Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zama döyüşü — Roma ilə Karfagen (Kartagen, Kartaq) arasında baş vermiş həlledici döyüşü. Romalıların Kartagen üzərində qələbəsi ilə nəticələnmişdir.
| Zama döyüşü | |
|---|---|
 | |
| Tarix | 19 oktyabr e.ə. 202 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Döyüşün gedişi
Zama şəhəri Şimali Afrikada Karfagen şəhərindən 120 km cənub-şərqdə yerləşir. Eramızdan əvvəl 202-ci il 19 oktyabrda Şimali Afrikada burada Roma ilə Kartagen (Karfagen, Kartaq) arasında davam edən İkinci Pun müharibəsinin həlledici döyüşü baş vermişdi. Romalılara Ssipion, kartagenlilərə Hannibal başçılıq edirdi. Hannibal 50 min piyada, 4 min atlı, 80 döyüş fili, Ssipion isə 34 min piyada və 8 700 atlıdan ibarət ordunu idarə etməli idi. Çarpazvari fərqli göstəricilərə malik iki ordu üz-üzə gəlirdi. Ən ağıllı taktikanı seçmək qalibi müəyyən etməli idi. Hannibal Ssipionun arxadan həmləetmə taktikasını unutmadığı üçün ən təcrübəli əsgərlərini oraya yerləşdirmişdi. O, düşünürdü ki, fillərin və çoxsaylı piyadaların güclü irəliləyişi ilə romalıların ilk hücumunu dəf edəcək, sonra da cinahları döyüşə ataraq asanlıqla qalib gələcək, lakin Ssipion hamıda vahimə oyadan döyüş fillərini üzüyola qarşıladı. O, fillərin dümdüz irəlilədiyini nəzərə alıb, əsgərlərinə onların keçəcəyi qədər süni səf boşluğu yaratmalarını əmr etdi. Fillər əvvəlcədən seçilən irəliləmə xətti ilə Roma ordusunun içərilərinə nüfuz etdi, ancaq heç bir dağıdıcı təsir etmədi. Hələ bu azmış kimi həmin fillər romalılar tərəfindən tutulub, zərərsizləşdirildi; təcrübəsiz fillər isə geri dönərək kartagenlilərin sırasını pozmuş, Kartagen düşərgəsində çaşqınlıq yaşanmışdı. Buna baxmayaraq, Hannibalın ordusu romalılarla başa-baş vuruşmuşdu. Ən təcrübəli döyüşçülərin yerləşdiyi arxa səflərlə vuruşma başladıqda qan dizə çıxmış, udan-uduzan bəlli olmadan güclü mübarizə başlamışdı. Savaşın bir anında Hannibal döyüşün taleyini qələbəyə doğru yönəltmişdi. Bunu görən Ssipion ordusunu bütün xətlərdə yenidən irəliyə atmışdı. Təcrübəli döyüşçülərin başı irəliləyən romalılarla vuruşmağa qarışarkən Ssipionun ümid yeri, Hannibalın isə ehtiyat etdiyi manevr baş tutdu; romalı süvarilər arxa tərəfdən kartagenlilərə hücum etdi. İkiqat süvari üstünlüyünə malik rəqibin hücumların tab gətirməyən Kartagen ordusu əzildi.
Numidiya hökmdarı Masinissanın romalılar tərəfinə keçməsi və Roma süvarilərinin sayca üstünlüyü Zama yaxınlığındakı döyüşdə həlledici rol oynamışdır. Zama yaxınlığında döyüş İkinci Pun müharibəsinin taleyini birdəfəlik romalıların xeyrinə həll etdi.
Nəticə
İllərdir döyüşdə uduzmayan Hannibal bu dəfə məğlub oldu. Bununla da, Kartagenin hərbi gücü tükəndi. Ssipion bu zəfəri münasibətilə "Afrikalı" titulu alır, Hannibal adlı şəxs isə bir daha Romanı narahat etməyəcəkdi.
İkinci Pun müharibəsi Zama döyüşündən bir il sonra müqavilənin imzalanması ilə başa çatdı. Şərtlər o qədər ağır idi ki, 70 il sonra Roma ilə baş verəcək samballı qoşun toplamaq mümkün olmamışdı.
