Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İngiltərənin Normandiya hersoqu Vilhelm tərəfindən istilası. Bu istilada Normandiya və bir çox başqa Avropa vilayətlərinin cəngavərləri də iştirak edirdi və İngiltərədə, bu istilaçıların timsalında yeni elitanın yaranması və tam feodal quruluşun bərqərar olması ilə nəticələndi.
Əsas şərtlər
İngiltərədə 11 əsrin ortaları üçün, artıq əsasən feodal qayda-qanunlar hökmran idi, lakin hələ də feodallaşma əsnasında idi. Kəndlilərin xeyli hissəsi, xüsusən ölkənin şimal-şərqində -"Danimarka hüququ"("") vilayətində hələ də azad idilər. Asılı feodal torpaq istifadəçiləri isə hələlik vahid təhkimli kəndli təbəqəsinə çevrilməmişdilər. Feodal mülkü və feodal iyerarşisi hələ bitkin formaya düşməmişdi və hər yerdə yayılmamışdı.
Hastinqs döyüşü
İngiltərədə feodallaşma əsnasının başa çatması 11 əsrin ikinci yarısında normand istilası ilə bağlı idi. İstilaçılara Normandiya hersoqu Vilhelm başçılıq edirdi. Qənimət ələ keçirmək, yeni mülklər və təhkimli kəndlilər əldə etmək meyli onun ətrafına təkcə Normandiya feodallarını deyil, Fransanın başqa vilayətlərində, hətta İtaliyadan da çoxlu cəngavər toplamışdı. Hersoqun ingilis taxtına olan iddiası İngiltərəyə yürüş üçün bəhanə oldu. Bu iddianın əsasında Vilhelmin(1066)cı ildə ölmüş ingilis kralı qohumluğu dururdu. Vilhelmin iddialarını papa müdafiə edirdi. 1066-cı ilin sentyabrında Vilhelm La Manşı üzüb keçərək öz qoşunu ilə birlikdə İngiltərənin cənubunda Qastinqs limanı yaxınlığında sahilə çıxdı. Eduardın ölümündən sonra uitinagemotun seçdiyi yeni anql-sakson kralı öz şəxsi dəstəsi və tələsik yığılmış kəndli qoşunlarından ibarət hərbi qüvvələrinə nisbətən Normandiya hersoqunun atlı cəngavərləri və piyada qoşunları sayca daha çox idi və daha yaxşı silahlanmışdılar. İri feodallar Orta və Şimal-Şərq İngiltərə erlləri Harolda lazımı köməklik göstərmədilər. Anql-sakslar inadla və igidliklə müqavimət göstərmələrinə baxmayaraq 1066-cı ilin oktyabrında Qastinqs yaxınlığındaki həlledici döyüşdə tam məğlubiyətə uğradılar. Harold döyüşdə həlak oldu. Vilhelm isə Londonu ələ keçirib (1066–1087) adı ilə İngiltərə kralı oldu.
Üsyanların yatırılması
Lakin ona və Normandiya baronlarına bütün ölkəni tabe etmək üçün bir neçə il lazım gəldi. Anql-saksların torpaqlarının kütləvi surətdə müsadirə olunması, öz azadlıqlarını hələ saxlamış olan kəndlilərin təhkim olunmuş vəziyyətə salınmasına cavab olaraq bir sıra üsyanlar qalxdı. Ən iri kəndli üsyanları 1069-cu və 1071-ci illərdə ölkənin şimalı və şimal-şərqində -"Denlo" da oldu. İstilaçılar üsyançı kəndlilərə vəhşicəsinə divan tutdular, bütöv kəndləri yandırdılar, sakinləri qırdılar. Əsas üsyan rayonları çiçəklənən York vadisi və Darem qraflığının çox hissəsi səhraya döndərildi və bu yerlərdə, demək olar, bir neçə onilliklər ərzində yaşayış olmadı.
