Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Azərbaycan körpüləri — qədim dövrlərdən Azərbaycan ərazisində tikilmiş körpülər. Qədim ticarət mərkəzlərindən olan Qəbələ, Dərbənd, Şamaxı, Gəncə, Bərdə, Ərdəbil, Naxçıvan, Təbriz və s. kimi şəhərlərin karvan yolları üstündə bir çox körpülər salınmışdır. Körpülərin memarlıq quruluşları inşa ediləcək körpünün materiallarından asılı olurdu. Qədim körpülərdən bu günümüzədək gəlib çıxanlar da vardır. Həmin körpülərdən 11 və 15 aşırımlı Xudafərin körpüləri (Cəbrayıl rayonu ərazisində, Araz çayı üzərində), Sınıq körpü (Qazax rayonu, Ehram çayı üzərində), Gəncə körpüləri (Gəncə çayı üzərində), Naxçıvan körpüləri (əlincə çayı üzərində) Azərbaycanın memarlıq abidələrindəndir.
Gəncə körpüləri
Gəncə çayının üzərində salınmış üç körpü – Gəncəni hissələrə ayırırdı. 1939-1940-cı illərdə aparılan tədqiqatlar zamanı Gəncə körpülərinin dağınıq dayaqları aşkar edilmişdir. Lakin bu üç körpü ilə bərabər, haqqında elmi ədəbiyyatda məlumat verilməyən və Gəncədən 5 km şimal-şərqdə yerləşmiş qədim Gəncəni sağ və sol sahilə ayıran Gəncəçayda salınmış iki körpü də mövcud idi. Körpülərdən birincisi dağıldıqdan sonra ikinci körpü də yerin əlverişli olması nəzərə alınaraq, burada tikilmişdir. Bu körpülərin hər biri b.e. Xıı əsrində inşa olunmuşdur, hal-hazıra qədər istifadədə olan iki körpü durur. Aşırımı 5 m olan birinci körpünün uzunluğu 31 p.m., qabariti 4,5 m olub üç yarım silindrik formalarda tağdan ibarətdir. Aşırımların ikisi 5,2, biri isə 4,7 m-dir. Körpü səlis yonulmuş hamar daşlarla üzlənmişdir. O biri körpü 54 p.m. uzunluğundadır, qabariti 2,8 m-dir. Tağvari aşırımlıdır, aşırımları 4,8; 7,8 və 4,6 m-dir.
Bu körpülərin hər biri b.e. Xıı əsrində inşa olunmuşdur, hal-hazıra qədər istifadədə olan iki körpü qalmaqdadır.
Qazax körpüləri
- Sınıq körpü Azərbaycanın orta əsrə aid olan nadir memarlıq incilərindən biridir. Bu körpü Bakı-Qazax-Gürcüstan sərhədi yolunda, Ehramçayın üzərində salınmışdır. Bir qədər aralıda Ehramçay öz axarı ilə Kürə qovuşur. Dörd aşırımlı, uzunluğu 175 p.m. olan bu körpünün qabariti 4 m-dir.
- Qırmızı körpü XII əsr Azərbaycan memarları tərəfindən salınmışdır.
Naxçıvan körpüləri
Azərbaycan ərazisi tarixin müxtəlif dövrlərini əhatə edən memarlıq abidələri ilə zəngindir. Orta əsrlərin bizə bəxş etdiyi ən monumental abidələrindən sayılan körpülərin yüksək keyfiyyət və bacarıqla tikilməsi nəzəri cəlb edir. Qədim körpülərdən biri də Naxçıvan ərazisindəki əlincə çayı üzərindədir. Həmin körpüdən ərəfsə və Ləkətan kənd sakinləri bu gün də istifadə edirlər. Körpülər tikilərkən dayaqların möhkəmliyinə xüsusi fikir verilmişdir. Ovulmanın qarşısını almaq məqsədilə körpülər üçün çay vadisinin əsasən düz və dar keçidini seçmişlər. Həmin dar keçidə malik, bir dayağı hündür qaya, digər dayağı sahildəki özülə birləşən körpünün möhkəmliyinə söz ola bilməz.
Naxçıvanın bu günədək qalan, XV-XVı əsrə aid olan əlincə körpüsü bir aşırımlı tağ şəkilli, su səthindən 5 m hündürlükdə, 12 pm uzunluğunda, qabariti 2 m olan tarixi bir qurğudur. Körpünü lay şəkilli, asan yonulan daşdan tikiblər. əlincə körpüsünün tağ hissəsinin daşları yonulmuş, qalan hissəsi isə qismən yonulan daşlardır.
