Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nəqşidil Sultan (ö. 6 sentyabr 1817) — 27. Osmanlı sultanı I Əbdülhəmidin xanımı, 30. Osmanlı sultanı II Mahmudun anası, Osmanlı imperiyasının Validə sultanı.
| Nəqşidil Sultan | |
|---|---|
| türk. Nakşidil Sultan | |
 Nəqşidil Sultan türbəsinin interyeri | |
| 28 iyul 1808 – 6 sentyabr 1817 | |
| Əvvəlki | Aişə Səniyəpərvər Sultan |
| Sonrakı | Bəzmialəm Sultan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat səbəbi | vərəm |
| Dəfn yeri | Nəqşidil Sultan türbəsi |
| Fəaliyyəti | qul[d] |
| Həyat yoldaşı | I Əbdülhəmid |
| Uşaqları | Şahzadə Murad Seyfullah II Mahmud Saliha Sultan |
| Dini | sünni islam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İlk illəri və saraya gəlişi
Osmanlı tarixi mənbələrində adı adətən Nəqşidil olaraq anılsa da, bəzi arxiv sənədlərində, möhüründə və məzar kitabəsində adı Nəqşi, Nəqşi Qadınəfəndi olaraq qeyd olunur. Kimliyi və saraya gəlişi haqqında dəqiq məlumat olmasa da, onun fransız kral ailəsinə mənsub olması ilə bağlı məlumat doğru deyil. Belə ki, Sultan Əbdülhəmidin bacısı Əsma Sultanın sarayındakı kənizlərdən olduğu, padşahın bacısını ziyarəti əsnasında görüb bəyəndiyi bu qızı Topqapı sarayına gətirdiyi məlumdur. XVIII əsrdə hərəmxanaya alınan kənizlərin böyük bir qismi kimi onun da Qafqaz əsilli olduğu ehtimal olunur.
Sultan Əbdülhəmid səltənəti
Sultan Əbdülhəmidin yeddinci qadınəfəndisi olan Nəqşidil Sultan ilk övladı 22 oktyabr 1783-cü ildə dünyaya gələn Şahzadə Murad Seyfullah Əfəndidir. Ancaq bu övladını 3 mart 1784-cü ildə çiçək xəstəliyindən itirmişdir. Sarayın məsrəf kitablarına görə, övladını itirməsinə baxmayaraq sarayda aldığı məvacib padşahın əmriylə eyni saxlanılmışdır. İkinci övladı olan Şahzadə Mahmudu 20 iyul 1785-ci ildə, son övladı olan və cəmi 7 ay yaşaya bilən Saliha Sultanı isə 28 noyabr 1786-cı ildə dünyaya gətirmişdir.
Sultan Səlim və Sultan Mustafa səltənəti
Sultan Əbdülhəmidin 7 aprel 1789-cu ildə vəfatından bir həftə sonra ənənəyə uyğun olaraq, mərhum padşahın digər xanımları ilə birlikdə Nəqşidil Sultan da köhnə saraya köçürüldü. Yenə sarayın məsrəf kitablarına görə, ögey oğlu Sultan Mustafanın 29 may 1807-ci ildə taxta çıxışından bir neçə həftə sonra saraydan aldığı məvacibin artırıldığı məlumdur.Sultan Səlimin qətlə yetirildiyi və yeganə övladı Şahzadə Mahmudun son anda qaçırılaraq xilas edildiyi günlərdə hələ də köhnə sarayda yaşamaqda idi.
Sultan Mahmud səltənəti
Oğlunun 28 iyul 1808-ci ildə taxta çıxışının ardından "məhdi-ülya-i səltənət" adını alan Nəqşidil Sultan 8 avqust günü keçirilən möhtəşəm validə alayı ilə Topqapı sarayına gətirildi. Sultan Mahmud anasını sarayın orta qapısında qarşıladı və əlini öpdükdən sonra onunla birlikdə hərəmxanaya daxil oldu. Keçirilən bu mərasim Osmanlı tarixinin son validə alayı olaraq tarixdə iz qoymuşdur.
Sultan Mahmud səltənətində validə sultan olaraq saray daxilində nüfuzlu olsa da, özündən öncəki sələfləri kimi dövlət işlərinə qarışmamışdır. Topqapı sarayından daha çox Beşiktaş sahilindəki köşkündə yaşayan Nəqşidil Sultan vərəm xəstəliyinə tutulmuşdur. Nəqşidil Sultan, oğlu Sultan Mahmud tərəfindən şəxsən nəzarət edilən müalicəsi davam edərkən 6 sentyabr 1817-ci ildə vəfat etdi. Cənazə namazı şeyxülislam Mehmed Zeynalabdin Əfəndi tərəfindən qılındı və öz adını daşıyan türbəsinə (Nəqşidil Sultan türbəsi) dəfn edildi. Vəfat etdiyi əsnada təxminən 56 yaşlarında olduğu qeyd edilir.