Yeni elitanın yaranması
Ölkə qəti olaraq tabe olunandan sonra anql-saks əyyanlarının demək olar, bütün torpaq mülkləri onların əlindən alınıb istilaçılara paylanıldı. Anql-saks feodallarının ancaq aşağı təbəqəsinin -xırda mülklü torpaq sahiblərinin çoxunun torpaqları özlərinə qaldı. Lakin onlar Normandiya baronlarına tabe olmalı idilər. İngiltərədə indi iri feodallar baron adlanırdı. Orta və xırda feodallar İngiltərədə həm o vaxt həm də sonralar cəngavər adlanırdılar. Mülki idarəçilikdə olduğu kimi kilsə vəzifələrinə də anql-saksları Normandiyadan gəlmələr əvəz etdi. Beləliklə, istila nəticəsində hakim sinfin yuxarı təbəqəsi demək olar ki bütünlüklə dəyişdi. Torpaq paylanması tədriclə, yerlilərin torpaqları müasdirə olunmaqla həyata keçirilirdi. Belə ki, Normandiya baronlarının əlinə İngiltərənin müxtəlif qraflıqlarından torpaqlar keçirdi. Nəticədə bir çox baronların mülkləri, geniş olmaqlarına baxmayaraq, ölkə ərazisinə səpələnmiş halda idi. Bu İngiltərə kralına asılı olmayan iri ərazi maqnatlarının yaranmasına əngəl törədirdi. Bütün becərilən torpaqların 1/7 Vilhelm "taxt-tac mülkü" adı ilə özünə saxladı. Ovçu qoruqlarına çevrilmiş meşələrin də xeili hissəsi "taxt-tac mülkünə" daxil edildi. Kral meşələrində ov etmıyi cəsarət edən kəndliləri dəhşətli cəza gözləyirdi, onların gözləri çıxarılırdı. Şəhərlərin də çoxu kral mülkündə idi. Çox böyük maddi ehtiyatlara malik olması İngiltərədə kral hakimiyətini qüvvətli edən ən mühüm şərtlərdən biri idi. Bundan başqa feodallar krala qarşı itaətsizlik etmirdilər, çünki feodalların hamısı kral da ö cümlədən bu ölkədə yad mühitdə idilər, və onları birləşdirən ümumi düşmən tabe edilmiş ölkənin əhalisi idi
Qaynaq
- Orta Əsrlər Tarixi "Maarif" Nəşriyatı Bakı-1988 səh. 271
- История Средних Веков Москва Просвещение 1986 səh. 215
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ingilterenin Normandiya hersoqu Vilhelm terefinden istilasi Bu istilada Normandiya ve bir cox basqa Avropa vilayetlerinin cengaverleri de istirak edirdi ve Ingilterede bu istilacilarin timsalinda yeni elitanin yaranmasi ve tam feodal qurulusun berqerar olmasi ile neticelendi Esas sertlerIngilterede 11 esrin ortalari ucun artiq esasen feodal qayda qanunlar hokmran idi lakin hele de feodallasma esnasinda idi Kendlilerin xeyli hissesi xususen olkenin simal serqinde Danimarka huququ vilayetinde hele de azad idiler Asili feodal torpaq istifadecileri ise helelik vahid tehkimli kendli tebeqesine cevrilmemisdiler Feodal mulku ve feodal iyerarsisi hele bitkin formaya dusmemisdi ve her yerde yayilmamisdi Hastinqs doyusuEsas meqale Hastinqs doyusu Ingilterede feodallasma esnasinin basa catmasi 11 esrin ikinci yarisinda normand istilasi ile bagli idi Istilacilara Normandiya hersoqu Vilhelm basciliq edirdi Qenimet ele kecirmek yeni mulkler ve tehkimli kendliler elde etmek meyli onun etrafina tekce Normandiya feodallarini deyil Fransanin basqa vilayetlerinde hetta Italiyadan da coxlu cengaver toplamisdi Hersoqun ingilis taxtina olan iddiasi Ingiltereye yurus ucun behane oldu Bu iddianin esasinda Vilhelmin 1066 ci ilde olmus ingilis krali qohumlugu dururdu Vilhelmin iddialarini papa mudafie edirdi 1066 ci ilin