Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xattusa — Boğazqala yaxınlığındakı qədim şəhər. Het dövlətinin son tunc dövründəki paytaxtı. Çorum ilinin 82 km cənub-qərbindəki müasir Boğazqala bölgəsində yerləşir. "Het şəhəri" mənasına gəlir.
| Qədim şəhər | |
| Xattusa | |
|---|---|
 Xattusa xarabalığı | |
| Ölkə |  Türkiyə |
| Dağılma tarixi | |
| Müasir yeri | Türkiyə |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Xattusa, antik şəhər
Şəhər tarix səhnəsində, Het imperatorluğunun e.ə. 17 və 13-cü əsrlər arasındakı paytaxtı olaraq yer almışdır. Xattusa, 1986-ci ildə UNESCO Dünya irsləri siyahısına daxil edilmişdir. Xattusa Çorumun Sunqurlu əyalətinin cənub-şərqində, Boğazqala əyalətinin 4 km şərqində yerləşir.
Xattusada aşkarlanan şəhər layları
Het dövlətinin paytaxtı olan Xattusa sənət və memarlıq sahəsində inkişafa öz töhfələrini vermişdir. Xattusa sözü "hattuş" sözündən, yəni, hatti xalqının verdiyi orijinal addan gəlir. Xattusa çox geniş bir ərazini əhatə edir. Aparılan qazıntı işlərində 5 mədəniyyət qatı ortaya çıxmışdır. Bu qatlarda Hatti, Aşşur, Het, Frigiya, Qalatiya, Roma və Bizans dövrlərinə aid qalıqlar tapılmışdır. Qalıqlar Aşağı şəhər, Yuxarı şəhər, Böyük qala (Hökmdar qalası), Yazılıqayadan ibarətdir.
Aşağı şəhər
Xattusanın şimalda qalan hissəsinə "Aşağı şəhər", cənubda qalan hissəsinə isə "Yuxarı şəhər" deyilir. Xattusa qalıqlarını ilk olaraq fransız arxeoloq Şarl Teksiye aşkarlamışdır. 1893-1894-ci illərdə qazıntı işləri başladılmışdır və bu qazıntı işlərindən sonra 1906-cı ildə alman Hüqo Vinkler ilə İstanbul Arxeologiya Muzeyinin əməkdaşı Teodor Makkridi mixi yazılı böyük bir Het arxivi aşkarladılar. İnsanlar Xattusada e.ə. 3-cü minillikdən etibarən yaşamağa başlamışdılar. Bu dövrdəki məskənlər ümumiyyətlə Böyük qala ətrafında meydana gəlmişdir. E.ə. 19-cu və 18-ci əsrlərdə Aşağı şəhərdə Aşşur ticarət koloniyası məskənləri mövcud olmuşdur və şəhərin adına ilk dəfə bu dövrə aid yazılı sənədlərdə rast gəlinmişdir. Aşkarlanan yazılı mənbələrdə Xattusanın e.ə. 18-ci əsrdə Kuşşara kralı Anitta tərəfindən məhv edildiyi ortaya çıxmışdır. Bu tarixdən sonra e.ə. 1700-cü illərdə Xattusada yenidən məskən salınmağa başlanılmış və e.ə. 1600-cü ilərdə şəhər Het dövlətinin paytaxtı olmuşdur.
Yuxarı şəhər
Xattusanın "Yuxarı şəhər" adlanan bölgəsi 1 kvadrat km sahəni əhatə edir. Yuxarı şəhər ümumiyyətlə məbədlər və müqəddəs yerlərdən ibarətdir. Yuxarı şəhər cənubdan bir divarla əhatə olunmuşdur. Bu divar üzərində 5 qapı vardır. Şəhərin ən yüksək nöqtəsində "Sfinksli qapı" yerləşir. Cənub divarının şərq və qərb ucunda qarşılıqlı "Hökmdar qapısı" və "Aslanlı qapı" yerləşir.
Böyük qala
Hökmdar sarayı, yaşayış və imperiyanın idarə mərkəzi də daxil olmaqla 150–250 m hündürlüyündə qayalıq bir təpə üzərində inşa edilmişdir.
Yazılıqaya
Xattusa antik şəhərinin 2 km şimal-şərqində yerləşən, qayalar arasındakı, qalereya adı verilən iki girintidən ibarət, e.ə. 13-cü əsrdə inşa edilmiş Het açıq hava məbədi.
Xattusadakı məbədlərdə aşkarlanan antik əsərlər
Xattusa qazıntılarında məbədlərdən aşkarlanan vəsaitlər 5 qrupa ayrılır;
- Dulusçuluq məmulatları,
- Alətlər,
- Silahlar,
- Kult əşyalar,
- Yazılı sənədlər.
