Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şandor Petöfi (mac. Petőfi Sándor, 1 yanvar 1823[…] – güm. 31 iyul 1849[…], güm. Albeşti[d]) — Məşhur macar şairi və liberal inqilabçı. Macarıstanın milli şairi hesab edilən Şandor Petöfi Macarıstan ədəbiyyatında və şeiriyyatında özünə məxsus iz qoymuşdur. Vətənpərvər Petöfi Macarıstanda 1848–1849-cu illərdəki Macar inqilabının rəhbərlərindən biri olmuşdur. O, Macar inqilabından ilhamlanaraq Milli Mahnı (Nemzeti dal) şeirini yazmışdır.
| Şandor Petöfi | |
|---|---|
| mac. Sándor Petőfi | |
 | |
| Doğum adı | Alexander Petrovič |
| Təxəllüsü | Rónai Sándor, Andor deák |
| Doğum tarixi | 1 yanvar 1823[…] |
| Vəfat tarixi | güm. 31 iyul 1849[…](26 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | güm. döyüşdə ölüm |
| Həyat yoldaşı |
|
| Fəaliyyəti | şair, tərcüməçi, aktyor, yazıçı |
| Əsərlərinin dili | Macar dili |
 | |
 Şandor Petöfi Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Şandor Petöfi 1823-cü ildə yanvar ayının 1-də Kişkunfeledxaza şəhərində serb əsilli bir ailədə anadan olmuşdur. Ailəsinin maddi durumu ilə bağlı tez-tez başqa şəhərlərə köç edən Petöfi təhsilini də müxtəlif şəhərlərdə almışdır, lakin ilk şeirlərini 1835–1838-ci illərdə Asod şəhərində yaşayarkən yazmışdır. 1841-ci ildə təhsil aldığı bir vaxtda Petöfinin həyatında yeni bir mərhələ başlayır. Burada o macar ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən Mor Yakoi ilə tanış olur və 1842-ci ildə "Şərab içən kimsə" (mac. A borozó) adlı şeirini Şandor Petroviç ləqəbi ilə nəşr etdirir. 40-cı illərdə şair öz fəaliyyətini dahah çox teatr sahəsinə yönləndirir və aktyorluq təhsili almaq üçün bir müddət Debreçendə yaşayır, lakin istəyinə nail ola bilməyəcəyini başa düşən Petöfi 1844-cü ildə şeirləri ilə birlikdə Peşt şəhərinə yola düşür. 1844-cü il Petöfinin həyatında dönüm nöqtəsi hesab edilir. Bu illərdə o artıq Peştdə şair kimi böyük nüfuz qazanaraq, xalq ədəbiyyatının görkəmli təmsilçilərindən biri hesab edilirdi. 1846-cı ildə Petöfi demokrat gənclərdən ibarət "Gənc Macarıstan" (mac. Tizek Társaság ) təşkilatının yaradır, lakin bu təşkilat siyasi arenada istənilən fəallığı göstərə bilmir. 1847-ci ildə Petöfi Yulia Sendrey ilə evlənir və Peştə köçür.
İnqilabçı fəaliyyəti
1848–1849-cu illərdə baş verən macar inqilabı Petöfinin həm həyatında həm yaradıcılığında mühüm bir yerə malikdir. Şairin bu illərdə yazdığı şeirlər əsasən vətənpəvər ruhda yazılmış və xalqı inqilaba səsləmişdir. Petöfi, Layoş Koşut, İştvan Seçeni və birgə inqilabın rəhbərlərindən biri hesab olunur. Macar xalqının Avstriya İmperiyasına qarşı apardığı azadlıq mübarizəsində fəal iştirak edən Petöfi "Nemzeti dal" adlı şeiri inqilabın rəmzlərindən birinə çevrilmişdir.
Əsərləri
İlk əsərlərini Asod şəhərində yazan şair "Vəda" (mac. Bucsúzás) adlı şeirini məhz bu şəhərə həsr etmişdir. Yaradıcılığına yeni başlayarkən Şandor "Petroviç" ləqəbindən istəfadə etsə də sonralar şeirlərini "Petöfi" imzası ilə nəşr etdirir. 1844-cü ildə Petöfi epik janrda şeirlər yazmağa başlayır. Onun bu qəbilədən olan əsərləri arasında kənddə baş verən hekayədən bəs edən və 4 mahnıdan ibarət "Kəndin çəkici"(mac. A helység kalapácsa) adlı əsəri ilə Macar ədəbiyyatının ən milliyətçi şeiri hesan edilən "Qəhrəman Yanoş" (mac. Vitéz János ) şeiri daha çox nəzərə çarpır. Petöfinin bu dövrdə yazdığı əsərlərində şairin emosional hissləri özünü büruzə vermişdir. Bunun bir nümunəsi də Berta Mednyanzakiyə yazdığı "Eşqin inciləri" (mac. Szerelem gyöngyei ) şeiridir. 1846-cı ildə şairin ədəbi fəaliyyəti və şeirləri daha çox milli və azadlıq hisslərini özündə tərənnüm edirdi. Azadlığa və inqilaba həsr etdiyi "Xalq" adlı əsəri bu baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Şairin digər əsərləri:
- "Pişta Saloy" (poemalar)
- "Buludlar" (poetik toplu)
Ölümü
31 iyul 1849-cu ildə Transilvaniyada rus generalı İ. Paskeviçin kazak qoşunlarlı ilə Seqasvar döyüşündə (çar Rusiyası macar inqilabını yatırmaq qoşun göndərmişdi) həlak olub. Məzarı yoxdur.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Sándor Petőfi // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Öz, Ayşe. "1848-1849 MACAR BAĞIMSIZLIK MÜCADELESİNDE SÁNDOR PETŐFİ'NİN YERİ VE SEKELLERE DAİR DÜŞÜNCELERİ". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 55 (1): 173–184.
