nehayet ona inanan sam yemeyi ve gecelemek ucun yataq veren yepiskop terefinden qebul edilir Sonra Huqo Valjanin kecmisine nezer yetirir O 1769 cu ilde kicik qesebede anadan olub ve usaq yaslarinda yetim qalib O budayici olur ve oz dul bacisina ve onun 7 ovladina baxmaga komek edib 1795 ci ilin qisinda erzaqin qit oldugu bir vaxtda Valjan yerli corekciden bir parca corek ogurlayir O tutulur ve 5 il muddetinde hebsxanasinda saxlanilir O 4 defe qacmaga cehd gosterir ve her defesinde onun cezasi 3 il artirilir O hemcinin ikinci qacisi zamani muqavimet gosterdiyi ucun elave 2 il de hebsxanada qalmali olur Hebsxanada 19 il kecirdikden sonra o serbest buraxilir ancaq qanuna esasen o kecmis mehkum oldugunu bildiren sari vesiqe dasimali idi O gece oyanir ve yepiskopun gumus memulatlarini ve gumus bosqablarini ogurlayaraq qacir O tutulur ve yepiskopa geri getirilir amma yepiskop Valjana onun gumusleri leyaqetli insan olmaq ucun isledeceyi barede verdiyi sozu xatirladaraq ona verilen gumus samdanlari goturmeyi unutdugunu bildirir polislerin qarsisinda Bununla o Valjanin ruhunu cehennemden alib Tanriya verdiyini bildirir Biz sonradan goruruk ki yepiskopun sozlerine baxmayaraq polis bu hadiseni Valjanin qeydlerine elave edir Casmis ve yepiskopun danisdiqlarini tam olaraq anlamayan Jan Valjan yaxinliqdaki daglara teref yol alir ve Petit Gervis adli genc bir isci ile rastlasir Valjan ayagini Petit Gervisin dusurduyu qepiyin uzerine qoyur Gervisin etirazlarina baxmayaraq Valjan onu geri qaytarmaqdan imtina edir ve onu doymekle hedeleyir Oglan hadise yerinden getdikden sonra Valjan yepiskopun ona dediklerini xatirlayaraq tesirlenir O etdiyi hereketden utanir ve bos bosuna oglani axtarir Huqo teqdim edir ve onun ovladinin atasi terefinden nece terk edildiyini izah edir 1815 ci ilde artiq adini istifade eden Jan Valjan catir O seherin teserrufatinda inqilab edir ve esasen seherin abadlasmasina xestexana carpayilarinin temirine yetim usaq evlerine ve mekteblere xerclediyi servet qazanir O birinci defe redd etdikden sonra mer teyin edilir Valjan kralin onu Seref Legionunun Cengaveri etmek teklifini de redd edir Madelien adli bir qoca kisini olumden xilas edir Foslevantin atinin ayagi sindigi ucun o oz faytonunun altinda bataqliga bataraq qalmisdi Bu xilasin sahidi olan Javer Madeliene bildirir ki o mehbuslarin nezaretcisi isleyen zaman direyin altina faytona atildigi kimi atilan ve onu arxasinda qaldiran bele bir guclu adam taniyirdi Valjan faytonu qaldira bilecek sexse pul vermeyi teklif etdi ancaq hec kes oz heyatlarini faytonun altina atmaqla risk etmek istemedi ve fayton daha suretle batmaga basladi Valjan palcigin icine tullandi ve Foslevanti vaqonun altindan xilas etdi Artiq Foslevant oz biznesini vaxtindan evvel itirmisdi ve indi diz qapagi da sindi Valjan Foslevant ucun qadin monastirinda bir is teskil etdi Jan Valjan hemcinin Foslevanta pul vermek ucun behane olsun deye siniq faytonu ve atlari da ondan aldi Sonradan Javer fahiseye cevrilen Fantinani onu ele salan ve paltarindan iceriye qar atan Bamatabois adli burjuaya tupurub onu vurmaq isteyende gorerek tutur Valjan butub hadiseni gorur ve bilir ki tutulmali