Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Perge — (yun. Πέργη) Antalyanın 18 km şərqində, Aksu ilçəsi sərhədləri içində olan, bir zamanlar Pamfilya bölgəsinə paytaxtlıq etmiş antik bir şəhərdir. Şəhərdəki akropolisin tunc dövründə qurulduğu düşünülməkdədir. Ellinizm dövrü ərzində şəhər köhnə dünya içərisindəki ən zəngin və gözəl şəhərlər arasında sayılmaqdadır. Bundan əlavə Yunan riyaziyyatçısı Pergeli Apolloniusun məmləkətidir.
| Perge | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | e.ə. 1000 |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Şəhərin tarixçəsinin başlanğıcı tək olaraq deyil, ancaq Pamfilya bölgəsi ilə birlikdə araşdırılır. Region içərisində tarix öncəsi çağa aid mağaralara və məskunlaşmalara rast gəlinməkdədir. Mağaralar içərisində ən tanınmış olan quru mağarası, Karainin qonşusu olan Öküzün mağarası, Beldibi, Bəlbas qaya sığınacaqları və Badamağacı bölgədəki ən tanınmış tarix öncəsi yaşayış sahələridir. Məskunlaşma nümunələri göstərir ki, Pamfilya ovası tarix öncəsi çağlardan etibarən məskunlaşması əlverişli və sevilən bir bölgədir. Perge akropolisinin plato düzləminin tarix öncəsi dövrlərdən etibarən yaşayış üçün seçim edilən bir sahədə olduğu qəbul edilmişdir. Wolfram Martininin etmiş olduğu Perge Akropolis işləri göstərmişdir ki, e.ə. 4000 və ya 3000-dən etibarən Akropolis platosu yaşayış sahəsi kimi istifadə edilmişdir. Arxeoloji tapıntılar arasında yer alan Obsidyen və çaxmaqdaşı tapıntılar cilalanmış Daş dövrü və Mis çağından etibarən Pergenin yaşayış yeri olaraq istifadə edildiyini göstərir. Akropolis araşdırmalarında Pamfilya bölgəsindəki ilk tarix öncəsi gömü ilə də qarşılanılmışdır. Dulusçuluq tapıntılar digər Anadolu tapıntıları ilə müqayisədə yalnız Orta Anadolu nümunələri ilə bənzərlik göstərir.
Het İmperiyası dövrü
Xattusa qazıntılarında 1986-ci ildə olan tunc lövhə üzərindəki kitabədə Perge şəhərinin Het İmperatorluğu dövründə əhəmiyyətli bir yer tutduğu aydın olmaqdadır. E.ə. 1235-ci ildən daha əvvəl tarixə malik tunc lövhə Het Kralı IV Tuthaliya, düşmənləri və vasal kral Kurunta arasında edilən razılaşma mətnindən ibarətdir. Perge ilə əlaqədar mətn isə: "Parcha (Perge) şəhərinin sahib olduğu bölgəni Kaštarja çayının məhdudlaşdırır. Əgər Hatti Kralı Parham şəhərində hücum silah çətini ilə suverenliyini alırsa sözü keçən şəhər Tarhuntašša kralına birləşdirəcək". Mətndən aydın olduğu qədər döyüş nəticəsində imzalanan bu müqavilədə şəhər və sahib olduğu bölgə tərəflərdən ikisinə də qalmamış, müstəqilliyini qorumağa davam etmişdir. Yazılış şəkli ilə Het Kralı şəhərə suveren olacaq gücə sahib olsa da, Pamfilyanın cənub-qərb bölgəsinə çox maraq duymadığı fərziyyəsini qəbul edə bilərik. Perge, Geç Het dövründə əhəmiyyətli bir rol oynamadığı təxmin edilməkdədir. Akropolisin üzərində kiçik bir yaşayış yeri olaraq həyatını davam etmiş olmalıdır.