Mənbə
- BA, Cevdet-Saray, nr. 7361/1–2;
- BA, Ali Emîrî, I. Abdülhamid, nr. 11, 194, 24638, 25434;
- Sırkâtibleri İsmail Zihnî — Ebûbekir Sıdkî — Bolevî İbrâhim, Rûznâme-i Sultan Abdülhamîd Han, TSMA, nr. E. 12360/17, vr. 1a, 8a, 10a-b, 17b, 20a, 21a;
- Rûzmerre, TTK Ktp., Yazma, nr. 1001, s. 21, 26, 31, 41;
- Taylesanizâde Hâfız Abdullah Efendi Tarihi: İstanbul’un Uzun Dört Yılı: 1785–1789 (haz. Feridun M. Emecen), İstanbul 2003, s. 62, 81–82, 178, 204;
- Vâsıf, Târih (İlgürel), s. 216–217, 279–280, 371–372;
- Şânîzâde, Târih, II, 344–345;
- Câbî Ömer Efendi, Câbî Tarihi (haz. Mehmet Ali Beyhan), Ankara 2003, I, 190–191, 211–212;
- Hızır İlyas, Târîh-i Enderûn, İstanbul 1276, s. 132–133;
- Atâ Bey, Târih, III, 65–66;
- Kemal Beydilli, Osmanlı Döneminde İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü, İstanbul 2001, s. 105, 107, 151;
- Ahmed Refik, "Mahmûd-ı Sânî’nin Vâlidesi", TOEM, XV/87 (1341), s. 218–224;
- Fikret Sarıcaoğlu, "Nakşıdil Valide Sultan", MÜTAD, sy. 9 (2001), s. 97–109;
- J. Deny – [Bekir Kütükoğlu], "Vâlide Sultan", İA, XIII, 185–187.
İstinadlar
- Uluçay, Padişahların Kadınları, s. 107–108;
- BA, Nezaret Sonrası Evkaf Defterleri, Nakşidil Vâlide Sultan Evkafı, nr. 8659, 8718, 8720, 8890;
- Sırkâtibi Ârif Muhît v.dğr., Rûznâme-i Sultan Selîm Hân-ı Sâlis-Sultan Mustafa Hân-ı Râbi‘-Sultan Mahmud Hân-ı Sânî, BA, Millî Emlak’dan Devr Alınan Defterler, nr. 11, s. 57;
- Kiraz Hamdi Paşa, Âl-i Osmân veyâhud Hânedân-ı Osmânî Hazerâtı, Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar, nr. 2173, s. 67;
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Neqsidil Sultan o 6 sentyabr 1817 27 Osmanli sultani I Ebdulhemidin xanimi 30 Osmanli sultani II Mahmudun anasi Osmanli imperiyasinin Valide sultani Neqsidil Sultanturk Naksidil SultanNeqsidil Sultan turbesinin interyeriValide Sultan28 iyul 1808 6 sentyabr 1817EvvelkiAise Seniyeperver SultanSonrakiBezmialem SultanSexsi melumatlarDogum yeri GurcustanVefat tarixi 6 sentyabr 1817Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat sebebi veremDefn yeri Neqsidil Sultan turbesiFealiyyeti qul d Heyat yoldasi I EbdulhemidUsaqlari Sahzade Murad Seyfullah II Mahmud Saliha SultanDini sunni islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIlk illeri ve saraya gelisi Osmanli tarixi menbelerinde adi adeten Neqsidil olaraq anilsa da bezi arxiv senedlerinde mohurunde ve mezar kitabesinde adi Neqsi Neqsi Qadinefendi olaraq qeyd olunur Kimliyi ve saraya gelisi haqqinda deqiq melumat olmasa da onun fransiz kral ailesine mensub olmasi ile bagli melumat dogru deyil Bele ki Sultan Ebdulhemidin bacisi Esma Sultanin sarayindaki kenizlerden oldugu padsahin bacisini ziyareti esnasinda gorub beyendiyi bu qizi Topqapi sarayina getirdiyi melumdur XVIII esrde heremxanaya alinan kenizlerin boyuk bir qismi kimi onun da Qafqaz esilli oldugu ehtimal olunur Sultan Ebdulhemid selteneti Sultan Ebdulhemidin yeddinci qadinefendisi olan Neqsidil Sultan ilk ovladi 22 oktyabr 1783 cu ilde dunyaya gelen Sahzade Murad Seyfullah Efendidir Ancaq bu ovladini 3 mart 1784 cu ilde cicek xesteliyinden itirmisdir Sarayin