olan sexs ve Fantinani serbest buraxmagi teklif edir Javer yalniz oz gorduyunu bilir ve Polisin isine qarisdigi ucun Valjana qarsi qezeb hissi duyur Valjan Javere onun heyeti qarsisinda getmeyi teklif edende Javer gedir ve Parisin bas memuruna Madelienin Valjan olmasindan subhelendiyini bildirir Javere esl Jan Valjanin indice tapildigindan dolayi onun yanlis oldugu deyilir Valjan Fantinani yerli xestexanaya aparir hansi ki merin evinin bir hissesi idi ve onun qaygisina qalir O Fantinanin qizi Kozetta haqqinda oyrenir ve Tenardyelere Kozettadan sui istifade eden sexsler pul odemeye calisir Sonradan Javer Madelienden uzr isteyerek bildirir ki esl Jan Valjan tapilib ve novbeti gun mehkemeye cixarilacaq Javer hemcinin yanlisliqla qisas almaq istediyi ucun rusvay oldugunu basqalarina qarsi sert davranib ozune qarsi sert davrana bilmeyeceyini deyerek isinden azad oldugunu bildirir lakin Valjan defelerle bunu redd etdikden sonra Javer onu evez ede bilecek birisi tapilana qeder polis vezifesini davam etdireceyini bildirir Yalniz burada roman nehayet Madelienin Valjan oldugunu aciqlayir Fantinanin olumu Valjan onun gozlerini ortur O gece Valjan ozu ile gergin mubarize yasadi ancaq sonda mehkemeye getmeyi ve onun evezine hebs olunacaq sexsi xilas etmek ucun oz kimliyini bildirmeyi qerara alir O oz subutlarini ireli surur ve ozunun heqiqi Jan Valjan oldugunu tesdiqleyir ancaq hec kes onu tutmaq istemir ve belelikle Valjan onu harada tapa bileceklerini bildirir ve geri qayidir Baxmayaraq ki mehkemenin hakimi Monsenior Madelienin isine ve sohretine kifayet qeder heyran idi onun Valjan olmasini esitdikde sokda idi Novbeti gun Valjan Fantinanin otaginda olarken Javer onu tutmaga gelir Valjan Javerden gedib Kozettani Fantinaya getirmek ucun 3 gun mohlet isteyir ancaq Javer bunun Valjan ucun asan qacis yolu olacagini deyerek redd edir Fantina hekimler terefinden ona Valjanin Kozettani getirdiyi deyilmisdi qizinin orda olmadigini ve onun xilaskarinin hebs olundugunu bildikde soka dusdu ve sokdan vefat etdi artiq onun bedeni onun kasib yasayisindan ve uzun muddetdir eziyyet cekdiyi xestelikden zeiflemis cox guman ki verem olmusdu Valjan Javere onu tutmaga icaze verir ancaq celd aradan cixir Sonradan Valjan palarlarini yigmaq ucun evine qayidir ve Javer onu axtarmaga gelende qapinin arxasinda gizlenir Xestexana baxicilarindan biri olan Simplis baci heyati boyu yalan danismamaqda sohrete sahib olmasina baxmayaraq Javere Valjani qorumaq ucun evde hec kimin olmamasi haqda 2 defe yalan dedi Javer ona inandi ve Valjana seherde gizlenmek ucun sans vererek getdi Ikinci hisse Kozetta Qisa bir fesil esasen oxucunu Jan Valjanin Monfermeyle geden zaman soz verdiyi kimi Fantinanin 8 yasli qizini getirmeye gederken yeniden tutulmasindan xeberdar eden iki qezet yazisindan ibaretdir 1823 cu ilin iyul ayinda o ogurluq ve hebsden qacdigi ucun olume mehkum edildi Onun cezasi kral terefinden azaldilaraq olum cezasi yox omurluk hebs cezasi oldu O saxlanmamisdan evvel Jan Valjan artiq Monfermeyle seyahet etmis ve Monsenior Madelien olaraq yigdigi butun pulu orada basdirmisdi fesil kecmis Toulon mehbusu olan bir isciden danisir kim ki yerli bir