- "ÖLÜMÜNÜN 140. YILDÖNÜMÜNDE SANDOR PETÖFİ" (PDF). 2018-06-01 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-02-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sandor Petofi mac Petofi Sandor 1 yanvar 1823 gum 31 iyul 1849 gum Albesti d Meshur macar sairi ve liberal inqilabci Macaristanin milli sairi hesab edilen Sandor Petofi Macaristan edebiyyatinda ve seiriyyatinda ozune mexsus iz qoymusdur Vetenperver Petofi Macaristanda 1848 1849 cu illerdeki Macar inqilabinin rehberlerinden biri olmusdur O Macar inqilabindan ilhamlanaraq Milli Mahni Nemzeti dal seirini yazmisdir Sandor Petofimac Sandor PetofiDogum adi Alexander PetrovicTexellusu Ronai Sandor Andor deakDogum tarixi 1 yanvar 1823 1823 01 01 Vefat tarixi gum 31 iyul 1849 1849 07 31 26 yasinda Vefat yeri gum Albesti d Avstriya imperiyasiVefat sebebi gum doyusde olumHeyat yoldasi Yuliya Sendrei 1847 1849 Fealiyyeti sair tercumeci aktyor yaziciEserlerinin dili Macar diliSandor Petofi Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSandor Petofi 1823 cu ilde yanvar ayinin 1 de Kiskunfeledxaza seherinde serb esilli bir ailede anadan olmusdur Ailesinin maddi durumu ile bagli tez tez basqa seherlere koc eden Petofi tehsilini de muxtelif seherlerde almisdir lakin ilk seirlerini 1835 1838 ci illerde Asod seherinde yasayarken yazmisdir 1841 ci ilde tehsil aldigi bir vaxtda Petofinin heyatinda yeni bir merhele baslayir Burada o macar edebiyyatinin gorkemli numayendelerinden Mor Yakoi ile tanis olur ve 1842 ci ilde Serab icen kimse mac A borozo adli seirini Sandor Petrovic leqebi ile nesr etdirir 40 ci illerde sair oz fealiyyetini dahah cox teatr sahesine yonlendirir ve aktyorluq tehsili almaq ucun bir muddet Debrecende yasayir lakin isteyine nail ola bilmeyeceyini basa dusen Petofi 1844 cu ilde seirleri ile birlikde Pest seherine yola dusur 1844 cu il Petofinin heyatinda donum noqtesi hesab edilir Bu illerde o artiq Pestde sair kimi boyuk nufuz qazanaraq xalq edebiyyatinin gorkemli temsilcilerinden biri hesab edilirdi 1846 ci ilde Petofi demokrat genclerden ibaret Genc Macaristan mac Tizek Tarsasag teskilatinin yaradir lakin bu teskilat siyasi arenada istenilen fealligi gostere bilmir 1847 ci ilde Petofi Yulia Sendrey ile evlenir ve Peste kocur Inqilabci fealiyyeti1848 1849 cu illerde bas veren macar inqilabi Petofinin hem heyatinda hem yaradiciliginda muhum bir yere malikdir Sairin bu illerde yazdigi seirler esasen vetenpever ruhda yazilmis ve xalqi inqilaba seslemisdir Petofi Layos Kosut Istvan Seceni ve birge inqilabin rehberlerinden biri hesab olunur Macar xalqinin Avstriya Imperiyasina qarsi apardigi azadliq mubarizesinde feal istirak eden Petofi Nemzeti dal adli seiri inqilabin remzlerinden birine cevrilmisdir EserleriIlk eserlerini Asod seherinde yazan sair Veda mac Bucsuzas adli seirini mehz bu sehere hesr etmisdir Yaradiciligina yeni baslayarken Sandor Petrovic leqebinden istefade etse de sonralar seirlerini Petofi imzasi ile nesr etdirir 1844 cu ilde Petofi epik janrda seirler yazmaga baslayir Onun bu qebileden olan eserleri arasinda kendde bas veren hekayeden bes eden ve 4 mahnidan ibaret Kendin cekici mac A helyseg kalapacsa adli eseri ile Macar edebiyyatinin en milliyetci seiri hesan edilen Qehreman Yanos mac Vitez Janos seiri daha cox nezere carpir Petofinin bu dovrde yazdigi eserlerinde sairin emosional hissleri ozunu buruze vermisdir Bunun bir numunesi de Berta Mednyanzakiye yazdigi Esqin incileri mac Szerelem gyongyei seiridir 1846 ci ilde sairin edebi fealiyyeti ve seirleri daha cox milli ve azadliq hisslerini ozunde terennum edirdi Azadliga ve inqilaba hesr etdiyi Xalq adli eseri bu baximdan muhum ehemiyyet kesb edir Sairin diger eserleri Pista Saloy poemalar Buludlar poetik toplu Olumu31 iyul 1849 cu ilde Transilvaniyada rus generali I Paskevicin kazak qosunlarli ile Seqasvar doyusunde car Rusiyasi macar inqilabini yatirmaq qosun gondermisdi helak olub Mezari yoxdur IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Sandor Petofi Brockhauz Ensiklopediyasi alm Oz Ayse 1848 1849 MACAR BAGIMSIZLIK MUCADELESINDE SANDOR PETOFI NIN YERI VE SEKELLERE DAIR DUSUNCELERI Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Dergisi 55 1 173 184 OLUMUNUN 140 YILDONUMUNDE SANDOR PETOFI PDF 2018 06 01 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 02 22