Şəkillər
İstinadlar
- "NAXÇIVAN TARİXİ ƏN QƏDİMDƏN XVIII ƏSRİN 40- CI İLLƏRİNƏDƏK". 2020-11-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-06-09.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xattusa Bogazqala yaxinligindaki qedim seher Het dovletinin son tunc dovrundeki paytaxti Corum ilinin 82 km cenub qerbindeki muasir Bogazqala bolgesinde yerlesir Het seheri menasina gelir Qedim seherXattusaXattusa xarabaligi40 01 05 sm e 34 37 03 s u Olke TurkiyeDagilma tarixiMuasir yeri Turkiye Vikianbarda elaqeli mediafayllarXattusa antik seherSeher tarix sehnesinde Het imperatorlugunun e e 17 ve 13 cu esrler arasindaki paytaxti olaraq yer almisdir Xattusa 1986 ci ilde UNESCO Dunya irsleri siyahisina daxil edilmisdir Xattusa Corumun Sunqurlu eyaletinin cenub serqinde Bogazqala eyaletinin 4 km serqinde yerlesir Xattusada askarlanan seher laylariHet dovletinin paytaxti olan Xattusa senet ve memarliq sahesinde inkisafa oz tohfelerini vermisdir Xattusa sozu hattus sozunden yeni hatti xalqinin verdiyi orijinal addan gelir Xattusa cox genis bir erazini ehate edir Aparilan qazinti islerinde 5 medeniyyet qati ortaya cixmisdir Bu qatlarda Hatti Assur Het Frigiya Qalatiya Roma ve Bizans dovrlerine aid qaliqlar tapilmisdir Qaliqlar Asagi seher Yuxari seher Boyuk qala Hokmdar qalasi Yaziliqayadan ibaretdir Asagi seherXattusanin simalda qalan hissesine Asagi seher cenubda qalan hissesine ise Yuxari seher deyilir Xattusa qaliqlarini ilk olaraq fransiz arxeoloq Sarl Teksiye askarlamisdir 1893 1894 ci illerde qazinti isleri basladilmisdir ve bu qazinti islerinden sonra 1906 ci ilde alman Huqo Vinkler ile Istanbul Arxeologiya Muzeyinin emekdasi Teodor Makkridi mixi yazili boyuk bir Het arxivi askarladilar Insanlar Xattusada e e 3 cu minillikden etibaren yasamaga baslamisdilar Bu dovrdeki meskenler umumiyyetle Boyuk qala etrafinda meydana gelmisdir E e 19 cu ve 18 ci esrlerde Asagi seherde Assur ticaret koloniyasi meskenleri movcud olmusdur ve seherin adina ilk defe bu dovre aid yazili senedlerde rast gelinmisdir Askarlanan yazili menbelerde Xattusanin e e 18 ci esrde Kussara krali Anitta terefinden mehv edildiyi ortaya cixmisdir Bu tarixden sonra e e 1700 cu illerde Xattusada yeniden mesken salinmaga baslanilmis ve e e 1600 cu ilerde seher Het dovletinin paytaxti olmusdur Yuxari seherXattusanin Yuxari seher adlanan bolgesi 1 kvadrat km saheni ehate edir Yuxari seher umumiyyetle mebedler ve muqeddes yerlerden ibaretdir Yuxari seher cenubdan bir divarla ehate olunmusdur Bu divar uzerinde 5 qapi vardir Seherin en yuksek noqtesinde Sfinksli qapi yerlesir Cenub divarinin serq ve qerb ucunda qarsiliqli Hokmdar qapisi ve Aslanli qapi yerlesir Boyuk qalaHokmdar sarayi yasayis ve imperiyanin idare merkezi de daxil olmaqla 150 250 m hundurluyunde qayaliq bir tepe uzerinde insa edilmisdir YaziliqayaXattusa antik seherinin 2 km simal serqinde yerlesen qayalar arasindaki qalereya adi verilen iki girintiden ibaret e e 13 cu esrde insa edilmis Het aciq hava mebedi Xattusadaki mebedlerde askarlanan antik eserlerXattusa qazintilarinda mebedlerden askarlanan vesaitler 5 qrupa ayrilir Dulusculuq memulatlari Aletler Silahlar Kult esyalar Yazili senedler SekillerIstinadlar NAXCIVAN TARIXI EN QEDIMDEN XVIII ESRIN 40 CI ILLERINEDEK 2020 11 26 tarixinde Istifade tarixi 2022 06 09 Xarici kecidlerVikianbarda Xattusa ile elaqeli mediafayllar var