nagila gore mesede oz xezinesini basdiran seytani gorduyunu iddia edir Bize neye gore Valjanin oz xezinesini Monfermeylde basdiraraq Parise geri qayidib sonra Monfermeyle geri qayitmaga cehd gostermesi barede hec bir aciqlama verilmir Valjana yeni 9430 nomresi teyin olunur ancaq 1823 cu il 16 noyabrda yalniz bir nece ay hebsde qaldiqdan sonra geminin takelajinda tehlukeli veziyyetde ilisib qalmis gemicini xilas etdikden sonra bilerekden denize yixilaraq yelkenli gemiden qacir Bundan sonra o resmi olaraq olu hesab edildi Kozetta 1823 cu ilde Jan Valjan Monfermeyle gedir ve Milad axsami Kozettani mesede yalniz gorur Onunla birlikde geri qayidirlar ve Valjan o axsam Tenardyelerin onunla nece pis reftar etmelerinin sahidi olur O hemcinin Tenardyelerin qizlari ve da onunla kobud reftar etdiyini onlarin atilmis gelinciyi ile oynamaga calisdiqda analarina sikayet etdiklerini de gordu Bunu gordukden sonra Valjan orani terk edir ve bir muddet sonra Kozettanin memnuniyyetle qebul etdiyi yeni gozel gelincikle geri qayidir Bu Madam Tenardyede Valjana qarsi eseb hissi yaradir ve bunu onun qizlarina yox Kozettaya etmeyi ozune tehqir hesab edir M Tenardye ona deyir ki Valjan onlara pul odediyi muddetde istediyi her seyi ede biler O axsam Mme Tenardye Kozettanin novbeti gun kuceye atilmasini tekid edir Novbeti seher Milad bayrami gunu Valjan Kozettani ozu ile aparmagi teklif edir Mme Tenardye derhal qebul edir ancaq M Tenardye kompensasiya ucun qiymetlesir ve sonda 1500 frank elde edir Valjan Kozettani ozu ile aparir Yalniz indi kitab Kozettanin qarsilasdigi muemmali sexsin Jan Valjan oldugunu bildirir M Tenardye tezlikle Kozettani cox ucuza satdigindan teessuflenir ve onlarin arxasinca qacir M Tenardye daha cox pul teleb etdikde Valjan qeydi dasiyan sexsin Kozettani goturmeye selahiyyeti oldugunu deyerek ona Fantinanin olumunden evvel yazdigi qeydi verir M Tenardye Valjani izlemeye davam etmek isteyir ancaq tez bir zamanda qorxaraq geri qayidir Valjan Kozettani Parise aparir Onlar 1824 cu ilin yazinadek sakit yasaya bilmirler Cunki Javer Paris polislerine onlarin yasadiqlari evi tapmagi tapsirmisdi o Monfermeylden usaq qacirmaq barede esitmisdi ve Valjanin ondan istediyi 3 gunluk icazeni xatirlayirdi O hemcinin Monfermeylden gelmis qiz nevesi olan kasib geyinmis basqa kasib insanlara pul veren sedeqe veren dilenci haqda da esitmisdi Javer bu sexsin Valjan oldugu bilir ve onu tutmaq ucun planlar hazirlayir Valjan Javeri taniyir ve Kozettani goturerek evden cixib gedir Valjan gucle ona onu basqa cinayetkarlarin yanina aparacagini dusunerek evden qacmaga furset veren Javerden qaca bilir Valjan kuce isiqlarinin birinden kendiri ogurlayir ve divarla qadin monastiina dirmanaraq Kozettani da ozu ile dartmaga nail olur Sonra onlar damdan bagcaya endiler Sonrada melum oldu ki bu Valjanin yaxsiliginin evezini vermek ve bu defe Valjanin heyatini xilas etmek isteyen Foslevantin calisdigi qadin monastiridir Demek olar ki Valjani sonradan aciq yolla monastira daxil ola bilsin deye canli olaraq basdirdiqdan sonra Foslevant oz qardasi Ultimas Foslevanti iceri kecire bildi Kozetta ise monastir mektebine goturulmusdu Ucuncu hisse Marius