Mənbə
- Avtomobil yollarının tarixi[ölü keçid]
 | Mədəniyyət ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Azerbaycan korpuleri qedim dovrlerden Azerbaycan erazisinde tikilmis korpuler Qedim ticaret merkezlerinden olan Qebele Derbend Samaxi Gence Berde Erdebil Naxcivan Tebriz ve s kimi seherlerin karvan yollari ustunde bir cox korpuler salinmisdir Korpulerin memarliq quruluslari insa edilecek korpunun materiallarindan asili olurdu Qedim korpulerden bu gunumuzedek gelib cixanlar da vardir Hemin korpulerden 11 ve 15 asirimli Xudaferin korpuleri Cebrayil rayonu erazisinde Araz cayi uzerinde Siniq korpu Qazax rayonu Ehram cayi uzerinde Gence korpuleri Gence cayi uzerinde Naxcivan korpuleri elince cayi uzerinde Azerbaycanin memarliq abidelerindendir Azerbaycan korpuleri tesvir edilmis poct markasiGence korpuleriGence cayinin uzerinde salinmis uc korpu Genceni hisselere ayirirdi 1939 1940 ci illerde aparilan tedqiqatlar zamani Gence korpulerinin daginiq dayaqlari askar edilmisdir Lakin bu uc korpu ile beraber haqqinda elmi edebiyyatda melumat verilmeyen ve Genceden 5 km simal serqde yerlesmis qedim Genceni sag ve sol sahile ayiran Gencecayda salinmis iki korpu de movcud idi Korpulerden birincisi dagildiqdan sonra ikinci korpu de yerin elverisli olmasi nezere alinaraq burada tikilmisdir Bu korpulerin her biri b e Xii esrinde insa olunmusdur hal hazira qeder istifadede olan iki korpu durur Asirimi 5 m olan birinci korpunun uzunlugu 31 p m qabariti 4 5 m olub uc yarim silindrik formalarda tagdan ibaretdir Asirimlarin ikisi 5 2 biri ise 4 7 m dir Korpu selis yonulmus hamar daslarla uzlenmisdir O biri korpu 54 p m uzunlugundadir qabariti 2 8 m dir Tagvari asirimlidir asirimlari 4 8 7 8 ve 4 6 m dir Bu korpulerin her biri b e Xii esrinde insa olunmusdur hal hazira qeder istifadede olan iki korpu qalmaqdadir Qazax korpuleriSiniq korpu Azerbaycanin orta esre aid olan nadir memarliq incilerinden biridir Bu korpu Baki Qazax Gurcustan serhedi yolunda Ehramcayin uzerinde salinmisdir Bir qeder aralida Ehramcay oz axari ile Kure qovusur Dord asirimli uzunlugu 175 p m olan bu korpunun qabariti 4 m dir Qirmizi korpu XII esr Azerbaycan memarlari terefinden salinmisdir Naxcivan korpuleriAzerbaycan erazisi tarixin muxtelif dovrlerini ehate eden memarliq abideleri ile zengindir Orta esrlerin bize bexs etdiyi en monumental abidelerinden sayilan korpulerin yuksek keyfiyyet ve bacariqla tikilmesi nezeri celb edir Qedim korpulerden biri de Naxcivan erazisindeki elince cayi uzerindedir Hemin korpuden erefse ve Leketan kend sakinleri bu gun de istifade edirler Korpuler tikilerken dayaqlarin mohkemliyine xususi fikir verilmisdir Ovulmanin qarsisini almaq meqsedile korpuler ucun cay vadisinin esasen duz ve dar kecidini secmisler Hemin dar kecide malik bir dayagi hundur qaya diger dayagi sahildeki ozule birlesen korpunun mohkemliyine soz ola bilmez Naxcivanin bu gunedek qalan XV XVi esre aid olan elince korpusu bir asirimli tag sekilli su sethinden 5 m hundurlukde 12 pm uzunlugunda qabariti 2 m olan tarixi bir qurgudur Korpunu lay sekilli asan yonulan dasdan tikibler elince korpusunun tag hissesinin daslari yonulmus qalan hissesi ise qismen yonulan daslardir MenbeAvtomobil yollarinin tarixi olu kecid Medeniyyet ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Vikianbarda Azerbaycan korpuleri ile elaqeli mediafayllar var