mesref kitablarina gore ovladini itirmesine baxmayaraq sarayda aldigi mevacib padsahin emriyle eyni saxlanilmisdir Ikinci ovladi olan Sahzade Mahmudu 20 iyul 1785 ci ilde son ovladi olan ve cemi 7 ay yasaya bilen Saliha Sultani ise 28 noyabr 1786 ci ilde dunyaya getirmisdir Sultan Selim ve Sultan Mustafa selteneti Sultan Ebdulhemidin 7 aprel 1789 cu ilde vefatindan bir hefte sonra eneneye uygun olaraq merhum padsahin diger xanimlari ile birlikde Neqsidil Sultan da kohne saraya kocuruldu Yene sarayin mesref kitablarina gore ogey oglu Sultan Mustafanin 29 may 1807 ci ilde taxta cixisindan bir nece hefte sonra saraydan aldigi mevacibin artirildigi melumdur Sultan Selimin qetle yetirildiyi ve yegane ovladi Sahzade Mahmudun son anda qacirilaraq xilas edildiyi gunlerde hele de kohne sarayda yasamaqda idi Sultan Mahmud selteneti Oglunun 28 iyul 1808 ci ilde taxta cixisinin ardindan mehdi ulya i seltenet adini alan Neqsidil Sultan 8 avqust gunu kecirilen mohtesem valide alayi ile Topqapi sarayina getirildi Sultan Mahmud anasini sarayin orta qapisinda qarsiladi ve elini opdukden sonra onunla birlikde heremxanaya daxil oldu Kecirilen bu merasim Osmanli tarixinin son valide alayi olaraq tarixde iz qoymusdur Sultan Mahmud seltenetinde valide sultan olaraq saray daxilinde nufuzlu olsa da ozunden onceki selefleri kimi dovlet islerine qarismamisdir Topqapi sarayindan daha cox Besiktas sahilindeki koskunde yasayan Neqsidil Sultan verem xesteliyine tutulmusdur Neqsidil Sultan oglu Sultan Mahmud terefinden sexsen nezaret edilen mualicesi davam ederken 6 sentyabr 1817 ci ilde vefat etdi Cenaze namazi seyxulislam Mehmed Zeynalabdin Efendi terefinden qilindi ve oz adini dasiyan turbesine Neqsidil Sultan turbesi defn edildi Vefat etdiyi esnada texminen 56 yaslarinda oldugu qeyd edilir MenbeBA Cevdet Saray nr 7361 1 2 BA Ali Emiri I Abdulhamid nr 11 194 24638 25434 Sirkatibleri Ismail Zihni Ebubekir Sidki Bolevi Ibrahim Ruzname i Sultan Abdulhamid Han TSMA nr E 12360 17 vr 1a 8a 10a b 17b 20a 21a Ruzmerre TTK Ktp Yazma nr 1001 s 21 26 31 41 Taylesanizade Hafiz Abdullah Efendi Tarihi Istanbul un Uzun Dort Yili 1785 1789 haz Feridun M Emecen Istanbul 2003 s 62 81 82 178 204 Vasif Tarih Ilgurel s 216 217 279 280 371 372 Sanizade Tarih II 344 345 Cabi Omer Efendi Cabi Tarihi haz Mehmet Ali Beyhan Ankara 2003 I 190 191 211 212 Hizir Ilyas Tarih i Enderun Istanbul 1276 s 132 133 Ata Bey Tarih III 65 66 Kemal Beydilli Osmanli Doneminde Imamlar ve Bir Imamin Gunlugu Istanbul 2001 s 105 107 151 Ahmed Refik Mahmud i Sani nin Validesi TOEM XV 87 1341 s 218 224 Fikret Saricaoglu Naksidil Valide Sultan MUTAD sy 9 2001 s 97 109 J Deny Bekir Kutukoglu Valide Sultan IA XIII 185 187 IstinadlarUlucay Padisahlarin Kadinlari s 107 108 BA Nezaret Sonrasi Evkaf Defterleri Naksidil Valide Sultan Evkafi nr 8659 8718 8720 8890 Sirkatibi Arif Muhit v dgr Ruzname i Sultan Selim Han i Salis Sultan Mustafa Han i Rabi Sultan Mahmud Han i Sani BA Milli Emlak dan Devr Alinan Defterler nr 11 s 57 Kiraz Hamdi Pasa Al i Osman veyahud Hanedan i Osmani Hazerati Suleymaniye Ktp Yazma Bagislar nr 2173 s 67