Mariusun Kozetta ile qarsilasdigi gundelik gezintilerinden biri Butun bu hisse erzinde baxisindan Valjan ve Kozetta adsizdirlar Onlar yalniz Mariusun Jardin du Luksemburqdaki gundelik gezintilerinde gorduyu ata ve qiz kimi tesvir edilir Ilk novbede onlari onemsemese de sonradan o ve Kozetta bir birilerini sevirler Marius onlari Valjan bunu hiss edib evlerinden kocene kimi izleyirdi Xosbextlikden onlar 6 ay sonra yeniden gorusduler Valjan oz alicenabligi ile bilinirdi Mariusun qonsusu Tenardye alicenab sexs kimi bilinen insandan xeyriyye yardimi isteyir O bu sexsin Valjan oldugunu bilir ve ona tele qurmaq qerarina gelir Plani esiden Marius bu barede polise xeber verir ve bedbextlikden hemin sexs Javer olur Valjan teleye dusur ve Tenardyeni taniyan kimi qacmaga cehd gosterir Tenardye Valjani Kozettaya ona gelmeli oldugunu bildiren mektub yazmaga vadar edir Valjan Tenardyeye yanlis ad ve unvan verir ve sonradan tapdigi qepiyin komeyile onu baglayan iplerden azad olmaga nail olur O desteye onun demek istemediyi bir seyi zorla dedirte bileceklerini dusundukleri ucun yanildiqlarini bildirir ve Tenardyenin destenin onu ehateye alan zaman istifade etdiyi masa ile oz sol qolunun qabaq hissesini yandirir Bu zaman Javer hadise yerine daxil olur Valjan oradan taninmamisdan evvel uzaqlasmaga macal tapir Dorduncu hisse Muqeddes Denis Biz yalniz indi Valjan ve Kozettanin son iller erzinde yasayislari barede oyrenirik Onlar Foslevant vefat edene kimi monastirda qaldilar ve 1829 cu ilde Kozetta 14 yasinda olarken orani terk etdiler Valjan 3 ev alir cunki hemise qacib gizlenmeli olur Biri Rue D Assasda obiri Rue Plumetde indiki adi Rue Oudinot ve digeri Rue de Arsivde Daha cox Rue Plumetde qalirdilar Valjan Kozettanin da Mariusu sevdiyini bilmirdi ve basa duse bilmirdi ki neye gore Kozetta oz babasi ile evvelkinden daha az elaqede olurdu O Kozettanin onun aldigi yaraya gore ozunu piss etmesini ve onun qaygisina qalmasini gordukde xosbext olurdu Onlar gezintilerinden birinde onlar Parisin cenubundan getirilmis zencirlenmis bir destenin kecidinin sahidi olurlar Bu hadise Kozettaya derin tesir edir ve Valjani qizinin onun kecmisi barede oyrenmesini dayandirmaq lazim gerekdiyine daha cox inandirir Marius Eponinanin vasiteciliyi ile Kozettani tapir onun evini izleyir onun tapmasi ucun ozunun gundelik sevgi jurnalini oraya qoyur ve bir gece darvazadan asaraq heyetde onu teeccublendirir Onlar her axsam bir birilerinin gozlerine baxmaq ucun gorusmeye baslayirlar Ancaq Eponina qisqancliq hissi kecirir ve Valjana kocmesi lazim oldugunu bildiren bir not buraxir Valjan heyetde kiminse gizlendiyine inanaraq Ingiltereye kocmeyi qerara alir o Kozettani Rue de Armedeki eve aparir Bu hadise 1832 ci ilin iyun ayinin ilk gunlerinde bas verir Yalniz orada Valjan yeniyetme bir oglan Qavros Mariusdan Kozettaya Mariusun barrikada olmasi ve hec bir adres qoymadan getdiyinden beri ona soz verdiyi kimi barrikadada oleceyini bildiren bir mektub catdirarken Kozettanin Mariusa olan mehebbeti haqda oyrenir Valjanin oz daxilinde ikinci bir mubarizesi bas tutur Evvel Mariusun olmesi gerekdiyi haqda qeti qerar verir ancaq sonra oz evvelki hissi barede