Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qüvayi-milliyə (osman. قواى مليه ; hərf. "Milli Qüvvələr" və ya "Milliyyətçi Qüvvələr") – Türkiyə Qurtuluş Savaşının erkən dövründə fəaliyyət göstərən nizamsız türk milis qüvvələri. Bu qüvvələr Mudros barışıq müqaviləsinə uyğun olaraq Türkiyənin bəzi hissələri Müttəfiq qüvvələr tərəfindən işğal edildikdən sonra ortaya çıxdı. Daha sonra Qüvayi-milliyə Böyük Millət Məclisinin nizami ordusuna (Qüvayi-Nizamiyə) birləşdirildi. Bəzi tarixçilər Türkiyə Qurtuluş Savaşının bu dövrünü (1918–20) "Qüvayi-milliyə mərhələsi" adlandırırlar.
| Qüvayi-milliyə | |
|---|---|
| قواى مليه | |
 | |
| Növü | Militant |
| Yaranma tarixi | 1918-1921 |
| Ölkə | |
| Tabedir | Türkiyə Böyük Millət Məclisi |
| Sayı | 5000 nəfər (1919) |
| Şüarı | Ya istiqlal, ya ölüm! |
| Rəngləri | Qırmızı və ağ |
| Müharibələr | Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi |
| Komandanlıq | |
| Məşhur komandirləri | Mustafa Kamal Atatürk Çərkəz Əthəm Yörük Əli Əfə Şahin Bəy Topal Osman |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Mudros barışıq müqaviləsində Osmanlı İmperiyası müttəfiqlər arasında bölündü, burada Yunanlar qərbi, ingilislər paytaxtı və cənub-şərqi, italyanlar və fransızlar ölkənin cənubunu işğal etdilər. Anadolu və Rumelidə türklərin və müsəlmanların hüquqlarını müdafiə edən ilk silahlı dəstələr Qüvayi-milliyə idi. Qüvayi-milliyə Osmanlı ordusunun fərari zabitləri və milislərindən ibarət idi. Yunanlar İzmiri işğal etdikləri zaman Qüvay-milliyə fəallaşdı. Təsdiq edilməmiş Sevr müqaviləsi ilə Anadolunun bölünməsinə qarşı çıxan insanlar müqavimətə qoşuldular. Fransa-Türkiyə müharibəsini demək olar ki, yalnız Türkiyə tərəfində olan Qüvayi-milliyə birlikləri aparırdı. Qərbi Anadoluda Qüvayi-milliyə nizami ordu qurulana qədər yunan ordusuna qarşı vur-qaç taktikası ilə vuruşdu. Qüvayi-milliyənin müqaviməti yunanların Anadoluda irəliləməsini ləngitdi.
Qüvayi-milliyənin dağılması
Qüvayi-milliyə Türkiyənin qurtuluşunda müqavimətin ilk addımı sayılsa da, sonradan nizamsız müharibəyə son qoyuldu. Milisdə nizam-intizam və təcrübə yox idi; Yunanlara qarşı daha böyük açıq meydan döyüşlərində şansları yox idi. 1920-ci ilin sentyabrında onlar qərb cəbhəsində 15.000-dən az qüvvə ilə 107.000-dən çox adamdan ibarət yüksək təlim keçmiş və yaxşı təchiz edilmiş Yunan Ordusunun irəliləməsini dayandırmalı oldular. Türkiyə Böyük Millət Məclisi açıldıqdan sonra müxtəlif Qüvayi-milliyə qrupları birləşdirilərək nizami ordu yaradıldı. Qüvayi-milliye 1920-ci ilin sonlarında ləğv edildi. Baxmayaraq ki, Qüvayi-milliyənin bəzi hissələri hələ 1921-ci ilə qədər cənub cəbhəsində döyüşürdü. Birinci İnönü döyüşü daimi ordunun yunan qüvvələrinə qarşı vuruşduğu ilk müharibədir.
Üsyançılar
Bəzi Qüvayi-milliyə qrupları, ən çox da Çərkəz Əthəmin Qüvayi Səyyarəsi qüvvələrinin dağıdılmasından imtina edərək Ankara hökumətinə qarşı qiyam qaldırdı. Yaranmış yeni nizami ordu Türkiyə Qurtuluş Döyüşünün sonunda həm Yunan Ordusunu, həm də Üsyançı Qüvvələri məğlub etdi.
İstinadlar
- Akşin, Sina, Turkey: From Empire to Revolutionary Republic: The Emergence of the Turkish Nation from 1789 to the Present, New York University Press, 2007, səh. 126, ISBN
- Shaw, Stanford J; Shaw, Ezel Kural, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, 2, Cambridge University Press, 1977, səh. 341, ISBN
- Smith, Elaine Diana, Turkey: Origins of the Kemalist Movement and The Government of the Grand National Assembly, 1919–1923, The American university, 1959, səh. 68
- Kasalak, Kadir, "Kuva-yı Milliye'nin Askeri Açıdan Etüdü", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi (türk), Türkiye Cumhuriyeti'nin, XIV (42), November 1998: 75, 2011-12-10 tarixində , İstifadə tarixi: 2023-05-08. Yılı Özel Sayısı.