Tunc lövhədə sözü keçən hadisədən qısa bir müddət sonra dəniz quldurlarının Anadoluya axınları başlamış və Het İmperatorluğunu süquta uğratmışdılar. Epigrafik məlumatların şüadan Pamfilya dilləri üzərinə edilən etimoloji araşdırmalar Geç Myken və Het dövründə bölgəyə ilk Helen təsirlərinin gəldiyi yolunda yorumlar edilməkdədir. E.ə. XIII əsrə aid tarixi erkən Hellen Kolonizasyonu üzərinə yazılı sənəd yoxdur. Bu mövzu üzərinə aparılan tədqiqatlar yalnız erkən Hellen qəhrəmanlıq söyləmələrinə əsaslanır. Truva müharibəsi nəticəsində Mopsus və Kalchas öndərliyində Hellenli Akhalıların Pamfilyaya gələrək Phaselis, Perge, Syllion və Aspendos Antik şəhərlərini qurduqları iddia edilməkdədir.
E.ə. 120-121 illərdə yazılan Pergedə Hellenistik qüllələrin arxasında yer alan həyətdə tapılmış olan Ktistes heykəllər üzərində adı yazılmış olan Akhal qəhrəmanlar Mopsus, Kalkhas, Riksos, Labos, Machaon, Leonteus və Minyasas şəhərin qurucuları olaraq ifadə edilməkdədir. Şəhərin mifoloji qurucusu Mopsus da eyni zamanda tarixi adam olaraq qeyd edilir. F. İşıq e.ə. VIII əsrin sonu ilə e.ə. VII əsrin başlanğıcında Qaratəpədəki bir yazıya əsaslanaraq bunları söyləməkdədir: Kizzuvatna kralı Astawanda öz babasının Muksus və ya Muksa adında bir adam olduğunu ifadə etməkdədir. Bu adam qətiliklə Het soyundan gələn biri olmalıdır. Het və Hellencə müqayisə Muksus ilə Mopsus, Perge ilə Parcha, Patara ilə Patar bənzərliklərinin yola çıxaraq, Qaratəpədəki Geç Hetin atasınında Hellenler tərəfindən daha sonra Heros olaraq qəbul edildiyini söyləyir.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Perge yun Pergh Antalyanin 18 km serqinde Aksu ilcesi serhedleri icinde olan bir zamanlar Pamfilya bolgesine paytaxtliq etmis antik bir seherdir Seherdeki akropolisin tunc dovrunde quruldugu dusunulmekdedir Ellinizm dovru erzinde seher kohne dunya icerisindeki en zengin ve gozel seherler arasinda sayilmaqdadir Bundan elave Yunan riyaziyyatcisi Pergeli Apolloniusun memleketidir Perge36 57 37 sm e 30 51 13 s u Olke TurkiyeTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub e e 1000Xeriteni goster gizle Perge Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiSeherin tarixcesinin baslangici tek olaraq deyil ancaq Pamfilya bolgesi ile birlikde arasdirilir Region icerisinde tarix oncesi caga aid magaralara ve meskunlasmalara rast gelinmekdedir Magaralar icerisinde en taninmis olan quru magarasi Karainin qonsusu olan Okuzun magarasi Beldibi Belbas qaya siginacaqlari ve Badamagaci bolgedeki en taninmis tarix oncesi yasayis saheleridir Meskunlasma numuneleri gosterir ki Pamfilya ovasi tarix oncesi caglardan etibaren meskunlasmasi elverisli ve sevilen bir bolgedir Perge akropolisinin plato duzleminin tarix oncesi dovrlerden etibaren yasayis ucun secim edilen bir sahede oldugu qebul edilmisdir Wolfram Martininin etmis oldugu Perge Akropolis isleri gostermisdir ki e e 4000 ve ya 3000 den etibaren Akropolis platosu yasayis sahesi kimi istifade edilmisdir Arxeoloji tapintilar