gunahkarliq hiss edir O ozunun sonraki hereketleri barede hec bir qeti qerar vermeden qiyama qosulur Besinci hisse Jan Valjan Valjan Mariusu xilas ederken Valjan usyanda oz uzerine duseni edir ve mukemmel bir atesle ozunu isbat edir Ona tesekkur olaraq barrikadanin lideri Anjolras ona istediyi bir seyi etmeyi teklif edir Valjan ona casus olaraq ele kecirilmis Javeri oldurmeye icaze verilmesini isteyir Istek qebul olunur ve Valjan Javeri oldurmek ucun gozden uzaq bir yere aparir ancaq onu oldurmek evezine serbest buraxir baxmayaraq ki Javer hele de Valjani tutmaga calisacagini bildirir Valjan razilasir ve Javere oz adresini verir Valjan Javeri buraxdiqdan sonra barrikadadaki Mariusdan basqa butun doyusculer vurusma zamani oldurulurler Marius ise Valjanin sayesinde sag qalir ve Valjan onu Parisin kanalizasiya yollari ile sag salamat dasiyir Valjan kanalizasiyanin Grand Kalou cixisinin bagli oldugunu gorur Tenardye orda idi ve onun acari var idi Tenardye Valjanin Mariusu onun puluna gore oldurduyune inanaraq acar qarsiliginda ondan pul istedi Valjan ozunun olan bir nece sounu Tenardyeye verir ve kanalizasiyanin qapisini acir ve Javerle uz uze gelir Indi o Tenardyenin teqibinde idi Valjan Mariusu salamat eve catdirmaq ucun Javerden komek isteyir ve Javer oz faytonunu cagirir Valjan eve qayidib Kozetta ile vidalasmaq ucun Javerden icaze isteyir ve Javer evin qarsisinda onu gozleyeceyini bildirerek razilasir O pillekenle qalxan zaman pencereden cole nezer yetirir ve gorur ki Javer gedib Javer ozunun heyati boyu gosterdiyinden ferqli olaraq edalet hissini numayis etdiren bir caninin axtarisinda olan heyati ile uzlesir O bunu qebul ede bilmir ve ozune qesd edir Marius zedeleri sagaldiqdan sonra babasindan Kozetta ile evlenmek ucun icaze alir ve onlar evlenirler Toydan sonraki gun Valjan Mariusa kecmis mehbus oldugunu bildirir Marius dehsete gelir onda Valjan haqda cox menfi fikirler meydana gelir ve onu Kozettanin heyatindan uzaqlasdirmaga calisir Bundan sonra Valjanin Kozetta ile Mariusun babasinin evindeki enenevi gorusleri o olumu yaxinlasaraq yataq xestesi oldugu ucun gorusmeyi tamamile dayandirana kimi getdikce daha da qisalir O gorusu dayandirdiqdan bir muddet sonra Tenardye Mariusu ziyaret edir ve Valjanin cinayetkar oldugunu Mariusa bir nece qezet meqalesi gostererek bildirir Tenardye Mariusa onun bilmediyi bir seyi gostereceyini bildirir Tenardye M Madelien ile Jan Valjanin eyni insan oldugunu ve Javerin ozune qesd etdiyini subut eden qezet parcalari gosterir O hemcinin Valjanin 6 iyun tarixinde Mariusun qohumlarindan birini oldurerek onun bedenini kanalizasiyanin ici ile dasiyan sexs oldugunuda bildirir Marius Tenardyenin Valjanin onu xilas etmesini gorduyunu basa dusur ve Kozetta ile Valjanin evine telesir Teessufler olsun ki onlar cox gecikmisdiler ve Valjanin olmek uzre oldugunu gorduler Valjan aralarinda xos munasibet olmayan Mariusla arasini duzeldir ve Kozettaya anasinin adinin Fantina oldugunu bildirir O memnun sekilde vefat edir ve olumunden sonra vesiyyet etdiyi kimi hec bir nisan olmayan bir qebirde basdirilir IstinadlarBehr Edward 1989 he Complete Book of Les Miserables NY Arcade seh 24