Mənbə
- Məktəblinin tarix lüğəti. Bakı,2011, səh. 364
Xarici keçidlər
- http://www.unrv.com/empire/battle-of-zama.php
- Polybius; The general history of Polybius, Volume 2; W. Baxter for J. Parker, 1823
- Patrick Girard, Hannibal Roma Surlarında, Güncel Yayıncılık, çeviren: Sonat Nayman,
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zama doyusu Roma ile Karfagen Kartagen Kartaq arasinda bas vermis helledici doyusu Romalilarin Kartagen uzerinde qelebesi ile neticelenmisdir Zama doyusuTarix 19 oktyabr e e 202 Vikianbarda elaqeli mediafayllarRessam Kornelis Kortun Zama doyusunu tesvir eden resm eseri 1567 Doyusun gedisiZama seheri Simali Afrikada Karfagen seherinden 120 km cenub serqde yerlesir Eramizdan evvel 202 ci il 19 oktyabrda Simali Afrikada burada Roma ile Kartagen Karfagen Kartaq arasinda davam eden Ikinci Pun muharibesinin helledici doyusu bas vermisdi Romalilara Ssipion kartagenlilere Hannibal basciliq edirdi Hannibal 50 min piyada 4 min atli 80 doyus fili Ssipion ise 34 min piyada ve 8 700 atlidan ibaret ordunu idare etmeli idi Carpazvari ferqli gostericilere malik iki ordu uz uze gelirdi En agilli taktikani secmek qalibi mueyyen etmeli idi Hannibal Ssipionun arxadan hemleetme taktikasini unutmadigi ucun en tecrubeli esgerlerini oraya yerlesdirmisdi O dusunurdu ki fillerin ve coxsayli piyadalarin guclu irelileyisi ile romalilarin ilk hucumunu def edecek sonra da cinahlari doyuse ataraq asanliqla qalib gelecek lakin Ssipion hamida vahime oyadan doyus fillerini uzuyola qarsiladi O fillerin dumduz irelilediyini nezere alib esgerlerine onlarin kececeyi qeder suni sef boslugu yaratmalarini emr etdi Filler evvelceden secilen irelileme xetti ile Roma ordusunun icerilerine nufuz etdi ancaq hec bir dagidici tesir etmedi Hele bu azmis kimi hemin filler romalilar terefinden tutulub zerersizlesdirildi tecrubesiz filler ise geri donerek kartagenlilerin sirasini pozmus Kartagen dusergesinde casqinliq yasanmisdi Buna baxmayaraq Hannibalin ordusu romalilarla basa bas vurusmusdu En tecrubeli doyusculerin yerlesdiyi arxa seflerle vurusma basladiqda qan dize cixmis udan uduzan belli olmadan guclu mubarize baslamisdi Savasin bir aninda Hannibal doyusun taleyini qelebeye dogru yoneltmisdi Bunu goren Ssipion ordusunu butun xetlerde yeniden ireliye atmisdi Tecrubeli doyusculerin basi irelileyen romalilarla vurusmaga qarisarken Ssipionun umid yeri Hannibalin ise ehtiyat etdiyi manevr bas tutdu romali suvariler arxa terefden kartagenlilere hucum etdi Ikiqat suvari ustunluyune malik reqibin hucumlarin tab getirmeyen Kartagen ordusu ezildi Numidiya hokmdari Masinissanin romalilar terefine kecmesi ve Roma suvarilerinin sayca ustunluyu Zama yaxinligindaki doyusde helledici rol oynamisdir Zama yaxinliginda doyus Ikinci Pun muharibesinin taleyini birdefelik romalilarin xeyrine hell etdi NeticeIllerdir doyusde uduzmayan Hannibal bu defe meglub oldu Bununla da Kartagenin herbi gucu tukendi Ssipion bu zeferi munasibetile Afrikali titulu alir Hannibal adli sexs ise bir daha Romani narahat etmeyecekdi Ikinci Pun muharibesi Zama doyusunden bir il sonra muqavilenin imzalanmasi ile basa catdi Sertler o qeder agir idi ki 70 il sonra Roma ile bas verecek samballi qosun toplamaq mumkun olmamisdi MenbeMekteblinin tarix lugeti Baki 2011 seh 364Xarici kecidlerhttp www unrv com empire battle of zama php Polybius The general history of Polybius Volume 2 W Baxter for J Parker 1823 Patrick Girard Hannibal Roma Surlarinda Guncel Yayincilik ceviren Sonat Nayman ISBN 975 8621 10 6