arasinda yer alan Obsidyen ve caxmaqdasi tapintilar cilalanmis Das dovru ve Mis cagindan etibaren Pergenin yasayis yeri olaraq istifade edildiyini gosterir Akropolis arasdirmalarinda Pamfilya bolgesindeki ilk tarix oncesi gomu ile de qarsilanilmisdir Dulusculuq tapintilar diger Anadolu tapintilari ile muqayisede yalniz Orta Anadolu numuneleri ile benzerlik gosterir Het Imperiyasi dovruXattusa qazintilarinda 1986 ci ilde olan tunc lovhe uzerindeki kitabede Perge seherinin Het Imperatorlugu dovrunde ehemiyyetli bir yer tutdugu aydin olmaqdadir E e 1235 ci ilden daha evvel tarixe malik tunc lovhe Het Krali IV Tuthaliya dusmenleri ve vasal kral Kurunta arasinda edilen razilasma metninden ibaretdir Perge ile elaqedar metn ise Parcha Perge seherinin sahib oldugu bolgeni Kastarja cayinin mehdudlasdirir Eger Hatti Krali Parham seherinde hucum silah cetini ile suverenliyini alirsa sozu kecen seher Tarhuntassa kralina birlesdirecek Metnden aydin oldugu qeder doyus neticesinde imzalanan bu muqavilede seher ve sahib oldugu bolge tereflerden ikisine de qalmamis musteqilliyini qorumaga davam etmisdir Yazilis sekli ile Het Krali sehere suveren olacaq guce sahib olsa da Pamfilyanin cenub qerb bolgesine cox maraq duymadigi ferziyyesini qebul ede bilerik Perge Gec Het dovrunde ehemiyyetli bir rol oynamadigi texmin edilmekdedir Akropolisin uzerinde kicik bir yasayis yeri olaraq heyatini davam etmis olmalidir Tunc lovhede sozu kecen hadiseden qisa bir muddet sonra deniz quldurlarinin Anadoluya axinlari baslamis ve Het Imperatorlugunu suquta ugratmisdilar Epigrafik melumatlarin suadan Pamfilya dilleri uzerine edilen etimoloji arasdirmalar Gec Myken ve Het dovrunde bolgeye ilk Helen tesirlerinin geldiyi yolunda yorumlar edilmekdedir E e XIII esre aid tarixi erken Hellen Kolonizasyonu uzerine yazili sened yoxdur Bu movzu uzerine aparilan tedqiqatlar yalniz erken Hellen qehremanliq soylemelerine esaslanir Truva muharibesi neticesinde Mopsus ve Kalchas onderliyinde Hellenli Akhalilarin Pamfilyaya gelerek Phaselis Perge Syllion ve Aspendos Antik seherlerini qurduqlari iddia edilmekdedir E e 120 121 illerde yazilan Pergede Hellenistik qullelerin arxasinda yer alan heyetde tapilmis olan Ktistes heykeller uzerinde adi yazilmis olan Akhal qehremanlar Mopsus Kalkhas Riksos Labos Machaon Leonteus ve Minyasas seherin quruculari olaraq ifade edilmekdedir Seherin mifoloji qurucusu Mopsus da eyni zamanda tarixi adam olaraq qeyd edilir F Isiq e e VIII esrin sonu ile e e VII esrin baslangicinda Qaratepedeki bir yaziya esaslanaraq bunlari soylemekdedir Kizzuvatna krali Astawanda oz babasinin Muksus ve ya Muksa adinda bir adam oldugunu ifade etmekdedir Bu adam qetilikle Het soyundan gelen biri olmalidir Het ve Hellence muqayise Muksus ile Mopsus Perge ile Parcha Patara ile Patar benzerliklerinin yola cixaraq Qaratepedeki Gec Hetin atasininda Hellenler terefinden daha sonra Heros olaraq qebul edildiyini soyleyir Xarici kecidlerVikianbarda Perge ile elaqeli mediafayllar var