- Belleten, 65, Türk Tarih Kurumu, 2001, İstifadə tarixi: 2010-08-18
- Kuva‐i Milliye // , Etarih, 2010-11-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2010-08-18
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Quvayi milliye osman قواى مليه herf Milli Quvveler ve ya Milliyyetci Quvveler Turkiye Qurtulus Savasinin erken dovrunde fealiyyet gosteren nizamsiz turk milis quvveleri Bu quvveler Mudros barisiq muqavilesine uygun olaraq Turkiyenin bezi hisseleri Muttefiq quvveler terefinden isgal edildikden sonra ortaya cixdi Daha sonra Quvayi milliye Boyuk Millet Meclisinin nizami ordusuna Quvayi Nizamiye birlesdirildi Bezi tarixciler Turkiye Qurtulus Savasinin bu dovrunu 1918 20 Quvayi milliye merhelesi adlandirirlar Quvayi milliyeقواى مليهNovu MilitantYaranma tarixi 1918 1921Olke TurkiyeTabedir Turkiye Boyuk Millet MeclisiSayi 5000 nefer 1919 15000 1920 Suari Ya istiqlal ya olum Rengleri Qirmizi ve agMuharibeler Turkiye Istiqlaliyyet muharibesiKomandanliqMeshur komandirleri Mustafa Kamal Ataturk Cerkez Ethem Yoruk Eli Efe Sahin Bey Topal Osman Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiMudros barisiq muqavilesinde Osmanli Imperiyasi muttefiqler arasinda bolundu burada Yunanlar qerbi ingilisler paytaxti ve cenub serqi italyanlar ve fransizlar olkenin cenubunu isgal etdiler Anadolu ve Rumelide turklerin ve muselmanlarin huquqlarini mudafie eden ilk silahli desteler Quvayi milliye idi Quvayi milliye Osmanli ordusunun ferari zabitleri ve milislerinden ibaret idi Yunanlar Izmiri isgal etdikleri zaman Quvay milliye feallasdi Tesdiq edilmemis Sevr muqavilesi ile Anadolunun bolunmesine qarsi cixan insanlar muqavimete qosuldular Fransa Turkiye muharibesini demek olar ki yalniz Turkiye terefinde olan Quvayi milliye birlikleri aparirdi Qerbi Anadoluda Quvayi milliye nizami ordu qurulana qeder yunan ordusuna qarsi vur qac taktikasi ile vurusdu Quvayi milliyenin muqavimeti yunanlarin Anadoluda irelilemesini lengitdi Quvayi milliye milisleri Orijinal sekil 1919 cu ile aiddir Quvayi milliyenin dagilmasiQuvayi milliye Turkiyenin qurtulusunda muqavimetin ilk addimi sayilsa da sonradan nizamsiz muharibeye son qoyuldu Milisde nizam intizam ve tecrube yox idi Yunanlara qarsi daha boyuk aciq meydan doyuslerinde sanslari yox idi 1920 ci ilin sentyabrinda onlar qerb cebhesinde 15 000 den az quvve ile 107 000 den cox adamdan ibaret yuksek telim kecmis ve yaxsi techiz edilmis Yunan Ordusunun irelilemesini dayandirmali oldular Turkiye Boyuk Millet Meclisi acildiqdan sonra muxtelif Quvayi milliye qruplari birlesdirilerek nizami ordu yaradildi Quvayi milliye 1920 ci ilin sonlarinda legv edildi Baxmayaraq ki Quvayi milliyenin bezi hisseleri hele 1921 ci ile qeder cenub cebhesinde doyusurdu Birinci Inonu doyusu daimi ordunun yunan quvvelerine qarsi vurusdugu ilk muharibedir UsyancilarBezi Quvayi milliye qruplari en cox da Cerkez Ethemin Quvayi Seyyaresi quvvelerinin dagidilmasindan imtina ederek Ankara hokumetine qarsi qiyam qaldirdi Yaranmis yeni nizami ordu Turkiye Qurtulus Doyusunun sonunda hem Yunan Ordusunu hem de Usyanci Quvveleri meglub etdi IstinadlarAksin Sina Turkey From Empire to Revolutionary Republic The Emergence of the Turkish Nation from 1789 to the Present New York University Press 2007 seh 126 ISBN 978 0 8147 0722 7 Shaw Stanford J Shaw Ezel Kural History of the Ottoman Empire and Modern Turkey 2 Cambridge University Press 1977 seh 341 ISBN 978 0 521 29166 8 Smith Elaine Diana Turkey Origins of the Kemalist Movement and The Government of the Grand National Assembly 1919 1923 The American university 1959 seh 68 Kasalak Kadir Kuva yi Milliye nin Askeri Acidan Etudu Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi turk Turkiye Cumhuriyeti nin XIV 42 November 1998 75 2011 12 10 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 08 Yili Ozel Sayisi Belleten 65 Turk Tarih Kurumu 2001 Istifade tarixi 2010 08 18 Kuva i Milliye Etarih 2010 11 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 08 18