sentyabrinda Vilhelm La Mansi uzub kecerek oz qosunu ile birlikde Ingilterenin cenubunda Qastinqs limani yaxinliginda sahile cixdi Eduardin olumunden sonra uitinagemotun secdiyi yeni anql sakson krali oz sexsi destesi ve telesik yigilmis kendli qosunlarindan ibaret herbi quvvelerine nisbeten Normandiya hersoqunun atli cengaverleri ve piyada qosunlari sayca daha cox idi ve daha yaxsi silahlanmisdilar Iri feodallar Orta ve Simal Serq Ingiltere erlleri Harolda lazimi komeklik gostermediler Anql sakslar inadla ve igidlikle muqavimet gostermelerine baxmayaraq 1066 ci ilin oktyabrinda Qastinqs yaxinligindaki helledici doyusde tam meglubiyete ugradilar Harold doyusde helak oldu Vilhelm ise Londonu ele kecirib 1066 1087 adi ile Ingiltere krali oldu Usyanlarin yatirilmasiLakin ona ve Normandiya baronlarina butun olkeni tabe etmek ucun bir nece il lazim geldi Anql sakslarin torpaqlarinin kutlevi suretde musadire olunmasi oz azadliqlarini hele saxlamis olan kendlilerin tehkim olunmus veziyyete salinmasina cavab olaraq bir sira usyanlar qalxdi En iri kendli usyanlari 1069 cu ve 1071 ci illerde olkenin simali ve simal serqinde Denlo da oldu Istilacilar usyanci kendlilere vehsicesine divan tutdular butov kendleri yandirdilar sakinleri qirdilar Esas usyan rayonlari ciceklenen York vadisi ve Darem qrafliginin cox hissesi sehraya donderildi ve bu yerlerde demek olar bir nece onillikler erzinde yasayis olmadi Yeni elitanin yaranmasiOlke qeti olaraq tabe olunandan sonra anql saks eyyanlarinin demek olar butun torpaq mulkleri onlarin elinden alinib istilacilara paylanildi Anql saks feodallarinin ancaq asagi tebeqesinin xirda mulklu torpaq sahiblerinin coxunun torpaqlari ozlerine qaldi Lakin onlar Normandiya baronlarina tabe olmali idiler Ingilterede indi iri feodallar baron adlanirdi Orta ve xirda feodallar Ingilterede hem o vaxt hem de sonralar cengaver adlanirdilar Mulki idarecilikde oldugu kimi kilse vezifelerine de anql sakslari Normandiyadan gelmeler evez etdi Belelikle istila neticesinde hakim sinfin yuxari tebeqesi demek olar ki butunlukle deyisdi Torpaq paylanmasi tedricle yerlilerin torpaqlari muasdire olunmaqla heyata kecirilirdi Bele ki Normandiya baronlarinin eline Ingilterenin muxtelif qrafliqlarindan torpaqlar kecirdi Neticede bir cox baronlarin mulkleri genis olmaqlarina baxmayaraq olke erazisine sepelenmis halda idi Bu Ingiltere kralina asili olmayan iri erazi maqnatlarinin yaranmasina engel toredirdi Butun becerilen torpaqlarin 1 7 Vilhelm taxt tac mulku adi ile ozune saxladi Ovcu qoruqlarina cevrilmis meselerin de xeili hissesi taxt tac mulkune daxil edildi Kral meselerinde ov etmiyi cesaret eden kendlileri dehsetli ceza gozleyirdi onlarin gozleri cixarilirdi Seherlerin de coxu kral mulkunde idi Cox boyuk maddi ehtiyatlara malik olmasi Ingilterede kral hakimiyetini quvvetli eden en muhum sertlerden biri idi Bundan basqa feodallar krala qarsi itaetsizlik etmirdiler cunki feodallarin hamisi kral da o cumleden bu olkede yad muhitde idiler ve onlari birlesdiren umumi dusmen tabe edilmis olkenin ehalisi idiQaynaqOrta Esrler Tarixi Maarif Nesriyati Baki 1988 seh 271 Istoriya Srednih Vekov Moskva Prosveshenie 1986 seh 215